ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ စက္၀ိုင္း လည္ပုံ , ျဖတ္ပုံ

ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ မူအရ
ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ စက္၀ိုင္း လည္ပုံ , ျဖတ္ပုံ, ေဒသနာေတာ္
------လကၤာေဆာင္ပုဒ္------
မူလႏွစ္ၿဖာ၊ သစၥာႏွစ္ခု၊ ေလးလႊာ၊ အဂၤါတစ္ဆယ့္ႏွစ္ပါး၊ တရားကိုယ္မ်ားႏွင့္ သုံးပါးအစပ္၊
ႏွစ္ရပ္မူလ၊ ၀ဋ္ သုံး၀ႏွင့္၊ ကာလသုံးၿဖာ၊ ၿခင္းရာႏွစ္ဆယ္၊ ဤရွစ္ဆယ္ကို။ အလြယ္က်က္မွတ္၊ သိေစအပ္သည္၊ သံသရာမွ လြတ္ေၾကာင္းတည္း။

လကၤာေဆာင္ပုဒ္ အေျဖ

၁။ မူလႏွစ္ျဖာ	…. ….	အ၀ိဇၨာႏွင့္ တဏွာ။
၂။သစၥာႏွစ္ခု	…. ….	သမုဒယသစၥာ - ဒုကၡသစၥာ။
၃။ေလးခုအလႊာ	…. ….	အတိတ္အေၾကာင္းတလႊာ၊ ပစၥဳပၸန္အက်ိဳးတလႊာ။ ပစၥဳပၸန္အေၾကာင္းတလႊာ၊ အနာဂတ္အက်ိဳးတလႊာ။
၄။အဂၤါတစ္ဆယ့္ႏွစ္ပါး	…. ….	အ၀ိဇၨာ , သခၤါရ , ၀ိညာဏ္, နာမ္ရုပ္ , သဠာယတန ,ဖႆ, ေ၀ဒနာ, တဏွာ, ဥပါဒါန္ , ကမၸဘသ, ဇာတိ , ဇရာ မရဏ။
၅။သုံးပါးအစပ္	…. ….	သခၤါရ ႏွင့္ ၀ိညာဏ္တစပ္ ၊ ေ၀ဒနာႏွင့္ တဏွာတစပ ၊ ကမၼဘ၀ႏွင့္ ဇာတိတစပ္။
၆။၀ဋ္သုံး၀ႏွင့္	…. ….	>>ကိေလသ၀ဋ္ (၃)ပါး - အ၀ိဇၨာ , တဏွာ , ဥပါဒါန္ >>ကမၼ၀ဋ္ (၂)ပါး- သခၤါရႏွင့္ ကမၼဘ၀ >>၀ိပါက၀ဋ္ (၈)ပါး-, ၀ိညာဏ္, နာမ္ရုပ္ , သဠာယတန ,ဖႆ, ေ၀ဒနာ, တဏွာ, ဥပါဒါန္ , ကမၸဘသ, ဇာတိ , ဇရာ, မရဏ (ဥပပၸတၱိဘ၀)
၇။ကာလသုံးျဖာ	…. ….	>>လြန္ေလျပီးေသာ အတိတ္ကာလ - အ၀ိဇၨာ , သခၤါရ >>ယခုျဖစ္ဆဲ ပစၥဳပၸန္ ကာလ - ၀ိညာဏ္, နာမ္ရုပ္, >>သဠာယတန ,ဖႆ, ေ၀ဒနာ, တဏွာ, ဥပါဒါန္ , ကမၼဘ၀ >>ေနာင္ျဖစ္လတၱံ႕ အနာဂတ္ကာလ- ဇာတိ , ဇရာမရဏ။
၈။ျခင္းရာႏွစ္ဆယ္	…. ….	>>အတိတ္အေၾကာင္းျခင္းရာ ငါးပါး- အ၀ိဇၨာ , သခၤါရ , တဏွာ, ဥပါဒါန္ , ဘ၀ >>ပစၥဳပၸန္အက်ိဳးျခင္းရာငါးပါး - ၀ိညာဏ္, နာမ္ရုပ္, သဠာယတန ,ဖႆ, ေ၀ဒနာ

အ၀ိဇၹာႏွင့္ တဏွာ ရင္းခံ၊ ဥပါဒါန္၊ကံေၾကာင့္ရုပ္နာမ္ေပၚအပင္မွမ်ိဳး ၊မ်ိဳးမွအပင္၊ အမွ်င္မၿပတ္၊ ဆက္စပ္သည့္ဟန္၊ ကံေၾကာင့္နာမ္ရုပ္ေၾကာင့္ကံ၊ အဖန္ဖန္ၿဖစ္ၿပန္နည္းအေလွ်ာ္၊ ၿဗဟၼာ-သိၾကားစသည္မ်ားက ထင္ရွားၿပဳၿပင္၊ စီရင္ဖန္ဆင္း၊ အေၾကာင္းရင္းေၾကာင့္၊ လူနတ္မ်ားစြာ၊ သတၱ၀ါတို႕၊ ၿဖစ္လာရမႈ မဟုတ္ဟုညဏ္ၿဖင့္ ရႈ၍ေမွ်ာ္။
ခႏၡာ (၅ )ပါး

ရုပ္တရား	၁။ရူပကၡႏၶာ	...	ေဖာက္ျပန္တတ္ေသာ သေဘာအစု	သေဘာအစု	ျဖစ္-ပ်က္မႈ။
နာမ္တရား	၂။ေ၀ဒနကၡႏၶာ	...	ခံစားတတ္ေသာ သေဘာအစု	သေဘာအစု	ျဖစ္-ပ်က္မႈ။
	၃။သညာကၡႏၶာ	...	မွတ္သားတတ္ေသာ သေဘာအစု	သေဘာအစု	ျဖစ္-ပ်က္မႈ။
	၄။သခၤါရကၡႏၶာ	...	ျပဳျပင္္တတ္ေသာ သေဘာအစု	သေဘာအစု	ျဖစ္-ပ်က္မႈ။
	၅။၀ိညာဏကၡႏၶာ	...	သိတတ္ေသာ သေဘာအစု	သေဘာအစု	ျဖစ္-ပ်က္မႈ။

	အာယတနာ(၁၂)ပါး
	အခံဓာတ္(၆)ပါး	အတိုက္ဓာတ္(၆)ပါး	အပြင့္ဓာတ္(၆)ပါး
ဓာတ္(၁၈)ပါး	၁။မ်က္စိအၾကည္ ၂။နားအၾကည္ ၃။ႏွာေခါင္းအၾကည္ ၄။လွ်ာအၾကည္ ၅။ကိုယ္အၾကည္ ၆ ၊စိတ္(ဘ၀င္စိတ္)	၁။အဆင္း ၂။အသံ ၃။အနံ ၄။အရသာ ၅။ေတြ႕ထိစရာ ၆။ၾကံေတြးစရာ	၁။ၿမင္စိတ္ ၂။ၾကားစိတ္ ၃။နံစိတ္ ၄။စားစိတ္ ၅။ယားနာေကာင္းစိတ္ ၆။ေတြးေတာစိတ္

သစၥာ(၄)ပါး	ဒုကၡသစၥာ	ဆင္းရဲၿခင္းအမွန္တရား၊ ၿဖစ္ဒုကၡ-ပ်က္ဒုကၡပိုင္းၿခားသိရမည့္တရား။
	သမုဒယသစၥာ	ဒုကၡၿဖစ္ေၾကာင္းအမွန္တရား၊(တဏွာ-ေလာဘ)ပယ္ရမည့္တရား။
	နိေရာဓသစၥာ	ဒုကၡခပ္သိမ္းခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာအမွန္(နိဗၺာန္)မ်က္ေမွာက္ၿပဳရမည့္တရာ။
	မဂၢသစၥာ	ဒုကၡသစၥာ၏ ခ်ဳပ္ေၾကာင္း၊ သမုဒယသစၥာကိုပယ္ေၾကာင္း။ နိေရာဓသစၥာကို မ်က္ေမွာက္ၿပဳေၾကာင္း အက်င့္အမွန္တရား(မဂၢင္၈ပါး)ပြားမ်ားရမည့္တရား။

ေလာကီးမဂၢင္(၅)ပါး ရႈညဏ္တရား
သမၼဒီ႒ိ	သမၼာသကၤပၸ		ပညာမဂၢင္ (၂)ပါး
သမၼာ၀ါယာမ	သမၼာသတိ	သမၼာသမာဓိ	သမာဓိမဂၢင္(၃)ပါး

ေလာကုတၱရာ မဂၢင္(၈)ပါး
သမၼာဒိ႒ိ	သမၼာသကၤပၸ		ပညာမဂၢင္(၂)ပါး
သမၼာ၀ါယာမ	သမၼာသတိ	သမၼာသမာဓိ	သမာဓိမဂၢင္(၃)ပါး
သမၼာ၀ါစာ	သမၼာကမၼႏ ၱ	သမၼာအာဇိ၀	သီလမဂၢင္(၃)ပါး

စိတၱါႏုပႆနာရႈပြားနည္း
၁။ၿမင္စိတ္	အၿပင္ဧည္သည္စိတ္(၅)ခု	၁။ေလာဘစိတ္	အတြင္းဧည္သည္စိတ္(၅)ခု
၂။ၾကားစိတ္		၂။ေဒါသစိတ္
၃။နံစိတ္		၃။ေမာဟစိတ္
၄။စားစိတ္		၄။အေလာဘစိတ္
၅။ယား၊ နာ၊ ေကာင္းစိတ္		၅။အေဒါသစိတ္
		၆။ေတြးေတာစိတ္

၁။ေလကိုထုတ္ေသာစိတ္ ရႈပြားပုံရႈနည္းမွာ	၂၊ေလကိုသြင္းေသာစိတ္	၃။အိမ္သည္စိတ္(၂)ခု
အိမ္သည္စိတ္ကို(၂)ခုကို အရင္းခံထား၍ မည္သည့္စိတ္ေပၚေပၚ၊ ေပၚတိုင္းေပၚတိုင္း ၿဖစ္ပ်က္မလြတ္ေအာင္ ရႈရမည္ၿဖစ္ပါသည္။

ေ၀ဒနာႏုပႆနာ ရႈပြားနည္း

စိတ္ႏွင့္ ေ၀ဒနာသည္ ၿဖစ္အတူ ပ်က္အတူသဟဇာတ တရားၿဖစ္သည္။

အၿပင္ ဧည့္သည္ ေ၀ဒနာ(၆)ခု
၁။ ဥေပကၡာ ေ၀ဒနာသည္ ၂။ ဥေပကၡာ ေ၀ဒနာသည္ ၃။ ဥေပကၡာ ေ၀ဒနာသည္ ၄။ ဥေပကၡာ ေ၀ဒနာသည္ ၅။ သုခ ေ၀ဒနာသည္ ၆။ ဒုကၡ ေ၀ဒနာသည္	မ်က္လုံးမွာ ေပၚသည္။ နားမွာေပၚသည္။ ႏွာေခါင္းမွာေပၚသည္။ လွ်ာမွာ ေပၚသည္။ ကိုယ္ေပၚမွာ ေပၚသည္။ ကုိယ္ေပၚမွာ ေပၚသည္။
အထက္ပါ ေ၀ဒနာမ်ားကို အၿပင္ဧည့္သည္ (၆)ပါးခု ဟုေခၚသည္။

အတြင္းဧည့္သည္ ေ၀ဒနာ(၃)ခု
၁။ ေသာမႏွႆ ေ၀ဒနာသည္ ၂။ ေဒါမနႆ ေ၀ဒနာသည္ ၃။ ဥေပကၡာ ေ၀ဒနာသည္	စိတ္မွာေပၚသည္။ စိတ္မွာေပၚသည္။ စိတ္မွာေပၚသည္။
အထက္ပါ ေ၀ဒနာမ်ားကို အတြင္းဧည့္သည္ (၆)ပါးခု ဟုေခၚသည္။

အိမ္သည္ ေ၀ဒနာ (၃)ခု

၁။ သားေရး၊ သမီးေရး၊ စီးပြားေရးမွ စ၍အရပ္ရပ္ အဆင္ေၿပေနေသာအခါ (၀င္ေလ-ထြက္ေလကို) ေသာမနႆ ေ၀ဒနာႏွင့္ ရွဴရႈိက္ေနသည္။
၂။ သားေရး၊ သမီးေရး၊ စီးပြားေရးမွ စ၍အရပ္ရပ္ အဆင္မေၿပေနေသာအခါ (၀င္ေလ-ထြက္ေလကို) ေဒါမနႆ ေ၀ဒနာႏွင့္ ရွဴရႈိက္ေနသည္။
၃။တစ္ခါတစ္ရံ(၀င္ေလ-ထြက္ေလကို) ေသာမနာႆလည္းမဟုတ္ ၊ ေဒါမနႆလည္း မဟုတ္၊ ဥေပကၡာေ၀ဒနာႏွင့္ အမွတ္မထင္ရွဴရိႈက္ေနသည္။
အထက္ပါေ၀ဒနာမ်ားကို အိမ္သည္ ဟုေခၚသည္။

ေ၀ဒနာႏုပႆနာ ရႈရာ၌ ေပၚသည္ အခ်ိန္၊ ေပၚသည့္ေနရာကို ေစာင့္၍ ရႈရမည္ၿဖစ္သည္။ ေ၀ဒနာသည္ ဒြါရ (၆)ေပါက္၌ အၿမဲၿဖစ္သည္။ မၿဖစ္သည့္အခါ မရွိ၊ ဖႆၿဖစ္တုိင္းေ၀ဒနာၿဖစ္သည္။ ေ၀ဒနာကို ရႈရာ၌ နာမွ က်င္မွ ေ၀ဒနာမဟုတ္ပါ၊ နာမႈ က်င္မႈ မခံသာသည့္ ေ၀ဒနာရွိသလို ၊ နာမႈ က်င္မႈ ေပ်ာက္ကင္းၿပီး ခံသာသည့္ ေ၀ဒနာလည္းရွိသည္။ ခံသာသည္လည္း မဟုတ္၊ မခံသာသည္လည္း မဟုတ္၊ အလယ္အလတ္ အမွတ္မဲ့ ခံစားမႈ ၀ဒနာမ်ိဳးလည္းရွိသည္။ စိတ္ႏွင့္ ေ၀ဒနာသည္ သဟဇာတ တရားၿဖစ္၍ စိတ္ၿဖစ္တိုင္း ေ၀ဒနာၿဖစ္သည္။

ေ၀ဒနာသည္ ေပၚလည္း ေပၚသည္၊ ပ်က္လည္း ပ်က္သည္၊ ေ၀ဒနာႏွင့္ငါ-မေရာေစႏွင့္ ၊ ေ၀ဒနာခြာ၍ အနိစၥ ၿမင္ေအာင္ၿကည့္ ၊ အနိစၥေတြ႕မွ လမ္းမွန္က်မည္။
(ဤကား အက်ဥ္းခ်ဳပ္မွ်သာ ၿဖစ္သည္။)