ႏုိင္ငံေတာ္ပရိယတၲိသာသနာ့တကၠသုိလ္(ရန္ကုန္)
သာသနတကၠသီလမဟာဓမၼာစရိယ
M.A (Buddhism)
ဘဲြ႔အတြက္တင္သြင္းေသာက်မ္း
ပထမမဟာနာမသုတ္ကို ေလ့လာသံုးသပ္ျခင္း
သို႔
ပါေမာကၡဆရာေတာ္
ဗုဒၶေဒသနာျပန္႔ပြားေရးပညာဌာန
ႏုိင္ငံေတာ္ပရိယတၲိသာသနာ့တကၠသိုလ္(ရန္ကုန္)
ကမၻာေအးကုန္းေျမ၊ ရန္ကုန္ျမိဳ႕။
အေၾကာင္းအရာ။ ။က်မ္းစာကြန္ပ်ဴတာ႐ိုက္ခြင့္ျပဳပါရန္ ေလ်ာက္ထားျခင္း။
အထက္ပါအေၾကာင္းအရာႏႇင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ဘိ-၂၀၁(၇၀) (အဘိဓမၼပိဋကမဟာဌာန၊က်မ္းျပဳ)သည္ တကၠသိုလ္မ်ားအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဗဟုိအဖြဲ့၏(၂၀-၂-၂၀၀၉) ရက္စြဲပါ ႐ံုးအမိန့္စာအမႇတ္ ၁/၂၀၀၉အရ (၂-၃-၂၀၀၉)ေန့တြင္ ဗုဒၶေဒသနာျပန့္ပြါးေရးပညာဌာန၏ ႀကီးၾကပ္မႈျဖင့္ ''ပထမမဟာနာမသုတ္ ကို ေလ့လာသံုးသပ္ျခင္း'' က်မ္းကို ေရးသားျပဳစုရန္ တာ၀န္ေပးအပ္ ျခင္း ခံခဲ့ရပါသည္။
ယခုအခါ တပည့္ေတာ္၏ ''ပထမမဟာနာမသုတ္ကို ေလ့လာသံုးသပ္ျခင္း'' က်မ္းကို ဆရာေတာ္ႏႇင့္ က်မ္းႀကီးၾကပ္တာ၀န္ခံဆရာေတာ္တို့၏ ႀကီးၾကပ္လမ္းñႊန္မႈကို ခံယူ၍ ေရးသားခဲ့ရာ ၿပီးဆံုးသို့ ေရာက္ၿပီးျဖစ္ပါသည္။ သို့ျဖစ္၍ တပည့္ေတာ္၏ ''ပထမမဟာနာမသုတ္ကို ေလ့လာ သံုးသပ္ျခင္း''က်မ္းကို ကြန္ပ်ဴတာစာစီစာ႐ိုက္ခြင့္ျပဳပါရန္ ႐ိုေသစြာေလ်ာက္ထား ပါသည္ဘုရား။
ယခုအခါ တပည့္ေတာ္၏ ''ပထမမဟာနာမသုတ္ကို ေလ့လာသံုးသပ္ျခင္း'' က်မ္းကို ဆရာေတာ္ႏႇင့္ က်မ္းႀကီးၾကပ္တာ၀န္ခံဆရာေတာ္တို့၏ ႀကီးၾကပ္လမ္းñႊန္မႈကို ခံယူ၍ ေရးသားခဲ့ရာ ၿပီးဆံုးသို့ ေရာက္ၿပီးျဖစ္ပါသည္။ သို့ျဖစ္၍ တပည့္ေတာ္၏ ''ပထမမဟာနာမသုတ္ကို ေလ့လာ သံုးသပ္ျခင္း''က်မ္းကို ကြန္ပ်ဴတာစာစီစာ႐ိုက္ခြင့္ျပဳပါရန္ ႐ိုေသစြာေလ်ာက္ထား ပါသည္ဘုရား။
ခြင့္ျပဳပါသည္ ေလ်ာက္ထားသူ
နိဒါန္း
အခ်ိန္မ်ား တေ႐ြ႕ေ႐ြ႕ကုန္ဆံုးလ်က္႐ႇိသည္။ သာသနာ့တကၠသိုလ္တြင္ တက္ေရာက္ ပညာသင္ၾကားရသည့္ ႐ႇစ္ႏႇစ္တာကာလသည္ပင္ ယခုအခ်ိန္ျပန္ေတြးလ်င္ မိမိအတြက္ 'သိပ္မၾကာလိုက္၊ခဏေလး'ဟုပင္ ထင္ျမင္မိ၏။ အခ်ိဳ႕ေက်ာင္းသား မ်ားက အေၾကာင္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ ထြက္သြားၾက၏။ အခ်ိဳ႕ေက်ာင္းသားမ်ားက အေၾကာင္းျပ ခ်က္အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္၀င္လာၾက၏။ ဤသို့ ေတြ႕ႀကံဳဆံုကြဲနိယာမတရားမ်ားက သခၤါရသ႐ုပ္ကို ပီျပင္စြာေဖၚထုတ္လ်က္ တရားျပလ်က္႐ႇိေပ၏။ နိယာမသေဘာအတိုင္းပင္ အခ်ိန္သည္ မည္သူ့ကိုမ်မေစာင့္၊ တေ႐ြ႕ေ႐ြ႕ ကုန္ဆံုးလ်က္႐ႇိပင္ ႐ႇိေခ်၏။ နာရီ၊မိနစ္မ်ားကုန္ဆံုးလာသည္ႏႇင့္အမ် သတၲ၀ါအား လံုးတို့အား ၿခိမ္းေျခာက္စျပဳ လာသည္မႇာ အိုနာေသေဘးပင္ျဖစ္၏။ ေဘးဟု အမည္တပ္ထားသည့္ႏႇင္အညီ အမႇန္တကယ္လည္း ေၾကာက္စရာ ေကာင္းလႇေသာ မသြားဘဲလ်က္ ေရာက္ရမည့္ခရီးစဥ္ပင္ ျဖစ္၏။ မည္မ်ပင္ ျပည့္စုံႂကြယ္၀ အာဏာရႇိသူ ျဖစ္ေစကာမူ အိုနာေသေဘးကိုကား ဟန့္တား၍ မရေပ။ မည္သူမဆို မလြဲမေသြ ႀကံဳရမည္သာ ျဖစ္၏။
ယင္းအိုနာေသေဘးဟူသည္ကို မလြဲမေသြႀကံဳရမည့္အတူတူ ေၾကာက္႐ြံ႕ ထိတ္လန့္စြာ ရင္ဆိုင္ျခင္းထက္ ရဲရင့္စြာရင္ဆိုင္ျခင္းက လူ့အရည္ အေသြးကို ပိုမိုေပၚလြင္ေစ၏။ အမႇန္တကယ္အားျဖင့္ ဗုဒၶ၏ တရားတာ္မ်ားသည္ သတၲ၀ါတို့အား ေသျခင္းတရားကို ရဲရဲရင္ဆိုင္ကာ ေသတတ္သူျဖစ္ေအာင္ သင္ေပး သည့္ေဒသနာမ်ား ျဖစ္၏။ ဤေနရာ၌ ''ေသတာျခင္းအတူတူ 'အေသတတ္သည္၊ အေသမတတ္'ဟူ၍ ခြဲျခားမႈ႐ႇိပါေသးသေလာ''ဟု ေမးဖြယ္ရာရႇိ၏။ ခြဲျခားမႈကား အမႇန္တကယ္ပင္ ရႇိပါ၏။
ယင္းအိုနာေသေဘးဟူသည္ကို မလြဲမေသြႀကံဳရမည့္အတူတူ ေၾကာက္႐ြံ႕ ထိတ္လန့္စြာ ရင္ဆိုင္ျခင္းထက္ ရဲရင့္စြာရင္ဆိုင္ျခင္းက လူ့အရည္ အေသြးကို ပိုမိုေပၚလြင္ေစ၏။ အမႇန္တကယ္အားျဖင့္ ဗုဒၶ၏ တရားတာ္မ်ားသည္ သတၲ၀ါတို့အား ေသျခင္းတရားကို ရဲရဲရင္ဆိုင္ကာ ေသတတ္သူျဖစ္ေအာင္ သင္ေပး သည့္ေဒသနာမ်ား ျဖစ္၏။ ဤေနရာ၌ ''ေသတာျခင္းအတူတူ 'အေသတတ္သည္၊ အေသမတတ္'ဟူ၍ ခြဲျခားမႈ႐ႇိပါေသးသေလာ''ဟု ေမးဖြယ္ရာရႇိ၏။ ခြဲျခားမႈကား အမႇန္တကယ္ပင္ ရႇိပါ၏။
သတၲ၀ါတို့အဖို့ အ၀ိဇၨာႏႇင့္တဏႇာ၀ဋ္အျမစ္ႏႇစ္ပါးကို အျမစ္ျပတ္ မျဖတ္ႏိုင္ေသးသေ႐ြ႕ ဘ၀ သံသရာသည္ ဆက္လက္ ကာရႇိေနဦးမည္သာျဖစ္၏။ ဘ၀သံသရာတြင္ က်င္လည္ၿပီဆိုသည္ႏႇင့္ အာမခံလုပ္ မထားသူအဖို့ သုဂတိသို့လည္း ေရာက္ႏိုင္၏။ ဒုဂၢတိသို့လည္း က်ေရာက္ႏိုင္၏။ ေသၿပီးသည့္ေနာက္ မည္သို့ေသာ ဂတိသို႔ ေရာက္ရမည္ဆိုသည္မႇာ ေသခ်ာေရရာမႈမရႇိေပ။ သို့ေသာ္ အေသတတ္သူ အတြက္ ေနာက္ေနာင္ဘ၀မ်ား၌ သုဂတိသည္ ေသခ်ာ၏။
သို့ျဖစ္လ်င္ အေသတတ္သူျဖစ္ေအာင္ မည္ကဲ့သို့ ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္ရမည္နည္း၊ေဆာင္ ရန္၊ ေ႐ႇာင္ရန္အခ်က္တို့ကို သိသင့္လႇ၏။ ယင္းအခ်က္တို့ကို က်မ္းျပဳသူ ယခုေလ့လာမည့္ ပထမမဟာနာမ သုတ္က လမ္းညႊန္လ်က္ရႇိ၏။
ဤပထမမဟာနာမသုတ္ေတာ္တြင္ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ဘ၀အာမခံခ်က္တရားမ်ားအေနျဖင့္ သဒၶါ၊သီလ၊သုတ၊စာဂ၊ပညာဟူေသာ တရားငါးမ်ိဳးႏႇင့္ ျပည့္စံုရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေဟာျပေတာ္မူခဲ့၏။ဤသုတ္၏အ႒ကထာ၊ဋီကာစသည္တို့၌ ထိုတရားငါးမ်ိဳးတို့ႏႇင့္ စပ္၍ အက်ယ္ဖြင့္ဆိုထားမႈမရႇိေသာ္ လည္း ဤသုတ္ႏႇင့္ နီးစပ္သည့္ သုတ္ေတာ္မ်ား၊ အဖြင့္အ႒ကထာ၊ဋီကာမ်ားကို ႐ႇာေဖြၾကည့္႐ႈကာ ေလ့လာသံုးသပ္ဖြင့္ဆိုသြားပါမည္။
က်မ္းျပဳသူသည္ ဤက်မ္းကို ျပဳစုရာ၌ အခန္း(၅)ခန္းခြဲကာ ေလ့လာသံုးသပ္ တင္ျပသြား ပါမည္။ အခန္း(၁)တြင္ သဒၶါႏႇင့္စပ္၍ သိမႇတ္ဖြယ္ရာမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ အခန္း(၂)တြင္ သီလႏႇင့္စပ္၍ က်င့္သံုးဖြယ္ရာတို့ကိုလည္းေကာင္း၊ အခန္း(၃)တြင္ သုတႏႇင့္စပ္၍ ေလ့လာဖြယ္ရာ တို့ကိုလည္းေကာင္း၊ အခန္း(၄)တြင္ စာဂႏႇင့္စပ္၍ လိုက္နာ ျပဳက်င့္ဖြယ္ရာတို့ကိုလည္းေကာင္း၊ အခန္း(၅)တြင္ ပညာႏႇင့္စပ္၍ ဗဟုႆုတျဖစ္ဖြယ္ရာတို့ကိုလည္းေကာင္း လက္လႇမ္းမႇီသမ်က်မ္းစာတို့ကို ဖတ္႐ႈ ကာလ့လာဖြင့္ဆိုတင္ျပ
သြားပါမည္။
အခန္း(၁)ျဖစ္သည့္ သဒၶါတရားအေၾကာင္းကို ေလ့လာဖြင့္တင္ျပရာ၌လည္း ဤသုတ္ေတာ္ ပါ၀င္သည့္ပိဋကင့္ သုတ္ေတာ္ျဖစ္ေပၚလာပံုသမိုင္းအေၾကာင္း၊ သဒၶါတရားႏႇင့္ စပ္သည့္ သိမႇတ္ဖြယ္ရာမ်ား၊ ယင္းသဒၶါတရားတိုးပြားေအာင္ လုပ္ေဆာင္နည္းမ်ား၊သဒၶါတရားကို မႇီ၍ ဘ၀လြတ္ေျမာက္ေရး ၾကံေဆာင္ႏိုင္ ပံုမ်ားစသည္တို့ကို ေလ့လာဖြင့္ဆိုသြားပါမည္။
အခန္း(၂)ျဖစ္သည့္ သီလအေၾကာင္းကို ေလ့လာဖြင့္ဆိုရာ၌ သီလအမ်ိဳးအစားမ်ား၊ကုသိုလ္ျပဳ တိုင္း သီလအေရးပါမႈ၊လူသားတို့ခါး၀တ္ပုဆိုးကဲ့သို့ ၿမဲရမည့္ငါးပါးသီလအေၾကာင္း၊ကိုယ့္က်င့္တရားပ်က္စီး က ျဖစ္တတ္သည့္အျပစ္မ်ား၊ကိုယ္က်င့္တရားရႇိက ခံစားႏိုင္သည့္အက်ိဳးတရားမ်ား၊ သီလတရားျဖင့္ ဘ၀ လြတ္ေျမာက္ေရး ႀကံေဆာင္ႏိုင္ပံုမ်ားစသည္တို့ကို ေလ့လာတင္ျပထားထားပါသည္။
အခန္း(၃)ျဖစ္သည့္ သုတအေၾကာင္းကို ေလ့လာဖြင့္ဆိုရာ၌ သုတဆည္းပူးပံုဆည္းပူးနည္း၊ သာသနာေတာ္က သတ္မႇတ္ထားသည့္သုတအမ်ိဳးအစား၊သုတကို ေယာနိေသာမနသိကာရႏႇင့္သီလတို့
ျဖင့္ ထိန္းကြပ္သင့္ပံု၊သုတမယပညာသည္ ဘာ၀နာမယပညာျဖင့္ ေပါင္းစည္းႏိုင္မႇ သံသရာသရာမႇ လြတ္ေျမာက္ႏိုင္ပံုစသည္တို့ကို ေလ့လာဖြင့္တင္ျပထားပါသည္။
အခန္း(၄)ျဖစ္သည့္ စာဂအေၾကာင္းကို ေလ့လာတင္ျပရာ၌ စာဂႏႇင့္ဒါနတူ/မတူ၊အာမိသစာဂ ႏႇင့္ဓမၼစာဂတို့အေၾကာင္း၊သူေတာ္ေကာင္းတို့အလႇဴျပဳနည္း၊လူတို့က အလႇဴဒါနျပဳသည္ဟုပင္ထင္ တတ္ၾကသည့္ အပါယ္ခ်မည့္ ဒါန(၁၀)မ်ိဳးအေၾကာင္း၊ သာသနာတြင္းဒါနႏႇင့္ သာသနာပဒါနတို့၏ထူးျခားခ်က္၊စစ္ပြဲဆင္ႏႊဲရသည့္ႏႇင့္တူသည့္ဒါန၊ဒါနအက်ိဳးအမ်ိဳးမ်ိဳး၊စာဂျဖင့္ ဘ၀လြတ္ေျမာက္ မႈ ႐ႇာေဖြႏိုင္ပံုစသည္တို့ကို ေလ့လာတင္ျပထားပါသည္။
အခန္း(၅)ျဖစ္သည့္ ပညာအေၾကာင္းကို ေလ့လာတင္ျပရာ၌ ေလာကီပညာႏႇင့္ေလာကုတၲရာ ပညာတို့၏ ထူးျခားမႈ၊ပညာအစစ္ႏႇင့္အတုတို့၏သေဘာ၊ပညာဆုတ္ယုတ္ေၾကာင္းႏႇင့္တိုးပြါးေၾကာင္း
တရားမ်ားအေၾကာင္း၊ ပညာႏႇင့္ဘ၀လြတ္ေျမာက္ေရးစသည့္အခ်က္မ်ားကို ေလ့လာဖြင့္ဆိုသြားပါမည္။
ဤက်မ္းစာကို ေလ့လာဖတ္႐ႈျခင္းျဖင့္ စာဖတ္သူအား ေသျခင္းတရားႏႇင့္ဆိုင္ေသာ သိဖြယ္ရာမ်ား၊ေသျခင္းတရားဟူသည္ကို အမႇီေကာင္း႐ႇိလ်င္ ေၾကာက္စရာမလိုေၾကာင္း၊ သဒၶါ သီလ သုတ စာဂ ပညာဟူသည့္တရားတို့ျဖင့္ အာမခံလုပ္ထားလ်င္ ေသျခင္းတရားကို အံတုႏိုင္ ေၾကာင္း၊ အာမခံရရန္ မည္သို့ျပင္ဆင္ထားသင့္ေၾကာင္းစသည္မ်ားကို ေလ့လာသိ႐ႇိေစရန္ ရည္႐ြယ္ပါ သည္။ ဤက်မ္းကို ဖတ္႐ႈၿပီးေနာက္ စာဖတ္သူတို့အား တမလြန္ဘ၀တြင္ ႀကံဳေတြ့ရႏိုင္သည့္ ဂတိေဖာက္လြဲေဖာက္ျပန္မႈမ်ားကို ကာကြယ္ႏိုင္ရန္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ႏိုင္ကာ ပစၥဳပၸန္ တမလြန္ ႏႇစ္တန္ေသာဘ၀တို့၌ ေကာင္းက်ိဳးတရားမ်ားကို ရရႇိႏိုင္လိမ့္မည္ဟုလည္း ယံုၾကည္မိပါ၏။
ဤက်မ္းစာကို ျပဳစုရာ၌ က်မ္းျပဳသူသည္ မိမိလက္လႇမ္းမႇီသမ်ေသာ က်မ္းစာတို့ကို ဖတ္႐ႈကာ အစြမ္းကုန္ႀကိဳးစားေရးသားပင္ ေရးသားျငားေသာ္လည္း ျပည့္စံုလံုေလာက္ၿပီဟုကား မဆို၀ံ့ပါေခ်။ သုေတသန၏ သေဘာသည္ ၿပီးဆံုးသည္ဟူ၍ မရႇိေသာေၾကာင့္ ျဖည့္စြက္ရန္ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကား ႐ႇိေနဦးမည္သာျဖစ္သည္။ ထိုေၾကာင့္ က်မ္းျပဳသူ၏ ဤက်မ္းစာကို ပိဋကတ္ေတာ္မႇ အခ်က္အလက္မ်ား အျပည့္အစံုပါ၀င္သည္ဟု မဆို၀ံ့ပါ။ လက္လႇမ္းမႇီသမ်ေသာ က်မ္းစာမ်ားကို ရႇာေဖြဖတ္ရႈကာ မိမိၪာဏ္စြမ္းရႇိသေလာက္ အားသြန္ခြန္စိုက္ျပဳစုခဲ့ျခင္းမ်သာ ျဖစ္သည္။ ဤက်မ္းစာသည္ စာဖတ္သူတို့အတြက္ ဂတိမေဖာက္ျပန္ေရး ၾကိဳတင္ျပင္ ဆင္ႏိုင္ၿပီး ေနာင္သုေတသီတို့ ျပဳစုၾကမည့္က်မ္းစာအတြက္ အေထာက္အကူျပဳသည္ဟု ဆိုလ်င္ပင္ က်မ္းျပဳသူ အေနျဖင့္ ရႇာေဖြစုေဆာင္းဖတ္မႇတ္ေရးသားရက်ိဳးနပ္ၿပီဟု ခံယူပါသည္။ က်မ္းစာေရးသားျခင္းကို ယခုမႇ နဖူးေတြ႔ဒူးေတြ႔ ေတြ႔ၾကံဳရသည့္ မိမိအတြက္ ကြၽမ္းက်င္မႈနည္းပါးသည့္အေလ်ာက္ အမႇားကား ကင္းႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ။ အမႇားမ်ားေတြ႔ရႇိခဲ့ပါက ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ကာ နားလည္ဖတ္ရႈေပးၾကပါ ရန္ ေတာင္းပန္အပ္ပါသည္။
က်မ္းညႊန္းသေကၤတႏႇင့္က်မ္းအမည္မ်ား
က်မ္းညႊန္းသေကၤတ က်မ္းအမည္
ပါဠိေတာ္က်မ္းမ်ား
၁။ ၀ိ၊၁ ပါရာဇိကပါဠိ
၂။ ၀ိ၊၅ ပရိ၀ါပါဠိ
၃။ ဒီ၊၁ သီလကၡႏၶ၀ဂၢပါဠိ
၄။ ဒီ၊၂ မဟာ၀ဂၢပါဠိ
၅။ ဒီ၊၃ ပါထိက၀ဂၢပါဠိ
၆။ မ၊၁ မူလပဏၰာသပါဠိ
၇။ မ၊၂ မဇၩိမပဏၰာသပါဠိ
၈။ မ၊၃ ဥပရိပဏၰာသပါဠိ
၉။ သံ၊၁ သဂါထာ၀ဂၢပါဠိ၊နိဒါန၀ဂၢသံယုတၲပါဠိ၊
၁၀။ သံ၊၂ ခႏၶ၀ဂၢ၊သဠာယတန၀ဂၢသံယုတၲပါဠိ၊
၁၁။ သံ၊၃ မဟာ၀ဂၢသံယုတၲပါဠိ၊
၁၂။ အံ၊၁ အဂၤုတၲရပါဠိ (ပထမတြဲ)
၁၃။ အံ၊၂ အဂၤုတၲရပါဠိ (ဒုတိယတြဲ)
၁၄။ အံ၊၃ အဂၤုတၲရပါဠိ (တတိယတြဲ)
၁၅။ ပ႒ာန၊၁ ပ႒ာနပါဠိ (ပထမအုပ္)
၁၆။ ဘိ၊ဓ ဓမၼသဂၤဏီပါဠိ
၁၇။ ဘိ၊၀ိ၊ ၀ိဘဂၤပါဠိ
၁၈။ ခုဒၵက ခုဒၵကပါဠိ
၁၉။ ဓမၼ ဓမၼပဒပါဠိ
၂၀။ ဥဒါန ဥဒါနပါဠိ
၂၁။ ဣတိ၀ုတ္ ဣတိ၀ုတၲကပါဠိ
၂၂။ သုတၲနိ၊ သုတၲနိပါတပါဠိ
၂၃။ အပ၊၂၊ အပဒါနပါဠိ (ဒုတိယတြဲ)
၂၄။ ပဋိသံ၊ ပဋိသမၻိဒါမဂၢပါဠိ
၂၅။ ဇာ၊၁ ဇာတကပါဠိ (ပထမတြဲ)
၁၆။ ဇာ၊၂ ဇာတကပါဠိ (ဒုတိယတြဲ)
၂၇။ မိလိႏၵ၊ မိလိႏၵပဥႇပါဠိ
အ႒ကထာက်မ္းမ်ား
၁။ ၀ိ၊႒၊၁၊ ပါရာဇိက႑အ႒ကထာ(ပထမတြဲ)
၂။ ၀ိ၊႒၊၂၊ ပါရာဇိက႑အ႒ကထာ(ဒုတိယတြဲ)
၃။ ၀ိ၊႒၊၃၊ ပါစိတ်ာဒိအ႒ကထာ
၄။ ဒီ၊႒၊၁၊ သီလကၡႏၶ၀ဂၢအ႒ကထာ
၅။ ဒီ၊႒၊၂၊ မဟာ၀ဂၢအ႒ကထာ
၆။ ဒီ၊႒၊၃၊ ပါထိက၀ဂၢအ႒ကထာ
၇။ မ၊႒၊၁၊ မူလပဏၰာသအ႒ကထာ(ပထမတြဲ)
၇။ မ၊႒၊၂၊ မူလပဏၰာသအ႒ကထာ(ဒုတိယတြဲ)
၈။ မ၊႒၊၃၊ မဇၩိမပဏၰာသအ႒ကထာ
၉။ မ၊႒၊၄၊ ဥပရိပဏၰာသအ႒ကထာ
၁၀။ သံ၊႒၊၁၊ သံယုတၲအ႒ကထာ(ပထမတြဲ)
၁၁။ သံ၊႒၊၂၊ သံယုတၲအ႒ကထာ(ဒုတိယတြဲ)
၁၂။ သံ၊႒၊၃၊ သံယုတၲအ႒ကထာ(တတိယတြဲ)
၁၃။ အံ၊႒၊၁၊ အဂၤုတၲရအ႒ကထာ(ပထမတြဲ)
၁၄။ အံ၊႒၊၂၊ အဂၤုတၲရအ႒ကထာ(ဒုတိယတြဲ)
၁၅၊ အံ၊႒၊၃၊ အဂၤုတၲရအ႒ကထာ(တတိယတြဲ)
၁၆။ ဘိ၊႒၊၁၊ အ႒သာလိနီအ႒ကထာ
၁၇။ ဘိ၊႒၊၂၊ သေမၼာဟ၀ိေနာဒနီအ႒ကထာ
၁၈။ ဘိ၊႒၊၃၊ ပဥၥပကရဏ႒ကထာ
၁၉။ ခုဒၵက၊႒၊ ခုဒၵကပါဌအ႒ကထာ
၂၀။ ဓမၼ၊႒၊၁၊ ဓမၼပဒအ႒ကထာ(ပထမတြဲ)
၂၁။ ဓမၼ၊႒၊၂၊ ဓမၼပဒအ႒ကထာ(ဒုတိယတြဲ)
၂၂။ ဥဒါန၊႒၊ ဥဒါနအ႒ကထာ
၂၃။ ဣတိ၀ုတ္၊႒ ဣတိ၀ုတၲကအ႒ကထာ၊
၂၄။ သုတၲနိ၊႒၊၁၊ သုတၲနိပါတအ႒ကထာ(ပ)
၂၅။ အပ၊႒၊၁၊ အပဒါနအ႒ကထာ(ပ)
၂၆။ ပဋိသံ၊႒၊၁၊ ပဋိသမၻိဒါမဂၢအ႒ကထာ(ပ)
၂၇။ ဇာ၊႒၊၁၊ ဇာတကအ႒ကထာ(ပ)
၂၈။ ဇာ၊႒၊၂၊ ဇာတကအ႒ကထာ(ဒု)
၂၉။ ဇာ၊႒၊၃၊ ဇာတကအ႒ကထာ(တ)
၃၀။ ဇာ၊႒၊၅၊ ဇာတကအ႒ကထာ(မ)
၃၁။ ဇာ၊႒၊၇၊ ဇာတကအ႒ကထာ(သ)
၃၂။ ေထရ၊႒၊၁၊ ေထရဂါထာအ႒ကထာ(ပ)
၃၃။ ေထရ၊႒၊၂၊ ေထရဂါထာအ႒ကထာ(ဒု)
၃၄။ ေထရီ၊႒၊ ေထရီဂါထာအ႒ကထာ
၃၅။ စူဠနိ၊႒၊ စူဠနိေဒၵသအ႒ကထာ
၃၆။ စရိယာ၊႒၊ စရိယာပိဋကအ႒ကထာ
၃၇။ ဗုဒၶ၀ံ၊႒၊ ဗုဒၶ၀ံသအ႒ကထာ၊
၃၈။ ၀ိသုဒၶိ၊႒၊၁၊ ၀ိသုဒၶိမဂၢအ႒ကထာ၊(ပ)
၃၉။ ၀ိသုဒၶိ၊႒၊၂၊ ၀ိသုဒၶိမဂၢအ႒ကထာ၊(ဒု)
ဋီကာက်မ္းမ်ား
၁။ မဟာ၀ဂၢ၊ဋီ၊ မဟာ၀ဂၢဋီကာ
၂။ သာရတၴ၊ဋီ၊၃၊ သာရတၴဒီပနီဋီကာ၊(တ)
၃။ ဒီ၊ဋီ၊၂၊ မဟာ၀ဂၢဋီကာ
၄။ သံ၊ဋီ၊၁၊ သံယုတၲဋီကာ(ပ)
၅။ သံ၊ဋီ၊၂၊ သံယုတၲဋီကာ(ဒု)
၆။ အံ၊ဋီ၊၁၊ အဂၤုတၲရဋီကာ(ပ)
၇။ အံ၊ဋီ၊၃၊ အဂၤုတၲရဋီကာ(တ)
၈။ မ၊ဋီ၊၁၊ မူလပဏၰာသဋီကာ
၉။ သီ၊ဋီ၊၁၊ သီလကၡႏၶ၀ဂၢအဘိန၀ဋီကာ(ပ)
၁၀။ ၀ိဘာ၀ိနီ၊ အဘိဓမၼတၴ၀ိဘာ၀ိနီဋီကာ
၁၁။ ၀ိသုဒၶိ၊ဋီ၊၁၊ ၀ိသုဒၶိမဂၢမဟာဋီကာ၊(ပ)
၁၂။ ၀ိသုဒၶိ၊ဋီ၊၂၊ ၀ိသုဒၶိမဂၢမဟာဋီကာ၊(ဒု)
၁၃။ ပရမတၴဒီပနီ၊ ပရမတၴဒီပနီ၊(သဂၤဟမဟာဋီကာ)
အေထြေထြက်မ္းစာမ်ား
၁။ အဘိဓာနပၸ၊ အဘိဓာနပၸဒီပိကာပါဌ္၊
၂။ ေလာကနီတိအဖြင့္၊ ေလာကနီတိအဖြင့္
၃။ ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာ ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာ
၄။ တိပိဓာန္၊တြဲ (၇)၊ တိပိဋကပါဠိျမန္မာအဘိဓာန္(အတြဲ-၇)
၅။ တိပိဓာန္၊တြဲ (၁၃)၊ တိပိဋကပါဠိျမန္မာအဘိဓာန္(အတြဲ-၁၃)
၆။ နိဗၺာနဂါ၊၂၊ နိဗၺာနဂါမိနီပဋိပဒါ(ဒုတိယတြဲ)
၇။ ပါသက္ဓာန္၊ ပါဠိသက္ျမန္မာေ၀ါဟာရအဘိဓာန္
၈။ ပါစိတ္၊ဘာဋီ၊၁ ပါစိတ္ဘာသာဋီကာ(ပ)
၉။ မဟာဗုဒၶ၀င္၊ပ-တြဲ၊ဒု-ပိုင္း၊ မဟာဗုဒၶ၀င္၊ပထမတြဲ၊ဒုတိယပိုင္း
၁၀။ မဟာဗုဒၶ၀င္၊အႏု၊ပ၊ပ၊ဆူ၊ မဟာဗုဒၶ၀င္၊အႏုဒီပနီ၊ပ၊ပ၊ဆူ
၁၁။ မဟာဗုဒၶ၀င္၊အႏု၊ပ၊ပ၊ဗု၊ မဟာဗုဒၶ၀င္၊အႏုဒီပနီ၊ပ၊ပ၊ဗု
၁၂။ မႇန္နန္းရာဇ၀င္၊၁ မႇန္နန္းရာဇ၀င္ (ပ)
၁၃။ မဃ၊ပိုဒ္၊ မဟာသုတကာရီမဃေဒ၀လကၤာသစ္၊ပိုဒ္ေရ၊
၁၄။ ရတနာ့ဂုဏ္ရည္ ရတနာ့ဂုဏ္ရည္
၁၅။ ႐ႈနည္း၊၁ ၀ိပႆနာ႐ႈနည္းက်မ္း (ပထမတြဲ)
၁၆။ လယ္တီဒီပနီေပါင္း၊၁၊ လယ္တီဒီပနီေပါင္းခ်ဳပ္၊အတြဲ(၁)၊
၁၇။ သၿဂႋဳဟ္ဘာဋီ၊ သၿဂႋဳဟ္ဘာသာဋီကာ၊
မာတိကာ
စဥ္ အေၾကာင္းအရာ စာမ်က္ႏႇာ
(၁) ေက်းဇူးတင္လႊာ က
(၂) မာတိကာ ကိ
(၃) က်မ္းညႊန္းသေကၤတႏႇင့္ က်မ္းအမည္မ်ား ေကာ့
(၄) နိဒါန္း ခ
(၅) ပဏာမႏႇင့္ပဋိညာဥ္ ခီ
အခန္း (၁)
သဒၶါအေၾကာင္းကိုေလ့လာျခင္း
၁း ၁။ ပထမမဟာနာမသုတ္ ၁
၁း ၁း ၁။ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္း ၂
၁း ၁း ၂။ သုတ္ေတာ္ျဖစ္ေပၚလာပံု ၄
၁း ၁း ၃။ ဘ၀အာမခံခ်က္ေပးႏိုင္သည့္ တရားငါးမ်ိဳး ၄
၁း ၂။ သဒၶါဟူသည္ ၆
၁း ၂း ၁။ သဒၶါ၏ လကၡဏ၊ ရသ၊ ပစၥဳ႒ာန္၊ ပဒ႒ာန္ ၈
၁း ၂း ၂။ သဒၶါ၏ ပကတူပနိႆယသတၲိ ၈
၁း ၂း ၃။ သဒၶါအစစ္ႏႇင့္အတု ၉
၁း ၂း ၄။ သဒၶါစ႐ိုက္ ၉
၁း ၂း ၅။ ပကတိသဒၶါ ႏႇင့္ ဘာ၀နာသဒၶါ ၁၀
၁း ၂း ၆။ ေလာကီသဒၶါ ႏႇင့္ ေလာကုတၲရာသဒၶါ ၁၂
၁း ၂း ၇။ ရတနတၲယသဒၶါ ႏႇင့္ ကမၼဖလသဒၶါ ၁၂
၁း ၂း ၇း ၁။ ဘုရားအေလာင္းႏႇင့္ကမၼဖလသဒၶါ ၁၂
၁း ၂း ၇း ၂။ မဟာကပၸိနမင္းႏႇင့္ ရတနတၲယသဒၶါ ၁၄
၁း ၂း ၈။ စလသဒၶါ ႏႇင့္ အစလသဒၶါ ၁၅
၁း ၂း ၈း ၁။ အရိယာပုဂၢိဳလ္တို့ႏႇင့္ အစလသဒၶါ ၁၆
၁း ၂း ၉။ အာဂမသဒၶါ ၁၇
၁း ၂း ၉း ၁။ အဓိဂမနသဒၶါ ၁၇
၁း ၂း ၉း ၂။ ၾသကပၸနသဒၶါ ၁၉
၁း ၂း ၉း ၃။ ပသာဒသဒၶါ ၂၀
၁း ၂း ၉း ၃း ၁။ ပသာဒသဒၶါမႇ ၾသကပၸနသဒၶါသို့ ေျပာင္းခဲ့သည့္ ၀ကၠလိမေထရ္ ၂၁
၁း ၂း ၁၀။ သဒၶါ႐ႇိသူ၏ လကၡဏာ(၃)ပါး ၂၂
၁း ၂း ၁၀း ၁။ သီလရႇိသူကို ဖူးေတြ့လိုျခင္း ၂၃
၁း ၂း ၁၀း ၂။ သူေတာ္ေကာင္းတရားကို နာၾကားလိုျခင္း ၂၄
၁း ၂း ၁၁။ သဒၶါတရားရႇိသူ၏ လကၡဏာ(၁၁)ပါး ၂၅
၁း ၂း ၁၂။ သဒၶါတရားရႇိသူတို့ အေလးအျမတ္ျပဳသည့္ (၄)ဌာန ၂၆
၁း ၂း ၁၃။ သဒၶါႏႇင့္စပ္၍ မႇတ္သားဖြယ္ရာဥပမာမ်ား ၂၇
၁း ၂း ၁၃း ၁။ လက္ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၂၇
၁း ၂း ၁၃း ၂။ မ်ိဳးေစ့ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၂၇
၁း ၂း ၁၃း ၃။ ပန္းႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၂၈
၁း ၂း ၁၃း ၄။ ေရႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၂၉
၁း ၂း ၁၃း ၅။ ေငြေၾကးႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၂၉
၁း ၂း ၁၃း ၆။ ရိကၡာထုပ္ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၂၉
၁း ၂း ၁၃း ၇။ အေဖာ္မြန္ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၃၀
၁း ၂း ၁၃း ၈။ အျမတ္ဆံုးဥစၥာႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၃၀
၁း ၂း ၁၃း ၉။ တံခါးတိုင္ႏႇင့္တူသည့္သဒၶါ ၃၀
၁း ၂း ၁၃း ၁၀။ ပင္ေညာင္ပင္ႏႇင့္တူသည့္သဒၶါ ၃၁
၁း ၂း ၁၃း ၁၁။ ဟိမ၀ႏၲာေတာင္မင္းႏႇင့္တူသည့္သဒၶါ ၃၂
၁း ၂း ၁၄။ နတ္တို့လိုလား သဒၶါတရား ၃၂
၁း ၂း ၁၅။ ဒါနျပဳရာသဒၶါသာ ၃၃
၁း ၂း ၁၆။ သဒၶါတရားတိုးပြားေၾကာင္းတရား (၁၁)ပါး ၃၄
၁း ၂း ၁၇။ သဒၶါတရားရႇိသူတို့ ရရႇိႏိုင္ေသာအက်ိဳး (၅)ပါး ၃၅
၁း ၂း ၁၈။ သဒၶါရႇိက အလိုျပည့္ရ ၃၅
အခန္း (၂)
သီလအေၾကာင္းကိုေလ့လာျခင္း
၂း ၁။ သီလအဓိပၸါယ္ ၃၈
၂း ၂။ ကုသိုလ္တရားတို့၏ အစျဖစ္သည့္သီလ ၃၉
၂း ၃။ သီလ၏ လကၡဏ၊ ရသ၊ ပစၥဳ႒ာန္၊ ပဒ႒ာန္ ၃၉
၂း ၄။ သီလအမ်ိဳးအစားမ်ား ၄၀
၂း ၄း ၁။ စာရိတၲသီလႏႇင့္၀ါရိတၲသီလ ၄၁
၂း ၄း ၂။ အာဘိသမာစာရိကသီလႏႇင့္အာဒိျဗဟၼစရိယကသီလ ၄၁
၂း ၄း ၃။ ၀ိရတီသီလႏႇင့္အ၀ိရတီသီလ ၄၂
၂း ၄း ၄။ နိႆိတသီလႏႇင့္အနိႆိတသီလ ၄၂
၂း ၄း ၅။ ကာလပရိယႏၲသီလႏႇင့္အာပါဏေကာဋိကသီလ ၄၂
၂း ၄း ၆။ သပရိယႏၲသီလႏႇင့္အပရိယႏၲသီလ ၄၃
၂း ၄း ၇။ ေလာကီသီလႏႇင့္ေလာကုတၲရာသီလ ၄၄
၂း ၄း ၈။ ဟီနသီလ၊ မဇၩိမသီလ၊ မဟာသီလ ၄၄
၂း ၄း ၉။ အတၲာဓိပေတယ်သီလ၊ေလာကာဓိပေတယ်သီလ၊
ဓမၼာဓိပေတယ်သီလ ၄၅
၂း ၄း ၁၀။ ပရာမ႒သီလ၊အပရာမ႒သီလ၊ပဋိပႆဒၶိသီလ ၄၅
၂း ၄း ၁၁။ ၀ိသုဒၶသီလ၊အ၀ိသုုဒၶသီလ၊ေ၀မတိကသီလ ၄၆
၂း ၄း ၁၂။ ေသကၡသီလ၊အေသကၡသီလ၊ေန၀ေသကၡနာေသကၡသီလ ၄၆
၂း ၄း ၁၃။ ဟာနဘာဂိယသီလ၊ဌိတိဘာဂိယသီလ၊၀ိေသသဘာဂိယသီလ၊
နိေဗၺဓိကဘာဂိယသီလ ၄၆
၂း ၄း ၁၄။ ဘိကၡဳသီလ၊ဘိကၡဳနီသီလ၊အႏုပသမၸႏၷသီလ၊ဂဟ႒သီလ ၄၇
၂း ၄း ၁၅။ ပကတိသီလ၊အာစာရသီလ၊ဓမၼတာသီလ၊ပုဗၺေဟတုကသီလ ၄၇
၂း ၄း ၁၆။ ပါတိေမာကၡသံ၀ရသီလ၊ဣႁႏၵိယသံ၀ရသီလ၊အာဇီ၀ပါရိသုဒၶိသီလ၊
ပစၥယသႏၷိႆိတသီလ ၄၇
၂း ၄း ၁၇။ ပရိယႏၲပါရိသုဒၶိသီလ၊အပရိယႏၲပါရိသုဒၶိသီလ၊ပရိပုဏၰ-
ပါရိသုဒၶိသီလ၊အပရာမ႒ပါရိသုဒၶိသီလ၊ပဋိပႆဒၶိ ပါရိသုဒၶိသီလ၊ ၄၈
၂း ၄း ၁၈။ ပဟာနသီလ၊ေ၀ရမဏိသီလ၊ေစတနာသီလ၊သံ၀ရသီလ၊
အ၀ီတိကၠမသီလ၊ ၄၉
၂း ၅။ ပထမမဟာနာမသုတ္ေတာ္၌ယူသင့္သည့္သီလ ၄၉
၂း ၆။ ငါးပါးသီလဟူသည္ ၅၀
၂း ၆း ၁။ ပါဏာတိပါတအဓိပၸါယ္ ၅၁
၂း ၆း ၁း ၁။ ပါဏာတိပါတကံအဂၤါ (၅)ပါး ၅၁
၂း ၆း ၁း ၂။ သတ္နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ၅၂
၂း ၆း ၁း ၃။ သတၲ၀ါအလိုက္ အျပစ္ႀကီးငယ္ကြဲျပားပံု ၅၃
၂း ၆း ၁း ၄။ ပါဏာတိပါတကံ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား ၅၃
၂း ၆း ၁း ၅။ ပါဏာတိပါတမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ရက်ိဳးမ်ား ၅၄
၂း ၆း ၂။ အဒိႏၷာဒါနအဓိပၸါယ္ ၅၅
၂း ၆း ၂း ၁။ အဒိႏၷာဒါနကံအဂၤါငါးပါး ၅၆
၂း ၆း ၂း ၂။ အဒိႏၷာဒါနကံ၏ဆိုးက်ိဳးမ်ား ၅၆
၂း ၆း ၂း ၃။ အဒိႏၷာဒါနကံမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ရက်ိဳးမ်ား ၅၇
၂း ၆း ၃။ ကာေမသုမိစၧာစာရအဓိပၸါယ္ ၅၇
၂း ၆း ၃း ၁။ ကာေမသုမိစၧာစာရကံအဂၤါ(၄)ပါး ၅၈
၂း ၆း ၃း ၂။ မသြားမလာထိုက္ေသာမိန္းမ(၂၀) ၅၈
၂း ၆း ၃း ၃။ ကာေမသုမိစၧာစာရကံ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား ၅၉
၂း ၆း ၃း ၄။ ကာေမသုမိစၧာစာရကံမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ရက်ိဳးမ်ား ၆၀
၂း ၆း ၄။ မုသာ၀ါဒအဓိပၸါယ္ ၆၁
၂း ၆း ၄း ၁။ မုသာ၀ါဒအဂၤါ(၄)ပါး ၆၁
၂း ၆း ၄း ၂။ မုသာ၀ါဒကံ၏ဆိုးက်ိဳးမ်ား ၆၂
၂း ၆း ၄း ၃။ မုသာ၀ါဒမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ရက်ိဳးမ်ား ၆၃
၂း ၆း ၅။ သုရာေမရယမဇၨပမာဒ႒ာနာသီလအဖြင့္ ၆၃
၂း ၆း ၅း ၁။သုရာ(၅)မ်ိဳး ၆၄
၂း ၆း ၅း ၂။မရယ(၅)မ်ိဳး ၆၄
၂း ၆း ၅း ၃။သုရာေမရယသိကၡာပုဒ္အဂၤါ(၄)ပါး ၆၅
၂း ၆း ၅း ၄။အရက္ေသစာေသာက္စားျခင္းအျပစ္မ်ား ၆၅
၂း ၆း ၅း ၅။အရက္ေသစာေသာက္စားျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ရက်ိဳးမ်ား ၆၆
၂း ၇။ သီလပ်က္စီးျခင္း၏အျပစ္ ၆၇
၂း ၈။ သီလရႇိက ဘ၀အာမခံခ်က္ရႇိပံု ၆၇
အခန္း (၃)
သုတအေၾကာင္းကို ေလ့လာျခင္း
၃း ၁။ သုတအဓိပၸါယ္ ၆၉
၃း ၂။ သုတရႇာရန္နည္းလမ္းမ်ား ၇၀
၃း ၃။ ဗဟုႆုတ (၂)မ်ိဳး ၇၀
၃း ၃း ၁။ ပရိယတၲိဗဟုႆုတ (၄)မ်ိဳး ၇၁
၃း ၄။ ေလာကုတၲရာနယ္မႇ ဗဟုႆုတပုဂၢိဳလ္ ၇၃
၃း ၄း ၁။ သုတၲ၊ေဂယ်၊ေ၀ယ်ာကရဏစသည္တို့၏ အဓိပၸါယ္ ၇၄
၃း ၄း ၂။ ဗဟုႆုတရႇိေသာ္လည္း ပ်က္စီးရသည့္ ကပိလရဟန္း ၇၅
၃း ၄း ၃။ အသံုးခ်၍ အသံုးက်ခဲ့သည့္ ေပါ႒ိလမေထရ္ ၇၆ ၃း ၄း ၄။ စာသင္ျခင္းသံုးမ်ိဳး ၇၈
၃း ၅။ ဗဟုႆုတကို သီလျဖင့္ထိန္းကြပ္သင့္ပံု ၇၈
၃း ၆။ ဗဟုႆုတပုဂၢိဳလ္ေၾကာင့္ သာသနာပ်က္ႏိုင္ပံု ၈၁
၃း ၇။ ေလာကဓံႀကံဳရာ၌ သုတရႇိသူႏႇင့္မရႇိသူတို့၏ ကြဲျပားခ်က္ ၈၂
၃း ၈။ ကိုယ့္ဒုကၡ ကိုယ္ရႇာသူမ်ား ၈၃
၃း ၉။ သုတျဖင့္ ေလာကဓံကို အန္တုခဲ့သူ/ မလႅိကာ ၈၅
၃း ၁၀။ ႏြားေက်ာင္းသားႏႇင့္တူသည့္သူ ၈၅
၃း ၁၁။ အထျမန္၍ အသြားေႏႇးခဲ့သူ/ အရႇင္မဟာသီ၀ ၈၈
၃း ၁၂။ သံုးတတ္လ်င္ေဆး ၈၉
၃း ၁၃။ ဗဟုႆုတမႇီက အက်ိဳးရ ၉၁
၃း ၁၄။ ဗဟုႆုတမရႇိ၍ ေအာက္က်ေနာက္က်ျဖစ္ရပံုမ်ား ၉၂
၃း ၁၅။ သုတမ်ားျခင္းသည္ မဂၤလာတစ္ပါး ၉၃
၃း ၁၆။ သုတဗုဒၶ ၉၃
၃း ၁၇။ ဗဟုႆုတဧတဒဂ္ရပုဂၢိဳလ္ႏႇစ္ဦး ၉၄
၃း ၁၈။ ေလာကီသုတႏႇင့္ေလာကုတၲရာသုတတို့၏ ထူးျခားခ်က္ ၉၅
၃း ၁၉။ သုတရေၾကာင္း နည္းလမ္းေကာင္း ၉၆
၃း ၂၀။ သုတမယပညာႏႇင့္ ေလာကလြတ္ေျမာက္ေရး ၉၆
အခန္း( ၄ )
စာဂအေၾကာင္းကို ေလ့လာျခင္း
၄း ၁။ စာဂဟူသည္ ၉၈
၄း ၂။ စာဂႏႇင့္ဒါန တူ/မတူ ၉၉
၄း ၃။ စာဂ၏ လကၡဏာစသည္ ၁၀၁
၄း ၄။ စြန့္ႀကဲေပးကမ္းလႇဴဒါန္းျခင္း (၈)မ်ိဳး ၁၀၂
၄း ၅။ စြန့္ႀကဲေပးကမ္းလႇဴဒါန္းျခင္း၏ အေၾကာင္းတရား (၈)ပါး ၁၀၂
၄း ၆။ စာဂအျပား ( ၂)ပါး ၁၀၃
၄း ၇။ ေစတနာႏႇင့္ အလႇဴခံပုဂၢိဳလ္အေပၚလိုက္၍ အက်ိဳးေပးပံု ၁၀၃
၄း ၈။ ဒုႆီလရဟန္းအားလႇဴက အက်ိဳးရႇိ/မရႇိ ၁၀၆
၄း ၉။ အလႇဴ၏စင္ၾကယ္ျခင္း (၄)မ်ိဳး ၁၀၇
၄း ၁၀။ အေလာင္းေတာ္တို့၏ စြန့္ျခင္းႀကီး(၅)ပါး ၁၀၉
၄း ၁၁။ ယုန္ပညာရႇိ၏ အလႇဴေတာ္ ၁၁၃
၄း ၁၂။ အသက္ႏႇင့္လဲ၍ လႇဴရဲသူ ၁၁၅
၄း ၁၃။ အမည္ခံအလႇဴရႇင္ႏႇင့္ ကိုယ္တိုင္လႇဴသူ ၁၁၅
၄း ၁၄။ သူေတာ္ေကာင္းတုိ့အလႇဴျပဳနည္း ၁၁၇
၄း ၁၅။ အပါယ္ခ်မည့္ဒါန (၁၀)မ်ိဳး ၁၁၈
၄း ၁၆။ သာသနာတြင္းဒါနႏႇင့္သာသနာပဒါန ၁၁၉
၄း ၁၇။ ဒါနစစ္ပြဲ ၁၂၁
၄း ၁၇း ၁။ ဧကသာဋကဇနီးေမာင္ႏႇံ ၁၂၂
၄း ၁၈။ အာစိဏၰကံကုသိုလ္ ၁၂၄
၄း ၁၉။ ဒါနအက်ိဳးအမ်ိဳးမ်ိဳး ၁၂၅
၄း ၂၀။ ေစတနာခ်ိဳ႕တဲ့လ်င္ ၁၂၆
၄း ၂၁။ လႇဴသည့္အတြက္ မြဲသြားသည္ဟူ၍မရႇိ ၁၂၈
၄း ၂၂။ အလႇဴမေျမာက္ေအာင္ ေႏႇာင့္ယႇက္တတ္သည့္တရားမ်ား ၁၂၉
၄း ၂၃။ စာဂ(ဒါန)ျဖင့္ ဘ၀အာမခံခ်က္ရရႇိႏိုင္ပံု ၁၃၂
၄း ၂၄။ စြန့္ႀကဲေပးကမ္းမႈျဖင့္ ေသျခင္းတရားကို ရင္ဆိုင္ရဲ၏ ၁၃၃
၄း ၂၅။ စြန့္ႀကဲေပးကမ္းလႇဴဒါန္းၿပီးတိုင္း ဆုေတာင္းအမ်ေ၀သင့္ ၁၃၄
အခန္း(၅)
ပညာအေၾကာင္းကို ေလ့လာျခင္း
၅း ၁။ ပညာဟူသည္ ၁၃၅
၅း ၂။ ေလာကီပညာႏႇင့္ေလာကုတၲရာပညာတို့၏ ထူးျခားခ်က္ ၁၃၆
၅း ၃။ ပညာအစစ္ႏႇင့္ပညာအတု ၁၃၇
၅း ၄။ ပညာ၏ လကၡဏာစသည္ ၁၃၉
၅း ၅။ ပညာတိုးပြားေၾကာင္းတရားမ်ား ၁၄၀
၅း ၆။ ပညာဆုတ္ယုတ္ေၾကာင္းတရားမ်ား ၁၄၀
၅း ၇။ ပညာႏႇင့္တြဲဘက္တရားမ်ား ၁၄၁
၅း ၈။ ပညာပါ၀င္ေသာတရားစုမ်ား ၁၄၂
၅း ၉။ ပညာအမ်ိဳးအစားမ်ားႏႇင့္ ဤ၌ယူသင့္သည့္ပညာ ၁၄၃
၅း ၉း ၁။ ၀ိပႆနာပညာႏႇင့္မဂ္ပညာ ၁၄၄
၅း ၉း ၁း ၁။ ၀ိပႆနာ(၃)မ်ဳိး ၁၄၅
၅း ၉း ၁း ၂။ ၀ိပႆနာ႐ႈနည္း (၂) မ်ိဳး ၁၄၈
၅း ၉း ၁း ၃။ ၀ိပႆနာ႐ႈမႇတ္ပြားမ်ားအားထုတ္နည္း ၁၄၉
၅း ၉း ၁း ၃း ၁။ နာမ႐ူပပရိေစၧဒၪာဏ္ ၁၅၁
၅း ၉း ၁း ၃း ၂။ ပစၥယပရိဂၢဟၪာဏ္ ၁၅၂
၅း ၉း ၁း ၃း ၃။ သမၼသနၪာဏ္ ၁၅၃
၅း ၉း ၁း ၃း ၄။ ဥဒယဗၺယၪာဏ္ ၁၅၄
၅း ၉း ၁း ၃း ၅။ ဘဂၤႏုပႆနာၪာဏ္(ဘဂၤၪာဏ္) ၁၅၆
၅း ၉း ၁း ၃း ၆။ ဘယတုပ႒ာနၪာဏ္(ဘယၪာဏ္) ၁၅၆
၅း ၉း ၁း ၃း ၇။ အာဒီန၀ါႏုပႆနာၪာဏ္(အာဒီန၀ၪာဏ္) ၁၅၇
၅း ၉း ၁း ၃း ၈။ နိဗၺိဒါႏုပႆနာၪာဏ္(နိဗၺိဒါၪာဏ္) ၁၅၈
၅း ၉း ၁း ၃း ၉။ မုဥၥိတုကမ်တာၪာဏ္ ၁၅၈
၅း ၉း ၁း ၃း၁၀။ ပဋိသခၤါႏုပႆနာၪာဏ္(ပဋိသခၤါၪာဏ္) ၁၅၈
၅း ၉း ၁း ၃း၁၁။ သခၤါ႐ုေပကၡာၪာဏ္ ၁၅၉
၅း ၉း ၁း ၃း၁၂။ အႏုေလာမၪာဏ္ ၁၅၉
၅း ၉း ၁း ၃း၁၃။ ေဂါၾတဘုၪာဏ္ ၁၆၁ ၅း ၁၀။ ကမၼႆကတာပညာ ၁၆၂
ၿခံဳငံုသံုးသပ္ခ်က္ ၁၆၄
နိဂံုး ၁၆၈
က်မ္းကိုးစာရင္း
စဥ္ အေၾကာင္းအရာ စာမ်က္ႏႇာ
(၁) ေက်းဇူးတင္လႊာ က
(၂) မာတိကာ ကိ
(၃) က်မ္းညႊန္းသေကၤတႏႇင့္ က်မ္းအမည္မ်ား ေကာ့
(၄) နိဒါန္း ခ
(၅) ပဏာမႏႇင့္ပဋိညာဥ္ ခီ
အခန္း (၁)
သဒၶါအေၾကာင္းကိုေလ့လာျခင္း
၁း ၁။ ပထမမဟာနာမသုတ္ ၁
၁း ၁း ၁။ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္း ၂
၁း ၁း ၂။ သုတ္ေတာ္ျဖစ္ေပၚလာပံု ၄
၁း ၁း ၃။ ဘ၀အာမခံခ်က္ေပးႏိုင္သည့္ တရားငါးမ်ိဳး ၄
၁း ၂။ သဒၶါဟူသည္ ၆
၁း ၂း ၁။ သဒၶါ၏ လကၡဏ၊ ရသ၊ ပစၥဳ႒ာန္၊ ပဒ႒ာန္ ၈
၁း ၂း ၂။ သဒၶါ၏ ပကတူပနိႆယသတၲိ ၈
၁း ၂း ၃။ သဒၶါအစစ္ႏႇင့္အတု ၉
၁း ၂း ၄။ သဒၶါစ႐ိုက္ ၉
၁း ၂း ၅။ ပကတိသဒၶါ ႏႇင့္ ဘာ၀နာသဒၶါ ၁၀
၁း ၂း ၆။ ေလာကီသဒၶါ ႏႇင့္ ေလာကုတၲရာသဒၶါ ၁၂
၁း ၂း ၇။ ရတနတၲယသဒၶါ ႏႇင့္ ကမၼဖလသဒၶါ ၁၂
၁း ၂း ၇း ၁။ ဘုရားအေလာင္းႏႇင့္ကမၼဖလသဒၶါ ၁၂
၁း ၂း ၇း ၂။ မဟာကပၸိနမင္းႏႇင့္ ရတနတၲယသဒၶါ ၁၄
၁း ၂း ၈။ စလသဒၶါ ႏႇင့္ အစလသဒၶါ ၁၅
၁း ၂း ၈း ၁။ အရိယာပုဂၢိဳလ္တို့ႏႇင့္ အစလသဒၶါ ၁၆
၁း ၂း ၉။ အာဂမသဒၶါ ၁၇
၁း ၂း ၉း ၁။ အဓိဂမနသဒၶါ ၁၇
၁း ၂း ၉း ၂။ ၾသကပၸနသဒၶါ ၁၉
၁း ၂း ၉း ၃။ ပသာဒသဒၶါ ၂၀
၁း ၂း ၉း ၃း ၁။ ပသာဒသဒၶါမႇ ၾသကပၸနသဒၶါသို့ ေျပာင္းခဲ့သည့္ ၀ကၠလိမေထရ္ ၂၁
၁း ၂း ၁၀။ သဒၶါ႐ႇိသူ၏ လကၡဏာ(၃)ပါး ၂၂
၁း ၂း ၁၀း ၁။ သီလရႇိသူကို ဖူးေတြ့လိုျခင္း ၂၃
၁း ၂း ၁၀း ၂။ သူေတာ္ေကာင္းတရားကို နာၾကားလိုျခင္း ၂၄
၁း ၂း ၁၁။ သဒၶါတရားရႇိသူ၏ လကၡဏာ(၁၁)ပါး ၂၅
၁း ၂း ၁၂။ သဒၶါတရားရႇိသူတို့ အေလးအျမတ္ျပဳသည့္ (၄)ဌာန ၂၆
၁း ၂း ၁၃။ သဒၶါႏႇင့္စပ္၍ မႇတ္သားဖြယ္ရာဥပမာမ်ား ၂၇
၁း ၂း ၁၃း ၁။ လက္ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၂၇
၁း ၂း ၁၃း ၂။ မ်ိဳးေစ့ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၂၇
၁း ၂း ၁၃း ၃။ ပန္းႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၂၈
၁း ၂း ၁၃း ၄။ ေရႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၂၉
၁း ၂း ၁၃း ၅။ ေငြေၾကးႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၂၉
၁း ၂း ၁၃း ၆။ ရိကၡာထုပ္ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၂၉
၁း ၂း ၁၃း ၇။ အေဖာ္မြန္ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၃၀
၁း ၂း ၁၃း ၈။ အျမတ္ဆံုးဥစၥာႏႇင့္တူေသာသဒၶါ ၃၀
၁း ၂း ၁၃း ၉။ တံခါးတိုင္ႏႇင့္တူသည့္သဒၶါ ၃၀
၁း ၂း ၁၃း ၁၀။ ပင္ေညာင္ပင္ႏႇင့္တူသည့္သဒၶါ ၃၁
၁း ၂း ၁၃း ၁၁။ ဟိမ၀ႏၲာေတာင္မင္းႏႇင့္တူသည့္သဒၶါ ၃၂
၁း ၂း ၁၄။ နတ္တို့လိုလား သဒၶါတရား ၃၂
၁း ၂း ၁၅။ ဒါနျပဳရာသဒၶါသာ ၃၃
၁း ၂း ၁၆။ သဒၶါတရားတိုးပြားေၾကာင္းတရား (၁၁)ပါး ၃၄
၁း ၂း ၁၇။ သဒၶါတရားရႇိသူတို့ ရရႇိႏိုင္ေသာအက်ိဳး (၅)ပါး ၃၅
၁း ၂း ၁၈။ သဒၶါရႇိက အလိုျပည့္ရ ၃၅
အခန္း (၂)
သီလအေၾကာင္းကိုေလ့လာျခင္း
၂း ၁။ သီလအဓိပၸါယ္ ၃၈
၂း ၂။ ကုသိုလ္တရားတို့၏ အစျဖစ္သည့္သီလ ၃၉
၂း ၃။ သီလ၏ လကၡဏ၊ ရသ၊ ပစၥဳ႒ာန္၊ ပဒ႒ာန္ ၃၉
၂း ၄။ သီလအမ်ိဳးအစားမ်ား ၄၀
၂း ၄း ၁။ စာရိတၲသီလႏႇင့္၀ါရိတၲသီလ ၄၁
၂း ၄း ၂။ အာဘိသမာစာရိကသီလႏႇင့္အာဒိျဗဟၼစရိယကသီလ ၄၁
၂း ၄း ၃။ ၀ိရတီသီလႏႇင့္အ၀ိရတီသီလ ၄၂
၂း ၄း ၄။ နိႆိတသီလႏႇင့္အနိႆိတသီလ ၄၂
၂း ၄း ၅။ ကာလပရိယႏၲသီလႏႇင့္အာပါဏေကာဋိကသီလ ၄၂
၂း ၄း ၆။ သပရိယႏၲသီလႏႇင့္အပရိယႏၲသီလ ၄၃
၂း ၄း ၇။ ေလာကီသီလႏႇင့္ေလာကုတၲရာသီလ ၄၄
၂း ၄း ၈။ ဟီနသီလ၊ မဇၩိမသီလ၊ မဟာသီလ ၄၄
၂း ၄း ၉။ အတၲာဓိပေတယ်သီလ၊ေလာကာဓိပေတယ်သီလ၊
ဓမၼာဓိပေတယ်သီလ ၄၅
၂း ၄း ၁၀။ ပရာမ႒သီလ၊အပရာမ႒သီလ၊ပဋိပႆဒၶိသီလ ၄၅
၂း ၄း ၁၁။ ၀ိသုဒၶသီလ၊အ၀ိသုုဒၶသီလ၊ေ၀မတိကသီလ ၄၆
၂း ၄း ၁၂။ ေသကၡသီလ၊အေသကၡသီလ၊ေန၀ေသကၡနာေသကၡသီလ ၄၆
၂း ၄း ၁၃။ ဟာနဘာဂိယသီလ၊ဌိတိဘာဂိယသီလ၊၀ိေသသဘာဂိယသီလ၊
နိေဗၺဓိကဘာဂိယသီလ ၄၆
၂း ၄း ၁၄။ ဘိကၡဳသီလ၊ဘိကၡဳနီသီလ၊အႏုပသမၸႏၷသီလ၊ဂဟ႒သီလ ၄၇
၂း ၄း ၁၅။ ပကတိသီလ၊အာစာရသီလ၊ဓမၼတာသီလ၊ပုဗၺေဟတုကသီလ ၄၇
၂း ၄း ၁၆။ ပါတိေမာကၡသံ၀ရသီလ၊ဣႁႏၵိယသံ၀ရသီလ၊အာဇီ၀ပါရိသုဒၶိသီလ၊
ပစၥယသႏၷိႆိတသီလ ၄၇
၂း ၄း ၁၇။ ပရိယႏၲပါရိသုဒၶိသီလ၊အပရိယႏၲပါရိသုဒၶိသီလ၊ပရိပုဏၰ-
ပါရိသုဒၶိသီလ၊အပရာမ႒ပါရိသုဒၶိသီလ၊ပဋိပႆဒၶိ ပါရိသုဒၶိသီလ၊ ၄၈
၂း ၄း ၁၈။ ပဟာနသီလ၊ေ၀ရမဏိသီလ၊ေစတနာသီလ၊သံ၀ရသီလ၊
အ၀ီတိကၠမသီလ၊ ၄၉
၂း ၅။ ပထမမဟာနာမသုတ္ေတာ္၌ယူသင့္သည့္သီလ ၄၉
၂း ၆။ ငါးပါးသီလဟူသည္ ၅၀
၂း ၆း ၁။ ပါဏာတိပါတအဓိပၸါယ္ ၅၁
၂း ၆း ၁း ၁။ ပါဏာတိပါတကံအဂၤါ (၅)ပါး ၅၁
၂း ၆း ၁း ၂။ သတ္နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ၅၂
၂း ၆း ၁း ၃။ သတၲ၀ါအလိုက္ အျပစ္ႀကီးငယ္ကြဲျပားပံု ၅၃
၂း ၆း ၁း ၄။ ပါဏာတိပါတကံ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား ၅၃
၂း ၆း ၁း ၅။ ပါဏာတိပါတမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ရက်ိဳးမ်ား ၅၄
၂း ၆း ၂။ အဒိႏၷာဒါနအဓိပၸါယ္ ၅၅
၂း ၆း ၂း ၁။ အဒိႏၷာဒါနကံအဂၤါငါးပါး ၅၆
၂း ၆း ၂း ၂။ အဒိႏၷာဒါနကံ၏ဆိုးက်ိဳးမ်ား ၅၆
၂း ၆း ၂း ၃။ အဒိႏၷာဒါနကံမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ရက်ိဳးမ်ား ၅၇
၂း ၆း ၃။ ကာေမသုမိစၧာစာရအဓိပၸါယ္ ၅၇
၂း ၆း ၃း ၁။ ကာေမသုမိစၧာစာရကံအဂၤါ(၄)ပါး ၅၈
၂း ၆း ၃း ၂။ မသြားမလာထိုက္ေသာမိန္းမ(၂၀) ၅၈
၂း ၆း ၃း ၃။ ကာေမသုမိစၧာစာရကံ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား ၅၉
၂း ၆း ၃း ၄။ ကာေမသုမိစၧာစာရကံမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ရက်ိဳးမ်ား ၆၀
၂း ၆း ၄။ မုသာ၀ါဒအဓိပၸါယ္ ၆၁
၂း ၆း ၄း ၁။ မုသာ၀ါဒအဂၤါ(၄)ပါး ၆၁
၂း ၆း ၄း ၂။ မုသာ၀ါဒကံ၏ဆိုးက်ိဳးမ်ား ၆၂
၂း ၆း ၄း ၃။ မုသာ၀ါဒမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ရက်ိဳးမ်ား ၆၃
၂း ၆း ၅။ သုရာေမရယမဇၨပမာဒ႒ာနာသီလအဖြင့္ ၆၃
၂း ၆း ၅း ၁။သုရာ(၅)မ်ိဳး ၆၄
၂း ၆း ၅း ၂။မရယ(၅)မ်ိဳး ၆၄
၂း ၆း ၅း ၃။သုရာေမရယသိကၡာပုဒ္အဂၤါ(၄)ပါး ၆၅
၂း ၆း ၅း ၄။အရက္ေသစာေသာက္စားျခင္းအျပစ္မ်ား ၆၅
၂း ၆း ၅း ၅။အရက္ေသစာေသာက္စားျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ရက်ိဳးမ်ား ၆၆
၂း ၇။ သီလပ်က္စီးျခင္း၏အျပစ္ ၆၇
၂း ၈။ သီလရႇိက ဘ၀အာမခံခ်က္ရႇိပံု ၆၇
အခန္း (၃)
သုတအေၾကာင္းကို ေလ့လာျခင္း
၃း ၁။ သုတအဓိပၸါယ္ ၆၉
၃း ၂။ သုတရႇာရန္နည္းလမ္းမ်ား ၇၀
၃း ၃။ ဗဟုႆုတ (၂)မ်ိဳး ၇၀
၃း ၃း ၁။ ပရိယတၲိဗဟုႆုတ (၄)မ်ိဳး ၇၁
၃း ၄။ ေလာကုတၲရာနယ္မႇ ဗဟုႆုတပုဂၢိဳလ္ ၇၃
၃း ၄း ၁။ သုတၲ၊ေဂယ်၊ေ၀ယ်ာကရဏစသည္တို့၏ အဓိပၸါယ္ ၇၄
၃း ၄း ၂။ ဗဟုႆုတရႇိေသာ္လည္း ပ်က္စီးရသည့္ ကပိလရဟန္း ၇၅
၃း ၄း ၃။ အသံုးခ်၍ အသံုးက်ခဲ့သည့္ ေပါ႒ိလမေထရ္ ၇၆ ၃း ၄း ၄။ စာသင္ျခင္းသံုးမ်ိဳး ၇၈
၃း ၅။ ဗဟုႆုတကို သီလျဖင့္ထိန္းကြပ္သင့္ပံု ၇၈
၃း ၆။ ဗဟုႆုတပုဂၢိဳလ္ေၾကာင့္ သာသနာပ်က္ႏိုင္ပံု ၈၁
၃း ၇။ ေလာကဓံႀကံဳရာ၌ သုတရႇိသူႏႇင့္မရႇိသူတို့၏ ကြဲျပားခ်က္ ၈၂
၃း ၈။ ကိုယ့္ဒုကၡ ကိုယ္ရႇာသူမ်ား ၈၃
၃း ၉။ သုတျဖင့္ ေလာကဓံကို အန္တုခဲ့သူ/ မလႅိကာ ၈၅
၃း ၁၀။ ႏြားေက်ာင္းသားႏႇင့္တူသည့္သူ ၈၅
၃း ၁၁။ အထျမန္၍ အသြားေႏႇးခဲ့သူ/ အရႇင္မဟာသီ၀ ၈၈
၃း ၁၂။ သံုးတတ္လ်င္ေဆး ၈၉
၃း ၁၃။ ဗဟုႆုတမႇီက အက်ိဳးရ ၉၁
၃း ၁၄။ ဗဟုႆုတမရႇိ၍ ေအာက္က်ေနာက္က်ျဖစ္ရပံုမ်ား ၉၂
၃း ၁၅။ သုတမ်ားျခင္းသည္ မဂၤလာတစ္ပါး ၉၃
၃း ၁၆။ သုတဗုဒၶ ၉၃
၃း ၁၇။ ဗဟုႆုတဧတဒဂ္ရပုဂၢိဳလ္ႏႇစ္ဦး ၉၄
၃း ၁၈။ ေလာကီသုတႏႇင့္ေလာကုတၲရာသုတတို့၏ ထူးျခားခ်က္ ၉၅
၃း ၁၉။ သုတရေၾကာင္း နည္းလမ္းေကာင္း ၉၆
၃း ၂၀။ သုတမယပညာႏႇင့္ ေလာကလြတ္ေျမာက္ေရး ၉၆
အခန္း( ၄ )
စာဂအေၾကာင္းကို ေလ့လာျခင္း
၄း ၁။ စာဂဟူသည္ ၉၈
၄း ၂။ စာဂႏႇင့္ဒါန တူ/မတူ ၉၉
၄း ၃။ စာဂ၏ လကၡဏာစသည္ ၁၀၁
၄း ၄။ စြန့္ႀကဲေပးကမ္းလႇဴဒါန္းျခင္း (၈)မ်ိဳး ၁၀၂
၄း ၅။ စြန့္ႀကဲေပးကမ္းလႇဴဒါန္းျခင္း၏ အေၾကာင္းတရား (၈)ပါး ၁၀၂
၄း ၆။ စာဂအျပား ( ၂)ပါး ၁၀၃
၄း ၇။ ေစတနာႏႇင့္ အလႇဴခံပုဂၢိဳလ္အေပၚလိုက္၍ အက်ိဳးေပးပံု ၁၀၃
၄း ၈။ ဒုႆီလရဟန္းအားလႇဴက အက်ိဳးရႇိ/မရႇိ ၁၀၆
၄း ၉။ အလႇဴ၏စင္ၾကယ္ျခင္း (၄)မ်ိဳး ၁၀၇
၄း ၁၀။ အေလာင္းေတာ္တို့၏ စြန့္ျခင္းႀကီး(၅)ပါး ၁၀၉
၄း ၁၁။ ယုန္ပညာရႇိ၏ အလႇဴေတာ္ ၁၁၃
၄း ၁၂။ အသက္ႏႇင့္လဲ၍ လႇဴရဲသူ ၁၁၅
၄း ၁၃။ အမည္ခံအလႇဴရႇင္ႏႇင့္ ကိုယ္တိုင္လႇဴသူ ၁၁၅
၄း ၁၄။ သူေတာ္ေကာင္းတုိ့အလႇဴျပဳနည္း ၁၁၇
၄း ၁၅။ အပါယ္ခ်မည့္ဒါန (၁၀)မ်ိဳး ၁၁၈
၄း ၁၆။ သာသနာတြင္းဒါနႏႇင့္သာသနာပဒါန ၁၁၉
၄း ၁၇။ ဒါနစစ္ပြဲ ၁၂၁
၄း ၁၇း ၁။ ဧကသာဋကဇနီးေမာင္ႏႇံ ၁၂၂
၄း ၁၈။ အာစိဏၰကံကုသိုလ္ ၁၂၄
၄း ၁၉။ ဒါနအက်ိဳးအမ်ိဳးမ်ိဳး ၁၂၅
၄း ၂၀။ ေစတနာခ်ိဳ႕တဲ့လ်င္ ၁၂၆
၄း ၂၁။ လႇဴသည့္အတြက္ မြဲသြားသည္ဟူ၍မရႇိ ၁၂၈
၄း ၂၂။ အလႇဴမေျမာက္ေအာင္ ေႏႇာင့္ယႇက္တတ္သည့္တရားမ်ား ၁၂၉
၄း ၂၃။ စာဂ(ဒါန)ျဖင့္ ဘ၀အာမခံခ်က္ရရႇိႏိုင္ပံု ၁၃၂
၄း ၂၄။ စြန့္ႀကဲေပးကမ္းမႈျဖင့္ ေသျခင္းတရားကို ရင္ဆိုင္ရဲ၏ ၁၃၃
၄း ၂၅။ စြန့္ႀကဲေပးကမ္းလႇဴဒါန္းၿပီးတိုင္း ဆုေတာင္းအမ်ေ၀သင့္ ၁၃၄
အခန္း(၅)
ပညာအေၾကာင္းကို ေလ့လာျခင္း
၅း ၁။ ပညာဟူသည္ ၁၃၅
၅း ၂။ ေလာကီပညာႏႇင့္ေလာကုတၲရာပညာတို့၏ ထူးျခားခ်က္ ၁၃၆
၅း ၃။ ပညာအစစ္ႏႇင့္ပညာအတု ၁၃၇
၅း ၄။ ပညာ၏ လကၡဏာစသည္ ၁၃၉
၅း ၅။ ပညာတိုးပြားေၾကာင္းတရားမ်ား ၁၄၀
၅း ၆။ ပညာဆုတ္ယုတ္ေၾကာင္းတရားမ်ား ၁၄၀
၅း ၇။ ပညာႏႇင့္တြဲဘက္တရားမ်ား ၁၄၁
၅း ၈။ ပညာပါ၀င္ေသာတရားစုမ်ား ၁၄၂
၅း ၉။ ပညာအမ်ိဳးအစားမ်ားႏႇင့္ ဤ၌ယူသင့္သည့္ပညာ ၁၄၃
၅း ၉း ၁။ ၀ိပႆနာပညာႏႇင့္မဂ္ပညာ ၁၄၄
၅း ၉း ၁း ၁။ ၀ိပႆနာ(၃)မ်ဳိး ၁၄၅
၅း ၉း ၁း ၂။ ၀ိပႆနာ႐ႈနည္း (၂) မ်ိဳး ၁၄၈
၅း ၉း ၁း ၃။ ၀ိပႆနာ႐ႈမႇတ္ပြားမ်ားအားထုတ္နည္း ၁၄၉
၅း ၉း ၁း ၃း ၁။ နာမ႐ူပပရိေစၧဒၪာဏ္ ၁၅၁
၅း ၉း ၁း ၃း ၂။ ပစၥယပရိဂၢဟၪာဏ္ ၁၅၂
၅း ၉း ၁း ၃း ၃။ သမၼသနၪာဏ္ ၁၅၃
၅း ၉း ၁း ၃း ၄။ ဥဒယဗၺယၪာဏ္ ၁၅၄
၅း ၉း ၁း ၃း ၅။ ဘဂၤႏုပႆနာၪာဏ္(ဘဂၤၪာဏ္) ၁၅၆
၅း ၉း ၁း ၃း ၆။ ဘယတုပ႒ာနၪာဏ္(ဘယၪာဏ္) ၁၅၆
၅း ၉း ၁း ၃း ၇။ အာဒီန၀ါႏုပႆနာၪာဏ္(အာဒီန၀ၪာဏ္) ၁၅၇
၅း ၉း ၁း ၃း ၈။ နိဗၺိဒါႏုပႆနာၪာဏ္(နိဗၺိဒါၪာဏ္) ၁၅၈
၅း ၉း ၁း ၃း ၉။ မုဥၥိတုကမ်တာၪာဏ္ ၁၅၈
၅း ၉း ၁း ၃း၁၀။ ပဋိသခၤါႏုပႆနာၪာဏ္(ပဋိသခၤါၪာဏ္) ၁၅၈
၅း ၉း ၁း ၃း၁၁။ သခၤါ႐ုေပကၡာၪာဏ္ ၁၅၉
၅း ၉း ၁း ၃း၁၂။ အႏုေလာမၪာဏ္ ၁၅၉
၅း ၉း ၁း ၃း၁၃။ ေဂါၾတဘုၪာဏ္ ၁၆၁ ၅း ၁၀။ ကမၼႆကတာပညာ ၁၆၂
ၿခံဳငံုသံုးသပ္ခ်က္ ၁၆၄
နိဂံုး ၁၆၈
က်မ္းကိုးစာရင္း
နေမာ တႆ ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ။
ပထမမဟာနာမသုတ္ကို ေလ့လာသုံးသပ္ျခင္း
အခန္း(၁)
၁း၁။ပထမမဟာနာမသုတ္
ဤသုတ္သည္ ပိဋကအားျဖင့္ သုတၲႏၲပိဋက၊ နိကာယ္အားျဖင့္ သံယုတၲနိကာယ္တြင္ ပါ၀င္ပါသည္။ ၄၅၀ါပတ္လုံး ဗုဒၶရႇင္ေတာ္ဘုရားေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည့္ တရားစကားမ်ားကို လည္းေကာင္း၊ ဗုဒၶရႇင္ေတာ၏တပည့္သားတုိ့က ဗုဒၶရႇင္ေတာ္ဘုရား၏ နည္းနာနိႆယကို ယူ၍ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည့္ တရားေတာ္မ်ားကိုလည္းေကာင္း ပါဠိေတာ္ (စကားအစဥ္) ဟုေခၚေ၀ၚၾက သည္။ ထုိပါဠိေတာ္တုိ့ကို ပိဋကအားျဖင့္ သုံးသြယ္၊ နိကာယ္အားျဖင့္ ငါးရပ္ဟု ပိုင္းျခားခြဲေ၀၍ သတ္မႇတ္ထားေတာ္မူခဲ့ၾကေပသည္။
ထုိတြင္ ပိဋကတ္သံုးပုံဟူသည္ ၀ိနယပိဋက၊ သုတၲႏၲပိဋက၊ အဘိဓမၼပိဋကတုိ့ျဖစ္သည္။ နိကာယ္ငါးရပ္ဟူသည္ ဒီဃနိကာယ္၊ မဇၥ်ိမနိကာယ္၊ သံယုတၲနိကာယ္၊ အဂုၤတၲရနိကာယ္၊ ခုဒၵကနိကာယ္တုိ့ပင္ျဖစ္သည္။ ဤတြင္ ယခုေလ့လာသံုးသပ္မည့္ ပထမမဟာနာမသုတ္ေတာ္မႇာ သုတၲႏၲပိဋကတြင္ အ၀င္အပါျဖစ္သည့္ သံယုတၲနိကာယ္၊ မဟာ၀ဂၢသံယုတ္၊ သရဏာနိ၀ဂ္၏ ပထမ အဦးဆုံးသုတ္ျဖစ္ေပသည္။ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ေဆြမ်ဳိးရင္းလည္းျဖစ္၊ သာသနာေတာ္၌ ထင္ရႇားသည့္ ဧတဒဂ္ရဥပါသကာတစ္ေယာက္လည္းျဖစ္သည့္အားေလ်ာ္စြာ ထုိမင္းကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ေသာ သုတ္မ်ားသည္ ပိဋကတ္ေတာ္တို့၌ မ်ားစြာပင္ရႇိ၏။ မဟာနာမသုတ္ဟူေသာ အမည္ျဖင့္ပင္ အဂုၤတၲရနိကာယ္၌ သုံးသုတ္ေတြ့ရႇိရ၏။ ယင္းသုံးသုတ္မႇာ တိကနိပါတ္၊ အာနႏၵ၀ဂ္၌လာေသာ မဟာနာမသုတ္၁၊ ဧကာဒသကနိပါတ္၊ အႏုႆတိ၀ဂ္၌လာသည့္ ပဌမမဟာနာမသုတ္၊၂ ဒုတိယမဟာနာမသုတ္၃ တုိ့ျဖစ္သည္။ ယင္းသုံး သုတ္လုံးမႇာ ကပိလ၀တ္ျပည္ နိေျဂာဓာ႐ုံ ေက်ာင္း၌ ျမတ္စြာဘုရားသီတင္းသုံးေတာ္မူစဥ္ မဟာနာမ္ သာကီ၀င္မင္းကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ေဟာၾကားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ သံယုတၲနိကာယ္၌လည္း သုံးသုတ္ ေတြ့ရႇိရသည္။ ယင္းတုိ့မႇာ မဟာ၀ဂၢသံယုတ္၊ သရဏနိ၀ဂ္လာ ပထမမဟာနာမသုတ္၄၊ ဒုတိယ မဟာနာမသုတ္၅ႏႇင့္ ပုညာဘိသႏၵ၀ဂ္လာ မဟာနာမသုတ္၆ တုိ့ျဖစ္၏။
ယခုေလ့လာမည့္သုတ္ေတာ္ကိုမူ ပဌမမဟာနာမသုတ္ဟု အမည္တပ္ထား၏။ ထုိကဲ့သို့ ပဌမအကၡရာတပ္ထားျခင္းမႇာ သရဏာနိ၀ဂ္၏ ႏႇစ္ခုေျမာက္သုတ္ျဖစ္သည့္ မဟာနာမသုတ္ႏႇင့္ မေရာေထြးေစရန္ ျဖစ္ႏုိင္သည္ဟု ယူဆဖြယ္ရႇိသည္။ ထုိ့ေၾကာင့္ပင္ သရဏာနိ၀ဂ္၏ အစဆုံးႏႇစ္သုတ္ ျဖစ္သည့္ မဟာနာမသုတ္တုိ့ကို ပဌမမဟာနာမသုတ္၊ ဒုတိယမဟာနာမသုတ္ဟု သံဂါယနာတင္ မေထရ္မ်ား သတ္မႇတ္ထားခဲ့ဟန္ရႇိ၏။ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ေဟာၾကား ခဲ့ေသာေၾကာင့္ မဟာနာမသုတ္ဟု အမည္ေပးခဲ့သည္။
၁း၁း၁။ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္း
ပိဋကတ္ေတာ္မ်ား၌ မဟာနာမ္ဟူေသာအမည္ျဖင့္ ပုဂၢိဳလ္သုံးဦးေတြ႕ရႇိရသည္။ ပထမပုဂၢိဳလ္ မႇာ ပဥၥ၀ဂၢီငါးဦးတြင္ပါ၀င္သည့္ မဟာနာမမေထရ္ျဖစ္သည္။ ဒုတိယပုဂၢိဳလ္မႇာ ေထရဂါထာ၁၌ ေဖၚျပ ထားသည့္ ျဗဟၼဏအႏြယ္၀င္တစ္ဦးျဖစ္သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ သာသနာ၌ ရဟန္းျပဳသြားၿပီး မဟာနာမမေထရ္ဟူ၍ အမည္တြင္ခဲ့သည္။ တတိယပုဂၢိဳလ္မႇာ ဤသုတ္ေတာ္ကို ေဟာၾကားျခင္းခံရ သည့္ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းျဖစ္သည္။
မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ ပဒုမုတၲရျမတ္စြာဘုရားလက္ထက္ေတာ္အခါ၌ ဟံသာ၀တီ မင္းေနျပည္၀ယ္ အမ်ိဳးေကာင္းသားတစ္ဦးျဖစ္ခဲ့၏။ ျမတ္စြာဘုရား၏ တရားစကားကို ၾကားနာစဥ္ ျမတ္စြာဘုရားက ဥပါသကာတစ္ဦးကို 'ပဏီတရသဒါန= အရသာေကာင္းျမတ္သည့္ ဆြမ္းေဆး လႇဴဒါန္းေသာအရာ၀ယ္ အသာဆံုးအျမတ္ဆုံးဧတဒဂ္' ရာထူး၌ ထားေတာ္မူသည္ကို ေတြ့ျမင္ရ၍ အားက်ကာ အဓိကာရေကာင္းမႈကုသိုလ္ကို ျပဳၿပီးလ်င္ ေနာင္ပြင့္မည့္ဘုရားရႇင္တို့အထံေတာ္ပါး၀ယ္ ယင္းဧတဒဂ္မ်ိဳးရရႇိရန္ ဆုေတာင္းခဲ့၏။ ျမတ္စြာဘုရားရႇင္ကလည္း ဗ်ာဒိတ္စကားမိန့္ၾကားေတာ္မူခဲ့ ေလသည္။
ထုိအမ်ဳိးေကာင္းသားသည္ ကမၻာတစ္သိန္းကာလပတ္လုံး နတ္ျပည္လူ့ျပည္တို့၌ က်င္လည္ ခဲ့၏။ ေဂါတမဘုရားရႇင္လက္ထက္ေတာ္အခါတြင္ ကပိလ၀တ္ျပည္၊သာကီ၀င္မင္းမ်ဳိး၌ မဟာနာမ အမည္ရႇိေသာ သာကီ၀င္မင္းသား(အရႇင္အႏု႐ုဒၶါ၏ေနာင္ေတာ္) ျဖစ္လာ၏။ အရြယ္သို့ ေရာက္ေသာ္ ျမတ္စြာဘုရားရႇင္ကို ပထမအႀကိမ္ဖူးျမင္ရလ်င္ပင္ ေသာတာပတၲိဖုိလ္၌ တည္ေလ၏။
အခါတစ္ပါး၌ ျမတ္စြာဘုရားရႇင္သည္ ေ၀ရဥၨာျပည္၌ ၀ါတြင္းသံုးလပတ္လုံး သီတင္းသုံး ေနေတာ္မူ၏။ ၀ါကြၽတ္ေသာအခါ ကပိလ၀တ္ေနျပည္ေတာ္သို့ ေဒသစာရီႂကြေတာ္မူခဲ့၏။ ထုိ့ေနာက္ နိေျဂာဓာ႐ုံ ေက်ာင္းတုိက္၌ သီတင္းသုံးေနေတာ္မူေလသည္။ ထိုအခါ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ '' ျမတ္စြာဘုရားႂကြလာၿပီ'' ဟု သတင္းၾကား၍ ဘုရားရႇင္ထံေတာ္ေမႇာက္သို့ သြားေရာက္ရႇိခုိးကာ အျပစ္လြတ္ရာအရပ္၌ ထုိင္ေနၿပီးလ်င္ ျမတ္စြာဘုရားရႇင္ကို '' ျမတ္စြာဘုရား ရဟန္းအေပါင္းသည္ ေ၀ရဥၨာျပည္၌ ဆြမ္းခံလႇည့္လည္ရျခင္းျဖင့္ အလြန္ဆင္းရဲပင္ပန္းၾကသတဲ့'' ဟု တပည့္ေတာ္ သတင္း စကားၾကားသိအပ္ပါသည္။ တပည့္ေတာ္အား ေလးလပတ္လုံး ေန့စဥ္ရက္ဆက္ ရဟန္းသံဃာ အား ျပဳစုလုပ္ေကြၽးရန္ ခြင့္ျပဳေတာ္မူပါဘုရား။ တပည့္ေတာ္သည္ ရဟန္းသံဃာအား ၾသဇာႏႇင့္ျပည့္စုံ သည့္ စားေကာင္းေသာက္ဖြယ္မ်ားကို လႇဴဒါန္းလုိပါသည္ဘုရား'' ဟု ေလ်ာက္ထားေလသည္။ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ဆိတ္ဆိတ္ ေနေတာ္မူသျဖင့္ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္း၏ ေလ်ာက္ထား ခ်က္ကို လက္ခံေတာ္မူေလ၏။
မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ ျမတ္စြာဘုရားလက္ခံေတာ္မူသည္ကို သိ၍ ေနာက္ေန့မႇ အစျပဳကာ ဘုရားအမႇဴးရႇိေသာ ရဟန္းသံဃာတုိ့အား လြန္စြာမြန္ျမတ္ေသာ ေဘာဇဥ္ငါးပါး စတုမဓု ေဆးစသည္တုိ့ျဖင့္ ေန့စဥ္ေန့တုိင္း ျပဳစုလုပ္ေကြၽး၍ ေလးလေစ့ျပန္ေသာအခါ တစ္ဖန္ေလးလျပဳစု လုပ္ေကြၽးရန္ ေလ်ာက္ထား၏။ တစ္ႏႇစ္ျပည့္ေသာအခါတြင္ကား ျမတ္စြာဘုရားခြင့္ျပဳေတာ္မမူေတာ့ေပ။ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ကား ထုိအခ်ိန္မႇ အစျပဳ၍ မိမိထံေမႇာက္ ႂကြေရာက္ လာတိုင္းေသာ ရဟန္းသံဃာတို့အား အလြန္မြန္ျမတ္အရသာရႇိသည့္ ေဘာဇဥ္ငါးပါး စတုမဓုေဆးမ်ားျဖင့္ ျပဳစု လုပ္ေကြၽးေလသည္။ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္း၏ ရဟန္းသံဃာအား အလြန္မြန္ျမတ္ အရသာ ရႇိသည့္ ေဘာဇဥ္ငါးပါး စတုမဓုေဆးမ်ားျဖင့္ ျပဳစုလုပ္ေကြၽးျခင္းတည္းဟူေသာ ဂုဏ္သတင္းသည္ ဇမၺဴဒိပ္တစ္ကြၽန္းလုံး၌ ထင္ရႇားစြာ ျပန့္ႏႇံ့ေတာ့၏။
ထိုေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားသည္ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းကို----
''ဧတဒဂၢံ ဘိကၡေ၀ မမ သာ၀ကာနံ ဥပါသကာနံ ပဏီတဒါယကာနံ ယဒိဒံ မဟာနာေမာ သေကၠာ=ရဟန္းတုိ့ မြန္ျမတ္ေသာေဘာဇဥ္အရသာ ေဆးပစၥည္းကို လႇဴဒါန္းၾကသည့္ ငါဘုရား၏ တပည့္သာ၀ကတုိ့ တြင္ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ အသာဆုံး အျမတ္ဆုံး ျဖစ္ေပသည္။'' ၁ ဟု ခ်ီက်ဴးစကား မိန့္>မက္ေတာ္မူကာ ပဏီတဒါန=အေကာင္းအမြန္ကို လႇဴဒါန္းေသာအရာ၀ယ္ အသာဆုံးအျမတ္ဆုံးဧတဒဂ္ရာထူး၌ ထားေတာ္မူေလ၏။
မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ ျမတ္စြာဘုရားႏႇင့္ ေဆြမ်ဳိးေတာ္စပ္သူျဖစ္၏။ ျမတ္စြာ ဘုရား၏ ဘေထြးေတာ္၏ သားျဖစ္ၿပီး ျမတ္စြာဘုရားထက္ အသက္တစ္လမ် ႀကီးေလသည္။ သကဒါဂါမ္ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးလည္းျဖစ္ေလသည္။၂ သာသနာေတာ္၌ ေနလုိလလုိ ထင္ရႇားေသာအရႇင္အႏု႐ုဒၶါ၏ အစ္ကိုရင္းလည္း ျဖစ္၏။၁ အရႇင္အႏု႐ုဒၶါသာ သာသနာေတာ္သို့ မ၀င္ျဖစ္လ်င္ မိမိကိုယ္တုိင္ ရဟန္း၀တ္ရန္ ဆုံးျဖတ္ထားခဲ့သူျဖစ္၏။
၁း၁း၂။ သုတ္ေတာ္ျဖစ္ေပၚလာပုံ
အခါတပါး ျမတ္စြာဘုရားသည္ သကၠတိုင္း၊ ကပိလ၀တ္ျပည္၊ နိေျဂာဓာ႐ုံေက်ာင္းတုိက္၌ သီတင္းသုံးေနေတာ္မူ၏။ ထုိအခါ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ ျမတ္စြာဘုရား အထံေတာ္သို့ ခ်ဥ္းကပ္၍---
'' အရႇင္ဘုရား ဤကပိလ၀တ္ျပည္သည္ ျပည့္စုံႂကြယ္၀၏။ စည္ပင္၀ေျပာ၏။ လူဦးေရမ်ား၏။ လူမ်ဳိးစုံတုိ့ျဖင့္ ျပည့္၏။ လမ္းတုိလမ္းက်ဥ္းလည္း ရႇိ၏။ အရႇင္ဘုရား တပည့္ေတာ္သည္ ျမတ္စြာ ဘုရားႏႇင့္ ရဟန္းတို့ကို ခ်ဥ္းကပ္ခံစားၿပီး၍ ညေနခ်မ္းအခ်ိန္၌ ကပိလ၀တ္ျပည္သို့ ၀င္သည္ရႇိေသာ္ လႇည့္လည္ေျပးသြားေသာ ဆင္၊ ျမင္း၊ ရထား၊ လႇည္း၊ ေယာက်ၤားတုိ့ႏႇင့္ ေတြ့ႀကဳံရပါ၏။ ''အရႇင္ဘုရား ထုိအခါ တပည့္ေတာ္အား ျမတ္စြာဘုရားကိုအာ႐ုံျပဳေသာသတိ၊ တရားေတာ္ကိုအာ႐ုံျပဳေသာသတိ၊ သံဃာေတာ္ကိုအာ႐ုံျပဳေသာသတိသည္ လြတ္သည္သာတည္း။ အရႇင္ဘုရား၊ တပည့္ေတာ္အား ငါသည္ ဤအခ်ိန္၌ေသမူ ငါ၏လားရာဂတိကား အဘယ္နည္း။ ငါ၏တမလြန္ဘ၀ကား အဘယ္နည္း' ဟု အႀကံျဖစ္ပါ၏'' ဟုေလ်ာက္ထား၏။
ထုိအခါ ျမတ္စြာဘုရားက ''မဟာနာမ္ မေၾကာက္လင့္။ သဒၶါ၊ သီလ၊ သုတ၊ စာဂ၊ ပညာ ဟူသည့္ တရားငါးမ်ိဳးကို အသက္ထက္ဆုံး လက္ကိုင္ထားက်င့္သုံးသူသည္ သတိလြတ္ေသေစ ကာမူ အပါယ္ဒုဂၢတိသို့ မက်ေရာက္ႏုိင္ေပ။ မဟာနာမ္ ဥပမာေသာ္ကား ေယာက်ၤားတစ္ေယာက္ သည္ ေထာပတ္အုိး၊ ေရအုိးတုိ့ကို နက္ေသာေရအုိင္၌ ဆင္း၍ ခြဲျငားအံ့။ ထုိအခါ အုိးျခမ္းကြဲႀကီးငယ္ တုိ့သည္ ေအာက္သို့ က်ဆင္း၍ ေထာပတ္ဆီတုိ့သည္ အထက္သို့သာ တက္ရာသကဲ့သို့ ျဖစ္၏'' ဟု ျပန္လည္ေျဖၾကားေတာ္မူရာမႇ ဤသုတ္ေတာ္ ျဖစ္ေပၚ လာျခင္းျဖစ္သည္။
၁း၁း၃။ ဘ၀အာမခံခ်က္ေပးႏုိင္သည့္ တရား(၅)မ်ိဳး
အထက္ပါသုတ္ေတာ္တြင္ တိုးတက္လာသည့္ေခတ္ကာလအေလ်ာက္ အခ်ိန္မေရြး အသက္ဆံုးရႈံးႏိုင္မႈေၾကာင့္ ယင္းအေပၚ မဟာနာမ္မင္း၏ ေၾကာင့္ၾကစိုးရိမ္မႈကိုလည္းေတြ့ရႇိႏိုင္၏။ ျမတ္ဗုဒၶကလည္း သဒၶါ၊ သီလ၊ သုတ၊ စာဂ၊ ပညာတရားငါးမ်ဳိးႏႇင့္ ျပည့့္စုံမႈကို ဘ၀အာမခံခ်က္ ရႇိမႈအျဖစ္ ေဟာၾကားေတာ္မူကာ အားေပးမႈကိုလည္းေတြ့ျမင္ႏိုင္၏။ သတၲ၀ါတိုင္းသည္ သံသရာစက္ရဟတ္ အဆက္မျပတ္လည္ျခင္း၏ အရင္းမူလျဖစ္ေသာ အ၀ိဇၨာႏႇင့္ တဏႇာတရား ႏႇစ္ပါးကို မသတ္ႏုိင္ေသးသမ်ကာလပတ္လုံး သံသရာစက္ရဟတ္သည္ အဆက္မျပတ္လည္ ေနမည္သာ ျဖစ္၏။ သို့ျဖစ္၍ ဘ၀တြင္ ဒုဂၢတိကို ပယ္ျမစ္ႏုိင္ေသာ ဘ၀အာမခံသည္ လူသားတိုင္း အတြက္ မရႇိမျဖစ္ လုိအပ္၏။
ဤေလာက၌ ဧကန္အားျဖင့္ ဘ၀အာမခံခ်က္ရႇိသူတုိ့မႇာ ေသာတာပန္၊ သကဒါဂါမ္၊ အနာဂါမ္ႏႇင့္ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္တုိ့ ျဖစ္၏။ ေသာတာပန္၊ သကဒါဂါမ္၊ အနာဂါမ္ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ အ၀ိဇၨာႏႇင့္ တဏႇာတရားႏႇစ္ပါးကို အျမစ္ျပတ္အၿပီးတိုင္ မပယ္သတ္ႏုိင္ေသး၍ ဘ၀ရႇိေနၾကေသးေသာ္လည္း ဒိ႒ိ၊၀ိစိကိစၧာစေသာ တရားအခ်ိဳ႕ကို အႂကြင္းမဲ့ပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္း၊ တဏႇာ မာနစေသာ တရားအခ်ဳိ႕ကုိ တစ္စိတ္တစ္ေဒသပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ အပါယ္ဘ၀ေရာက္ရန္ အေၾကာင္းမရႇိၾကေတာ့ေပ။ မေကာင္းေသာဘုံ၀ဘ၀သို့ မေရာက္ႏုိင္ၾကေတာ့။ ထုိ့ေၾကာင့္ ထုိသူတို့ကို ဘ၀အာမခံခ်က္ရႇိသူမ်ား ဟု ဆုိႏုိင္ပါသည္။ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္တုိ့ကား အ၀ိဇၨာ၊တဏႇာတရားႏႇစ္ပါးကို အျမစ္ျပတ္အၿပီးတိုင္ ပယ္သတ္ၿပီး သူမ်ားျဖစ္၏။ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္တုိ့အတြက္ ဘ၀အသစ္ဟူ၍ မရႇိေတာ့ေပ။ လက္ရႇိရထား ေသာဘ၀သည္ ေနာက္ဆုံးဘ၀ျဖစ္၏္။ ထုိ့ေၾကာင့္ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ ဘ၀အာမခံခ်က္အျပည့္ ရႇိသူမ်ားျဖစ္သည္။
ဘ၀အာမခံခ်က္မရႇိသူမ်ားကား ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္မ်ားျဖစ္၏။ ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ မည္သည့္အကုသိုလ္ကိုမ် မပယ္သတ္ႏုိင္ေသး၍ ဘ၀အျပည့္ရႇိေနၾကသူမ်ား ျဖစ္ၾက၏။ အကန္းအႏၶ ပုထုဇဥ္ႏႇင့္ အေကာင္းကလ်ာဏပုထုဇဥ္ဟုႏႇစ္မ်ဳိးရႇိရာတြင္ အေကာင္းကလ်ာဏပုထုဇဥ္ျဖစ္ပါမူ ေတာ္ေပေသး၏။ အေကာင္းကလ်ာဏပုထုဇဥ္မႇာ ခႏၶာ၊ အာယတန၊ ဓာတ္၊ ႐ုပ္နာမ္တရားတုိ့၏ သေဘာကို သိေန၍ အရိယာအျဖစ္သို့ ေရာက္ရႇိရန္ နီးကပ္ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္၏။ ထုိ့ထက္ တစ္ဆင့္တက္၍ စူဠေသာတာပန္ျဖစ္ပါမူ ေနာက္တစ္ဘ၀အတြက္ ဘ၀အာမခံခ်က္ရႇိသူ ျဖစ္၏။ သို့ေသာ္ တတိယဘ၀မႇစကာ ေနာက္ေနာက္ဘ၀မ်ားအတြက္ ဘ၀အာမခံခ်က္မရႇိေသး၍ ရတက္ မေအးရေသးေပ။ ထို့ေၾကာင့္ ဘ၀အာမခံခ်က္ရႇိသူဟု မဆုိႏုိင္ေသးပါ။
သို့ျဖစ္၍ ဘ၀အာမခံခ်က္မရႇိေသးသမ်ကာလပတ္လုံး
၁။ ေဒ၀ဂတိ၊ နတ္ ျဗဟၼာဘ၀။
၂။ မႏုႆဂတိ၊ လူ့ဘ၀။
၃။ နိရယဂတိ၊ ငရဲဘ၀။
၄။ ေပတဂတိ၊ ၿပိတၲာဘ၀(သူရဲ၊ တေစၧဘ၀)
၅။ တိရစၧာနဂတိ၊ တိရစၧာန္ဘ၀တုိ့၌ တေျပာင္းတျပန္က်င္လည္ေနရမည္သာ ျဖစ္၏။ ထုိတြင္ နိရယ၊ ေပတ၊ တိရစၧာနဂတိသုံးမ်ိဳးကို မေကာင္းေသာသတၲ၀ါတုိ့ လားေရာက္ရာျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ ဒုဂၢတိဘ၀ ဟုေခၚ၏။ ေဒ၀၊ မႏုႆဂတိႏႇစ္မ်ိဳးကို ေကာင္းေသာသတၲ၀ါတုိ့ လားေရာက္ရာ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ သုဂတိဘ၀ဟုေခၚ၏။ မည္သို့ပင္ျဖစ္ေစ ဘ၀မႇန္သမ်သည္ ဒုကၡမကင္းေသးေသာေၾကာင့္ မည္သည့္ ဘ၀မ် မေကာင္းေပ။ ေသာတာပန္အဆင့္သို့ မေရာက္ေသးေသာ သတၲ၀ါအားလုံးတုိ့သည္ ေရႇးေရႇးဘ၀ ယခုဘ၀တုိ့ ၌ ျပဳအပ္ခဲ့ေသာ မိမိတို့၏ ကံအက်ဳိးေပးအားေလ်ာ္စြာ ဂတိငါးမ်ဳိးအနက္ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးသို့ ထုိက္သလုိေရာက္ႏုိင္၏။ ေလာဘႏႇင့္ေသေသာ သတၲ၀ါမ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ၿပိတၲာဘ၀(ေပတဂတိ)သို့ ေရာက္ၾကရ၏။ ေဒါသႏႇင့္ေသေသာ သတၲ၀ါမ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ငရဲဘ၀ (နိရယဂတိ)သို့ ေရာက္ၾကရ၏။ ေမာဟႏႇင့္ေသေသာ သတၲ၀ါမ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ တိရစၧာန္ဘ၀ (တိရစၧာနဂတိ)သို့ ေရာက္ၾကရ၏။ ကာမာ၀စရကံမ်ားေသာ သတၲ၀ါမ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ လူ့ဘ၀၊ နတ္ဘ၀ (မႏုႆဂတိ၊ ေဒ၀ဂတိ)တုိ့၌ ျဖစ္ၾကရကုန္၏။ စ်ာန္ရထားေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ ျဗဟၼာဘ၀ (ေဒ၀ဂတိ)သို့ ေရာက္ၾကရ၏။ ေသာတာပန္အဆင့္သို့ ေရာက္ၿပီးေသာ ေနာက္ဘ၀ရႇိေနေသးသည့္ အရိယာပုဂၢိဳလ္တို့သည္ ဂတိငါးမ်ဳိးအနက္ ေဒ၀ဂတိ၊ မႏုႆဂတိသို့သာ ေရာက္ၾကရ၏။ လူ၊ နတ္၊ ျဗဟၼာတစ္မ်ဳိးမ်ဳိးသာ ျဖစ္ၾကရ၏။ ဤသို့ ဘ၀၀ဋ္ အျမစ္မျပတ္ေသးသမ် သံသရာရဟတ္၌ က်င္လည္ ေနၾကရမည္သာျဖစ္၏။ ဘ၀အာမခံခ်က္ မရႇိသူမ်ားအတြက္ သံသရာ၌ ပရမ္းပတာက်င္လည္ရမည့္အေရးကား ရင္ေလးစရာပင္ျဖစ္၏။ သို့ျဖစ္၍ ဘ၀အာမခံခ်က္ ရရႇိေရး သည္ ပုထုဇဥ္သတၲ၀ါမ်ားအဖုိ့ အေရးပါလႇ၏။ ပုထုဇဥ္သတၲ၀ါမ်ားအတြက္ ဂတိမမႇားေစရန္ လုပ္ေဆာင္ရမည့္ က်င့္စဥ္တို့ကုိ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ေဒသနာအခ်ဳိ႕တို့၌ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့၏။
ဤပထမမဟာနာမသုတ္ေတာ္အလိုအရ ဘ၀ကူေကာင္းဖုိ့ရန္ အသက္ရႇိစဥ္အခါ၌ သဒၶါ၊ သီလ၊ သုတ၊ စာဂ၊ ပညာဟူေသာ တရား(၅)မ်ဳိးကို ျဖည့္ဆည္းထားရန္ လုိအပ္၏ဟု ေဟာေတာ္မူ ထားပါသည္။ သို့ျဖစ္၍ ထုိတရားငါးမ်ဳိးႏႇင့္စပ္၍ ျပည့္စုံစြာသိရႇိရန္ လုိအပ္၏။
၁း၂။ သဒၶါဟူသည္
ဘ၀သံသရာလမ္းခရီးကို ေလ်ာက္လႇမ္းေနၾကေသာ ပုဂၢိဳလ္သတၲ၀ါတုိင္းအတြက္ သဒၶါတရား သည္ မရႇိမျဖစ္လုိအပ္၏။ သဒၶါဆုိသည္မႇာ ယုံၾကည္ခ်က္ကို ေခၚျခင္းျဖစ္သည္။ ပါဠိ စာေပ၌ သဒၶါပုဒ္ကို ''သဒၵဟႏၲိ ဧတာယာတိ သဒၶါ၊ သယံ၀ါ သဒၵဟတီတိ သဒၶါ''၁ ဟု ဖြင့္ ဆုိထားပါသည္။ သုိ့ေသာ္ ယုံၾကည့္ခ်က္မႇန္သမ်ကို သဒၶါဟု မေခၚဆုိႏုိင္ေပ။ ဘုရားအစရႇိေသာ ယုံၾကည္ သင့္ယုံၾကည္ထုိက္သည့္ သေဒၶယ်၀တၴဳတို့၌ ယုံၾကည္မႈကိုသာ သဒၶါဟု ေခၚဆုိႏုိင္သည္။၂ သေဒၶယ်၀တၴဳဟူသည္မႇာ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာဟူေသာ ရတနာ(၃)ပါးႏႇင့္ ကံ၊ကံ၏အက်ဳိးတုိ့၌ ယုံၾကည္မႈပင္ ျဖစ္၏။၃ ဤယုံၾကည္မႈသဒၶါတရားသည္ ေလာကီေလာကုတၲရာနယ္ပယ္ႏႇစ္ခုလုံး၀ယ္ အေရးပါအရာေရာက္လႇသည္။ မည္သည့္အလုပ္ကိစၥ၌မဆို ယုံၾကည္မႈမရႇိလ်င္ ရာႏႈန္းျပည့္ ေအာင္ျမင္မႈ မရရႇိႏိုင္ေပ။
ထုိသဒၶါတရားသည္ စိတ္ကို ၾကည္လင္ရႊင္ျပေစတတ္၏။ သဒၶါ၏အဓိကဆန့္က်င့္ဘက္မႇာ နီ၀ရဏတရားမ်ား ျဖစ္ေလသည္။ နီ၀ရဏတရားမ်ားသည္ စိတ္ကို ညစ္ႏြမ္းေစတတ္၏။ နီ၀ရဏ တရားမ်ား ဖုံးလႊမ္းထားေသာအခါ စိတ္ၾကည္လင္သန့္ရႇင္းမႈ မရႇိေပ။ နီ၀ရဏကင္းစင္ကာ သဒၶါတရား ေရာက္ရႇိလာေသာအခါ စိတ္သည္လည္း ၾကည္လင္သန့္ရႇင္းလာေလသည္။
ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာက်မ္း၌ သဒၶါကို ''ယုံၾကည္မႈ'' ဟု ျမန္မာျပန္၏။ ရတနာသုံးပါးႏႇင့္ ကံçကံ၏အက်ဳိးတရားမ်ား၌ ယုံၾကည္မႈကို သဒၶါဟု ဖြင့္၏။ အလႇဴဒါနျပဳရာအခါ၊သီလ ေဆာက္တည္ရာအခါ၊ ကမၼ႒ာန္း စီးျဖန္းရာအခါတုိ့၌ စိတ္တြင္ ၾကည္လင္ေနေသာ သေဘာတရားကို သဒၶါဟုဆို၏။၁ ယင္းသဒၶါတရားသည္ စၾကာမင္း၏ ပတၲျမားရတနာႏႇင့္ တူေလသည္။၂ စၾကာမင္း၏ ရတနာသည္ အနယ္အမႈန့္မ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏႇက္ေနေသာ ေရေနာက္ကို အနယ္အမႈန့္ကင္းရႇင္းၿပီး ၾကည္လင္ သြားေစႏုိင္သကဲ့သို့ ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရားသည္လည္း စိတ္ကို ညစ္ညမ္းေစတတ္ေသာ နီ၀ရဏ တရားမ်ားကို ဖယ္ရႇားေပးကာ ၾကည္လင္လန္းဆန္းလာေစႏုိင္ေလသည္။
သတၲ၀ါတုိ့သႏၲာန္၀ယ္ အကုသိုလ္စိတ္မ်ား ျဖစ္ေပၚေနခ်ိန္တြင္ စိတ္သည္လည္း ညစ္ညမ္း ေန၏။ ၾကည္လင္သန့္ရႇင္းမႈမရႇိေပ။ ကုသိုလ္စိတ္မ်ား ျဖစ္ေပၚေနခ်ိန္၌ကား ၾကည္လင္လန္းဆန္း ေနေလသည္။ စိတ္ၾကည္လင္ေနေသာအခါ စိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ႐ုပ္(စိတၲဇ)တရားမ်ားလည္း ၾကည္ လင္ရႊင္ျပလာ၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါတရားျဖင့္ ေနထုိင္သူ၊ သဒၶါတရားအရင္းခံရႇိသူ၏႐ုပ္ အဆင္း မႇာလည္း ၾကည္လင္သန့္ရႇင္းေနေလသည္။ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟစေသာ ကိေလသာတရားတုိ့သည္ သတၲ၀ါတုိ့၏ စိတ္ကို ညစ္ညဴးေစတတ္၏။ ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရားသည္ကား ကိေလသာတုိ့ကို ဖယ္ရႇားေပးႏုိင္သည့္သျဖင့္ စိတ္ကိုလည္း ၾကည္လင္သန့္ရႇင္းေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးႏုိင္ေသာ အစြမ္းသတၲိရႇိေလသည္။
ထုိ့ျပင္လည္း သဒၶါတရားရႇိသူသည္ အရာဌာနတုိင္း၌ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန့္မႈ မရႇိတတ္ေပ။ မဆုတ္မနစ္ သက္၀င္ျပဳလုပ္တတ္၏။ သဒၶါတရား၏ မဆုတ္မနစ္ သက္၀င္ပုံကို အ႒သာလိနီ အ႒ကထာ၌ စစ္သူရဲေကာင္းဥပမာျဖင့္ ျပဆုိထား၏။ စစ္သူရဲေကာင္းသည္ မိေက်ာင္း၊ ငါးမန္းမ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏႇက္ေနေသာ ျမစ္ကမ္း၌ လူအမ်ားကို တစ္ဖက္ကမ္းသို့ ရဲ႕၀ံစြာ ပို့ေဆာင္ေပး တတ္၏။၃ ထို့အတူ သဒၶါတရားသည္လည္း အကုသိုလ္တရားမ်ားကို ရႇင္းလင္းေပး၏။ အလႇဴေပးမႈ၊ သီလ ေဆာက္တည္မႈ၊ ဥပုသ္သီတင္းေစာင့္ထိန္းမႈ၊ ဘာ၀နာတရားပြားမ်ားမႈတုိ့၌ အကုသိုလ္ အႏၲရာယ္မ်ားေၾကာင့္ ဆုတ္နစ္ တြန့္ဆုတ္မႈမရႇိဘဲ စြဲစြဲၿမဲၿမဲျပဳလုပ္တတ္၏။
ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရားအားနည္းသူမ်ားသည္ အလုပ္ကိစၥတစ္ခုခုကို ျပဳလုပ္ရာတြင္ အခက္ အခဲႏႇင့္ ရင္ဆုိင္ေတြ့ႀကံဳသည့္အခါ ရင္မဆုိင္ရဲၾကဘဲ ေနာက္ဆုတ္သြားတတ္ၾကသည္။ ထုိ့အတူ ဘာသာေရးအလုပ္ျဖစ္သည့္ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာ၀နာအမႈတုိ့၌လည္း သဒၶါတရားအားနည္းသူတို့သည္ အခက္အခဲႀကံသည္ႏႇင့္ ေနာက္ဆုတ္သြားတတ္ၾက၏။ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈစသည္ျပဳလုပ္ရာအခါ စသည္တုိ့၌ သဒၶါတရား (ယံုၾကည္ခ်က္) ရႇိရန္မႇာ အေျခခံလုိအပ္ခ်က္ျဖစ္သည္။ ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရား ထက္သန္သူသည္ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈႏႇင့္ ပတ္သက္လာလ်င္ မည္သည့္အႏၲရာယ္မ်ဳိးကိုမဆုိ ေက်ာ္လႊား ႏုိင္၏။ လုိရာသို့ေရာက္ေအာင္ ျပဳလုပ္ႏုိင္စြမ္းရႇိ၏။
၁း၂း၁။သဒၶါ၏ လကၡဏ၊ရသ၊ပစၥဳပ႒ာန္၊ပဒ႒ာန္
သဒၶါသည္
၁။ ရတနာသုံးတန္ ကံ၊ ကံ၏အက်ဳိးတုိ့ကို ယုံၾကည္ျခင္းလ်င္ မႇတ္ေၾကာင္း လကၡဏာရႇိ၏။ (တစ္ နည္း) သက္၀င္ျခင္း လကၡဏာရႇိ၏။
၂။ ယုံၾကည္ျခင္း ကိစၥရႇိ၏။ (တစ္နည္း) ေျပး၀င္ျခင္း ကိစၥရႇိ၏။
၃။ မေနာက္က်ဴျခင္း ပစၥဳပ႒ာန္ရႇိ၏။ (တစ္နည္း)ႏႇလုံးသြင္းျခင္းလ်င္ ေရႇး႐ႈထင္ျခင္းပစၥဳပ႒ာန္ ရႇိ၏။
၄။ ယုံၾကည္အပ္၊ ယုံၾကည္ထုိက္ေသာ ဘုရားစေသာ သေဒၶယ်၀တၴဳလ်င္ နီးစြာေသာအေၾကာင္းရႇိ၏။ (တစ္နည္း) ေသာတာပန္အေၾကာင္းအဂၤါလ်င္ နီးစြာေသာအေၾကာင္းရႇိ၏။၁
၁း၂း၂။သဒၶါ၏ ပကတူပနိႆယသတၲိ
သဒၶါတရားသည္ ဤသို့ လကၡဏာအစရႇိသည္ႏႇင့္အညီ ဒါနစသည္ျပဳ၍ လူစေသာ သုဂတိဘ၀၊ စ်ာန္၊ အဘိညာဥ္၊ မဂ္၊ ဖုိလ္ နိဗၺာန္ကို ရေစတတ္၏။ ¤င္းကို ပကတူပနိႆယ ပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူး ျပဳသည္ဟုေခၚ၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားက ပ႒ာန္းပါဠိေတာ္၊ ပဥၥ၀ါရ၌ ပကတူပနိႆယပစၥည္းသည္ သဒၶါတရားကိုမႇီ၍ အလႇဴကို ေပးလႇဴ၏။ ငါးပါးသီလေဆာက္တည္၏။ ရႇစ္ပါးေသာ ဥပုသ္ကံကို ျပဳလုပ္၏။ ေလာကီစ်ာန္၊ ေလာကုတၲရာစ်ာန္ တရားကို ျဖစ္ေစ၏။ ၀ိပႆနာတရားကို ျဖစ္ေစ၏။ ေသာတာပတၲိမဂ္ၪာဏ္စသည္ကို ျဖစ္ေစ၏။ ေလာကီအဘိညာဥ္၊ ေလာကုတၲရာ အဘိညာဥ္တရား ကို ျဖစ္ေစ၏။ စ်ာန္ သမာပတ္၊ ဖလသမာပတ္တရားကို ျဖစ္ေစ ၏''၂ဟု ေဟာေတာ္မူခဲ့သည္။
၁း၂း၃။သဒၶါအစစ္ႏႇင့္အတု
လူတုိ့၏အသုံးအေဆာင္ျဖစ္သည့္ ေရႊေငြအစရႇိသည္တုိ့၌ အတုအစစ္ရႇိသကဲ့သို့ ထုိ့အတူ သဒၶါ တရားကို သဒၶါအစစ္ႏႇင့္ သဒၶါအတုဟု ႏႇစ္မ်ဳိးခြဲျခားႏုိင္၏။ ရတနာသုံးပါး၏ဂုဏ္ေတာ္ကို ယုံၾကည္မႈ၊ ကံႏႇင့္ကံ၏ ေကာင္းက်ဳိး၊ မေကာင္းက်ိဳးရႇိ၏ဟု ယုံၾကည္မႈ၊ေရႇးအတိတ္ဘ၀မႇ ယခုပစၥဳပၸန္ဘ၀သို့ လာခဲ့ရသည္ျဖစ္၍ အတိတ္ဘ၀ကိုေထာက္ဆလ်င္ ပစၥဳပၸန္ဘ၀လည္း အမႇန္ရႇိ၏၊ ပစၥဳပၸန္ဘ၀ကို ေထာက္ဆလ်င္ အနာဂတ္ဘ၀လည္းအမႇန္ရႇိရမည္ဟု ယုံၾကည္မႈမ်ဳိးသာ သဒၶါအစစ္ျဖစ္သည္။
ဘုရား၊တရား၊သံဃာဟူေသာ ရတနာသုံးပါး၊ ကံ၊ကံ၏အက်ဳိး၊ပစၥဳပၸန္ေလာက တမလြန္ေလာက မႇတပါးေသာ မယုံၾကည္သင့္ မယုံၾကည္ထုိက္ေသာအရာတုိ့၌ ယုံၾကည္ျခင္းသည္ ကား သဒၶါအစစ္မဟုတ္ေပ။ မႇားသည္ျဖစ္ေစ၊ မႇန္သည္ျဖစ္ေစ ယုံၾကည္အပ္သမ်တုိ့သည္ သဒၶါဟုဆုိလ်င္ မိစၧာအယူရႇိသူတုိ့လည္း မိမိတို့၏ ဘုရားႏႇင့္တရားမ်ားကို လြန္စြာ ယုံၾကည္တတ္၏။ ဟိႏၵဴဘာသာတြင္ မဟာေမဒင္ဘုရား၏ ေယာက်ၤားအဂၤါဇာတ္ႏႇင့္ စႏၵီနတ္သမီး၏ မိန္းမအဂၤါဇာတ္ကို ယႇဥ္စပ္ထား၍ ထုိပုဂၢိဳလ္တုိ့၏ ကိုယ္စားကိုးကြယ္ၾက၏။ ဤသို့ ၾကည္ညိဳျခင္းသည္ သဒၶါအစစ္ မဟုတ္။သဒၶါအတုသာျဖစ္သည္။ မိစၧာဓိေမာကၡသာျဖစ္ေၾကာင္း ပရမတၴဒီပနီ၌၁ဆုိ၏။ ကာဠနဂါးမင္းက ဘုရားရႇင္၏ ပုံေတာ္ဟန္ဖန္ဆင္း၍ ျပရာ၌ ဓမၼာေသာကမင္း၏ လြန္စြာၾကည္ညိဳေသာ သဒၶါမ်ဳးိကဲ့သို့ ''အတုသည္ပင္ ဤမ် သပၸါယ္တင့္တယ္ေတာ္မူေသး၏''ဟု ေအာက္ေမ့ကာ လြန္စြာၾကည္ညိဳေသာ အရာ၌ကား သဒၶါအစစ္ပင္ျဖစ္ဖြယ္ရႇိသည္ဟု ဘာသာဋီကာဆရာေတာ္ သုံးသပ္၏။၂
၁း၂း၄။သဒၶါစ႐ိုက္
စ႐ိုက္ဟူေသာျမန္မာေ၀ါဟာရမႇာ စရိတဟူေသာ ပါဠိေ၀ါဟာရမႇဆင္းသက္လာေသာ ပါဠိသက္ စကားလုံးျဖစ္သည္။ အေလ့၊ ၀ါသနာ၊ ပင္ကိုယ္သေဘာ၊ အျဖစ္မ်ားေသာသေဘာကို စ႐ိုက္ဟုဆုိ၏။၃ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါစ႐ိုက္ရႇိသူဟူသည္မႇာ ပင္ကိုယ္သေဘာအားျဖင့္ သဒၶါတရားအျဖစ္ မ်ားသည့္ သေဘာရႇိသည့္သူဟု မႇတ္အပ္၏။
ထုိစ႐ုိက္သည္ ရာဂစ႐ုိက္၊ ေဒါသစ႐ုိက္၊ ေမာဟစ႐ုိက္၊ သဒၶါစ႐ုိက္၊ ဗုဒိၶစ႐ုိက္၊ ၀ိတက္စ႐ုိက္ဟူ၍ (၆)မ်ဳိးရႇိ၏။ ထုိေျခာက္မ်ဳိးတြင္ ရာဂစ႐ုိက္ရႇိသူႏႇင့္သဒၶါစ႐ုိက္ရႇိသူ၊ ေဒါသစ႐ုိက္ရႇိသူႏႇင့္ ဗုဒၶိစ႐ုိက္ရႇိသူ၊ ေမာဟစ႐ုိက္ရႇိသူႏႇင့္ ၀ိတက္စ႐ုိက္ရႇိသူမ်ားသည္ ျပဳမူေျပာဆုိေနထုိင္ပုံတူညီၾကသည္။ နီးစပ္ တူညီပုံကို ၀ိသုဒၶိမဂ္၌
'' ရာဂထူေျပာအားေကာင္းေသာပုဂၢိဳလ္အား ကုသိုလ္စိတ္ျဖစ္ေသာအခါ၌ သဒၶါတရားသည္ အားေကာင္း၏။ ရာဂႏႇင့္နီးစပ္ေသာ ဂုဏ္ရႇိေသာေၾကာင့္ျဖစ္၏။ အကုသုိလ္အဖုိ့တြင္ ရာဂသည္ သိမ္ေမြ့ႏူးညံ့၍ မၾကမ္းတမ္းမ႐ုန့္ရင္းသည္ ျဖစ္သကဲ့သို့ ကုသိုလ္အဖို့တြင္ သဒၶါသည္ သိမ္ေမြ႕၏။ ရာဂသည္ ၀တၴဳကာမကို ရႇာသကဲ့သို့ သဒၶါသည္ သီလစေသာဂုဏ္တုိ့ကို ရႇာ၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ ရာဂထူေျပာ အားေကာင္းသူႏႇင့္ သဒၶါထူေျပာအားေကာင္းသူ တူ၏''ဟု ျပဆုိသည္။၁
ထို့အျပင္ ရာဂစ႐ုိက္ရႇိသူသည္ ဣရိယာပုတ္အားျဖင့္ အသြား၊ အလာ၊ အေနအထိုင္ ယဥ္ေက်း ပ်ပ္၀ပ္ ေလ်ာက္ပတ္စံပယ္တင့္တယ္၏။ ကိစၥအားျဖင့္ တံျမက္လႇည္းမႈ၊ အ၀တ္ဖြပ္ေလႇ်ာ္မႈ၊ ဆုိးမႈ၊ ၀တ္စားဆင္ယင္မႈလည္း က်နေသသပ္၏။ ေဘာဇဥ္အားျဖင့္ အခ်ဳိအစိမ့္အေမႊးအႀကိဳင္ ပ်ံ႕လႈိင္ႏူးညံ့ေသာ ေဘာဇဥ္ကို ႏႇစ္သက္၏။ ဒႆနစသည္အားျဖင့္ အေတာ္အတန္လႇပသာယာေသာ ႐ူပါ႐ုံ၊ သဒၵါ႐ုံႏႇင့္ ေတြ့ႀကံဳလ်င္ မခြာခ်င္ေအာင္ျဖစ္တတ္၏။ ဓမၼပၸ၀တၲိ= စိတ္ေနစိတ္ထားအားျဖင့္ ပရိယာယ္မာယာမ်ား၏။ ေကာက္က်စ္စဥ္းလဲမႈ သာေဌယ် ေပါ၏။ မာနႀကီး၏။ ေလာဘရမၼက္ႀကီး၏။
ရာဂစ႐ုိက္ရႇိသူ၌ ျပခဲ့ေသာဣရိယာပုတ္စေသာ ေရႇ႕ေလးပါးသည္ သဒၶါစ႐ိုက္ရႇိသူ၌လည္း ျဖစ္ ေလ့ရႇိ၏။ သို့ေသာ္ သဒၶါစ႐ုိက္ရႇိသူ၌ကား ဓမၼပၸ၀တၲိ= စိတ္ေနစိတ္ထားအားျဖင့္ မာယာစေသာ အကုသိုလ္မ်ားျဖစ္ေလ့မရႇိဘဲ ၾကည္လင္ရႊင္လန္းစြာ စြန့္ႀကဲေပးကမ္း လႇဴဒါန္းေလ့ရႇိ၏။ ရဟန္း သံဃာ ေတာ္မ်ားႏႇင့္ ၀တ္ေက်ာင္းဘုရားကို ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္ကာ တရားေဒသနာမ်ားကို မႇတ္သားနာယူ ေလ့ရႇိ၏။၂
သို့ျဖစ္၍ ရာဂစ႐ုိက္ရႇိသူႏႇင့္ သဒၶါစ႐ိုက္ရႇိသူတုိ့သည္ အျပင္ပပုံသ႑ာန္အေနျဖင့္ တူညီသည္ဟု ဆုိႏုိင္ၾကေသာ္လည္း စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ၌ကား လုံး၀ကြဲျပားျခားနားသည္ကို ေတြ့ျမင္ႏိုင္၏။ စင္စစ္ သဒၶါစ႐ိုက္ရႇိသူတုိ့ကား ေကာက္က်စ္လိမ္လည္မႈမရႇိ။ လႇည့္ပတ္မႈ၊ ပရိယာယ္မ်ားမႈ မရႇိ။ မာနႀကီးမႈ မရႇိ။ အလုိမႀကီး။ ရတနာသုံးပါးတုိ့အား ဆည္းကပ္ရာ၌ ျဖစ္ေစ၊ စြန့္ႀကဲေပးကမ္းလႇဴဒါန္းရာ၌ျဖစ္ေစ၊ မိမိျပဳလုပ္ေသာ ကုသိုလ္၏ စင္ၾကယ္သန့္ရႇင္းမႈကိုသာ အာ႐ုံျပဳတတ္၏။
၁း၂း၅။ ပကတိသဒၶါႏႇင့္ ဘာ၀နာသဒၶါ
သဒၶါသည္ ပကတိသဒၶါႏႇင့္ ဘာ၀နာသဒၶါဟူ၍ (၂)မ်ဳိးရႇိျပန္၏။ ထုိတြင္ ပကတိသဒၶါဟူသည္ အလႇဴေပးေသာအခါ၊ သီလေဆာက္တည္ေသာအခါ၊တရားနာေသာအခါတုိ့၌ လူတုိ့၏ သႏၲာန္၀ယ္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ယံုၾကည္မႈသဒၶါျဖစ္၏။ ထုိသဒၶါသည္ လူတုိ့၏စိတ္ကို အစိုးရ၏ဟုဆိုေသာ္လည္း ခုိင္ခုိင္ၿမဲၿမဲ ၾကာရႇည္စြာ အစိုးရျခင္းသေဘာမရႇိေပ။ သို့ေသာ္လည္း ထုိသဒၶါမ်ဳိးမရႇိလ်င္ ဒါနမႈစသည္ကို ျပဳလုပ္ႏိုင္မည္ မဟုတ္ေပ။
လူတို့၏ သႏၲာန္၌ ၾကာရႇည္တည္တံ့ခုိင္ၿမဲေအာင္ အဖန္ဖန္အထပ္ထပ္႐ႈမႇတ္ပြားမ်ား၍ ျဖစ္ေပၚ လာေသာ သဒၶါတရားကို ဘာ၀နာသဒၶါဟုေခၚသည္။ ထုိသဒၶါတုိ့၏ သေဘာႏႇင့္စပ္၍ လယ္တီဆရာ ေတာ္က---
'' ပကတိလူတို့၏ ဒါနအမႈ၊ သီလအမႈ၊ အတုအပဘာ၀နာအမႈႏႇင့္ ျဖစ္၍ေနေသာ သဒၶါသည္ ပကတိသဒၶါမည္၏။ ထုိပကတိသဒၶါသည္ စိတ္ကို အစိုးရ၏ ဟုဆုိေသာ္လည္း သူ႐ူးဥပမာအတိုင္း ပကတိလူတို့၏ စိတ္႐ူးစိတ္ေနာက္ကို ေပ်ာက္ၿငိမ္းေအာင္ အုပ္ခ်ဳပ္ႏုိင္ သည္မဟုတ္။ ထုိစိတ္႐ူး စိတ္ေနာက္အတိုင္းမႇာ အလုိက္သင့္ လုိက္ေလ်ာ၍ ဒါနျပဳ႐ုံမ်စိတ္ အစိုးရ၏။ သဒၶါမရႇိဘဲ စိတ္သည္ အဘယ္အခါမႇ ေကာင္းမႈကုသိုလ္ဆီ မသိၿပီ။ မေကာင္းမႈ၌ သာ ေမြ့ေလ်ာ္၏။
ဘာ၀နာသဒၶါဆုိသည္ကား ထြက္သက္၀င္သက္ ကမၼ႒ာန္းအလုပ္ အစရႇိေသာ ဘာ၀နာ အလုပ္ျဖင့္ အားခြန္ဗလ ေတဇတန္ခုိး တိုးတက္ပြားစီး ဆင္ေျပာင္ႀကီးကဲ့သို့ ႀကီးမားေလ ေအာင္ ပ်ဳိးေထာင္ျပဳျပင္၍ ထားအပ္ေသာ သဒၶါသည္ ဘာ၀နာသဒၶါမည္၏ ဟုဖြင့္ဆုိခဲ့သည္။၁
ထုိသဒၶါႏႇစ္မ်ဳိးတြင္ ပကတိသဒၶါက တဏႇာ၏ လႊမ္းမုိးျခင္းကို ခံရ၍ ဘာ၀နာသဒၶါသာ တဏႇာကို တြန္းလႇန္းႏုိင္ေၾကာင္း ဤသို့ ရႇင္းျပခဲ့သည္။
ပြားမ်ားျခင္းမရႇိေသာ ပကတိသဒၶါသည္ တဏႇာႏႇင့္ အလိုက္သင့္ေပါင္း၍ လႇဴဒါန္းမႈ၊ပစၥဳပၸန္ဘ၀ သီလေဆာက္တည္မႈစေသာ ပကတိကုသိုလ္မႈတု့ိကိုသာ ျဖစ္ပြားေစႏုိင္၏။ တဏႇာကို မတြန္းလႇန္ႏုိင္။ တဏႇာကသာ ထုိသဒၶါကို တြန္းလႇဲနင္းခ်ဳိး၍ထား၏။ ထားပုံကား ပိဋကတ္ေတာ္၌ ဆြမ္းပစၥည္း၌ ေရာင့္ရဲလြယ္ျခင္း၊ သကၤန္းပစၥည္း၌ ေရာင့္ရဲလြယ္ျခင္း၊ ေက်ာင္းပစၥည္း၌ ေရာင့္ရဲလြယ္ျခင္း၊ ဘာ၀နာမႈ၌ ေမြ့ေလ်ာ္ျခင္းဟူေသာ အရိယ၀ံသတရား၄ပါးအစီအရင္သည္ ေကာင္းကင္၌ ေနလကဲ့သို့ ထင္ရႇား၏။ သဒၶါနယ္ႀကီးတည္း။ ထုိသဒၶါနယ္ႀကီးသည္ ယခု ေလာက၌ တိမ္ျမဳပ္ေန၏။ ယခုေလာက၌မူကား ပစၥည္း၄ပါးဟူေသာ ပစၥယာမိသ၌ သာယာမႈ၊ ေလာက၌ ဂုဏ္က်က္သေရဟူေသာ ေလာကာမိသ၌ သာယာမႈ၊ ေနာင္ဘ၀သမၸတၲိ၊ ေဘာဂသမၸတၲိ၊ ဣႆရိယသမၸတၲိဟုဆုိအပ္ေသာ ၀႗ာမိသ၌ သာယာမႈဟူေသာ တဏႇာနယ္ႀကီးသည္ ကြၽန္းအျပင္မႇာ ပင္လယ္ေရျပင္ႀကီးလႊမ္း၍ ေနသကဲ့သို့ ထင္ရႇား၏။ ဤကား ပကတိသဒၶါအစြမ္းည့ံပုံကို ေလာက၌ ဒိ႒သိျမင္ၾကရန္ အခ်က္တည္း။၂
ထြက္သက္၀င္သက္စသည္၌ ကာယဂတာသတိအလုပ္၊ ေကာင္းစြာထေျမာက္၍ စိတ္႐ူး စိတ္ေနာက္ေပ်ာက္သည့္တိုင္ေအာင္ ပြားမ်ားအပ္ေသာဘာ၀နာသည္သာလ်င္ ထိုအာမိသသုံးပါး၌ သာယာတြယ္တာေသာ တဏႇာသုံးပါးတို့အား တုိက္တြန္းလႇဲႏုိင္ေလသည္။ တဏႇာသုံးပါးတည္း ဟူေသာ ပင္လယ္ေရျပင္ႀကီးအတြင္း၌ နစ္မြန္း၍ ေနေသာ ရဟန္း ရႇင္လူကို ထုတ္ဆယ္ ကယ္တင္၍ အရိယ၀ံသတရားေလးပါးတည္းဟူေသာ ကြၽန္း ေသာင္ႀကီးသဖြယ္ သဒၶါနယ္သို့ ေရာက္ေစႏုိင္သည္။
၁း၂း၆။ ေလာကီသဒၶါႏႇင့္ေလာကုတၲရာသဒၶါ
ထို့အျပင္ သဒၶါသည္ ေလာကီသဒၶါႏႇင့္ ေလာကုတၲရာသဒၶါဟု ႏႇစ္မ်ဳိးရႇိ၏။၁ထုိသဒၶါႏႇစ္မ်ဳိး၏ အဓိပၸါယ္ကို ပါဠိေတာ္၊ အ႒ကထာ၊ ဋီကာ၊ မူလဋီကာ၊ အႏုဋီကာတုိ့၌ကား ဖြင့္ဆုိထားျခင္းမရႇိေပ။ ႀကံဆ၍ယူေသာ္ ေသာဘဏစိတ္ ၂၅ပါးတြင္ပါ၀င္ေသာ သဒၶါေစတသိက္သည္ ေသာဘဏစိတ္အက်ဥ္း ၅၉ပါး၊ အက်ယ္၉၁ပါး၌ ယႇဥ္၏။ သို့ျဖစ္၍ ေလာကီေသာဘဏစိတ္၅၁ပါး၌ ယႇဥ္သည့္ သဒၶါကို ေလာကီသဒၶါဟု ယူဆဖြယ္ရႇိ၏။ ေလာကုတၲရာစိတ္ ၈ ပါး၌ ယႇဥ္ေသာ သဒၶါကို ေလာကုတၲရာသဒၶါဟု ေခၚဆုိသည္ဟု ယူဆဖြယ္ရႇိ၏။ ဣတိ၀ုတၲအ႒ကထာ၌ကား ေလာကိယေလာကုတၲရ သဒၶါပိ ယထာ သမၻ၀ံ ေလာကိယေလာကုတၲရံ ၀ိပါကသုခမာ၀ဟတိ= ေလာကီေလာကုတၲရာသဒၶါသည္ ေလာကီ ေလာကုတၲရာ အက်ဳိးကို ထုိက္သည့္ အားေလ်ာ္စြာ အက်ဳိးေပး၏ဟုဆုိ၏။၂
၁း၂း၇။ရတနတၲယသဒၶါႏႇင့္ကမၼဖလသဒၶါ
တစ္ဖန္ သဒၶါတရားကို ရတနတၲယသဒၶါႏႇင့္ ကမၼဖလသဒၶါဟု (၂)မ်ဳိးခြဲျခားႏုိင္သည္။၃ ရတနာ သံုံးပါးအေပၚ၌ ယုံၾကည္ျခင္းသည္ ရတနတၲယသဒၶါျဖစ္၏။ ကံ၊ကံ၏ အက်ဳိးကို ယုံၾကည္ျခင္းသည္ ကမၼဖလသဒၶါျဖစ္၏။ ဤႏႇစ္ပါးတြင္ ရတနတၲယသဒၶါကို ဘုရားပြင့္ေတာ္မူရာ သာသနာတြင္း ကာလ၌သာ ရရႇိႏိုင္ေလသည္။ ဘုရား၊တရား၊သံဃာဟူေသာရတနာသုံးပါးသည္ သာသနာတြင္းကာ လ၌သာ ေပၚထြန္းႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
ကမၼဖလသဒၶါကိုကား သာသနာတြင္းအခါ၊ သာသနာအပအခါႏႇစ္မ်ဳိးလုံး၌ ရရႇိႏုိင္၏။ ယင္းကမၼ ဖလသဒၶါသည္ ကမၼသကတၪာဏ္၌ အက်ဳံး၀င္သည္။ ကမၼႆကတာၪာဏ္ကို အရင္းခံေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ လူ၊နတ္၊ျဗဟၼာဟူေသာ သုဂတိဘုံဘ၀တုိ့ကိုသာ ရရႇိခံစားႏုိင္ၾက၏။ မဂ္၊ဖိုလ္၊ နိဗၺာန္ကိုကား မရရႇိႏုိင္ၾကေပ။
၁း၂း၇း၁။ဘုရားအေလာင္းႏႇင့္ကမၼဖလသဒၶါ
ဘုရားအေလာင္းပါရမီျဖည့္စဥ္က အေလာင္းေတာ္၏ ကမၼဖလသဒၶါကား ေၾကာက္ခမန္းလိလိ ပင္ျဖစ္၏။ ဗာရာဏသီျပည္၌ ျဗဟၼဒတ္မင္းႀကီး ထီးနန္းစိုးစံစဥ္ ဘုရားအေလာင္းသည္ ဗာရာဏ သီျပည္ သူေဌးမ်ဳိးႏြယ္၌ ျဖစ္ေလသည္။ အရြယ္ေရာက္၍ မၾကာျမင့္မီမႇာပင္ သူ့ဖခင္ကြယ္ လြန္ခဲ့ေလရာ သူေဌးအရာကို ဆက္ခံရေလသည္။ သူေဌးအျဖစ္သို့ ေရာက္လာသည္ဆုိလ်င္ပင္ အလႇဴေပးရန္ မ႑ပ္ႀကီးေျခာက္ခုတုိ့ကို ေဆာက္လုပ္ေစသည္။ မ႑ပ္ႀကီးေျခာက္ခုတုိ့၌ ေန့ညမျပတ္ အလႇဴႀကီးေပးသည္။ ဥပုသ္လည္း ေဆာက္တည္သည္။ တစ္ေန့ေသာအခါ သူေဌးသည္ မြန္ျမတ္ေသာ ေဘာဇဥ္မ်ားျဖင့္ နံနက္စာတည္ခင္းမည္ျပဳခုိက္ ပေစၥကဗုဒၶါတစ္ပါးသည္ အိမ္ေရႇ႕၌ ဆြမ္းရပ္လာသည္။
သူေဌးသည္ ပေစၥကဗုဒၶါကို ျမင္လုိက္ရသည္ဆုိလ်င္ အနီးရႇိလူတစ္ေယာက္အား ပေစၥကဗုဒၶါ၏ လက္မႇ သပိတ္ကို သြား၍ ယူေစသည္။ ယင္းခဏတြင္ပင္ မာရ္နတ္သည္ ''ငါသည္ ဤပေစၥက ဗုဒၶါကိုလည္း ဖ်က္စီးမည္။ သူေဌး၏ အလႇဴကိုလည္း ေႏႇာင့္ယႇက္မည္ဟု ႏႇလုံးသြင္း၍ အိမ္ႏႇင့္ ပေစၥကဗုဒၶါအၾကားတြင္ အေတာင္ရႇစ္ဆယ္ရႇိ မီးက်ီးတြင္းႀကီးတစ္ခုကို ဖန္ဆင္းလုိက္သည္။ ထို့ေနာက္ သူသည္ ေကာင္းကင္ျပင္၌ ရပ္ေနလုိက္သည္။
သပိတ္ယူရန္ ထြက္လာသူသည္ မီးက်ီးတြင္းကို ေတြ့လုိက္ရသည္ႏႇင့္ သူေဌးထံ ျပန္ေျပး လာသည္။ ''ခ်စ္သား အဘယ့္ေၾကာင့္ ျပန္လာခဲ့ရသနည္း'' ဟု သူေဌးက ေမးသည္။ ဤတြင္ သူက မီးက်ီးတြင္း အေၾကာင္းကို ေျပာျပေလသည္။ သို့ျဖင့္ ေနာက္တစ္ေယာက္ကို ထပ္၍ လႊတ္လုိက္ ျပန္သည္။ ထုိသူလည္း မေအာင္ျမင္ခဲ့ျပန္။ သူေဌးသည္ မေက်နပ္၍ ထပ္လႊတ္ျပန္သည္။ မည္သူ လက္တြင္မ် သပိတ္ပါမလာခဲ့။ ထုိအခါ သူေဌးသည္ သူကိုယ္တုိင္ ဆြမ္းခြက္ကိုယူကာ အိမ္ထဲမႇ ထြက္ၿပီး မီးက်ီးတြင္း ႏႈတ္ခမ္းတြင္ရပ္၍ ေကာင္းကင္သို့ ေမာ့ၾကည့္လ်က္ '' ဤမီးက်ီးတြင္းကို သင္ဖန္ဆင္းသေလာ'' ဟု မာရ္နတ္ကို ေမး၏။ မာရ္နတ္က သင္၏ အလႇဴႏႇင့္ ပေစၥကဗုဒၶါ၏ အသက္ကို ဖ်က္ဆီးလုိ၍ ဖန္ဆင္းသည္ဟု တုန့္ျပန္ေျပာဆုိသည္။ ထိုအခါ သူေဌးက '' ငါသည္ မိမိ၏အလႇဴကို လည္းေကာင္း၊ ပေစၥကဗုဒၶါ၏ အသက္ကိုလည္းေကာင္း သင့္၏ အႏၲရာယ္ျပဳျခင္း ငႇါ မေပး။ သင္ႏႇင့္ငါတြင္ မည္သူက စြမ္းအားျမင့္သည္ကို ယခုပင္ သင္သိရမည္'' ဟုေျပာသည္။ တစ္ဖန္ပေစၥကဗုဒၶါအား '' အရႇင္ဘုရား တပည့္ေတာ္သည္ ဤမီးက်ီးတြင္း၌ ဦးေစာက္က်ေသာ္လည္း မျပန္ေတာ့ပါ။ အရႇင္ဘုရားသည္ တပည့္ေတာ္လႇဴေသာ ေဘာဇဥ္ကို ခံယူေတာ္မူပါ'' ဟုေလ်ာက္ထား ၿပီးလ်င္ မီးက်ီးတြင္းေပၚသုိ့ နင္းလုိက္သည္။
ယင္းခဏ၌ပင္လ်င္ ပြင့္ခ်ပ္တစ္ရာပါေသာ ပဒုမၼာၾကာပြင့္ႀကီးသည္ မီးက်ီးတြင္းမႇ ေပၚေပါက္လာေလရာ သူေဌးသည္ ၾကာပြင့္ေပၚတြင္ နင္း၍ ပေစၥကဗုဒၶါအား ဆြမ္းေလာင္း လႇဴသည္။ ပေစၥကဗုဒၶါသည္ ဆြမ္းအႏုေမာဒနာျပဳၿပီးေနာက္ လူအမ်ားဖူးေျမႇာ္ေနစဥ္မႇာပင္ ေကာင္းကင္ ခရီးျဖင့္ ဟိမ၀ႏၲာသို့ ႂကြေတာ္မူေလသည္။ မာရ္နတ္လည္း စစ္႐ႈံး၍ ႏႇလုံးမသာမယာျဖင့္ သူ့ေနရာသို့ ျပန္သြား ေလေတာ့သည္။ ၁ ဤ၀တၴဳကိုၾကည့္လ်င္ ကမၼဖလသဒၶါေပၚယုံၾကည္မႈ အျပည့္ထားရႇိေသာ အေလာင္းေတာ္၏ စိတ္ဓာတ္ကို ေတြ့ျမင္ႏုိင္၏။ ထုိစိတ္ဓာတ္ေၾကာင့္ ေကာင္း က်ဳိးၿပီးေျမာက္ လုိရာေရာက္သြားသည္ကိုလည္း ေတြ့ျမင္ႏုိင္၏။
၁း၂း၇း၂။ မဟာကပၸိနမင္းႏႇင့္ ရတနတၲယသဒၶါ
ရတနတၲယသဒၶါႏႇင့္စပ္၍ မဟာကပၸိနမင္း၏ ယုံၾကည္မႈမႇာ ေလးစားအားက်ဖြယ္ေကာင္းလႇ၍ တင္ျပလုိပါသည္။ ကုကၠဋ၀တီၿမိဳ႕၀ယ္ မဟာကပၸိနဟူေသာ မင္းတစ္ပါးရႇိ၏။ ထုိမင္းတြင္ ဗလ၊ ဗလ၀ါဟန၊ ပုပၹ၊ ပုပၹ၀ါဟန၊ သုပတၲဟုအမည္ရေသာ စီးေတာ္ျမင္းငါးစီး ရႇိ၏။ ထုိျမင္းငါးစီးတို့တြင္ သုပတၲျမင္းကို မိမိကိုယ္တုိင္စီးၿပီး က်န္ေလးစီးကို ျမင္းသည္ေတာ္တုိ့အား စီးေစ၍ ရတနာသုံးပါး ေပၚထြန္းမႈသတင္းကို ေန့စဥ္စုံစမ္းေစ၏။ တစ္ေန့သ၌ မင္းႀကီးသည္ အမတ္တစ္ေထာင္ၿခံရံလ်က္ ဥယ်ာဥ္သို့ ထြက္စဥ္ ယူဇနာ၁၂၀ေ၀းေသာ သာ၀တၴိျပည္မႇလာေသာ ကုန္သည္ငါးရာႏႇင့္ေတြ့၏။ ထုိအခါ မင္းႀကီးက''သတင္းစကား တစ္စုံတစ္ရာပါသေလာ'' ဟု ေမး၏။ ကုန္သည္တုိ့က ''ဘုရား ပြင့္ပါၿပီ''ဟုေျဖ၏။ ထုိအခါ မင္းႀကီးသည္ တစ္ကိုယ္လုံး ပီတိလႊမ္းသြားၿပီး '' အေမာင္တုိ့ အဘယ္သို့ ဆုိလိုက္သနည္း'' ဟုေလးႀကိမ္တုိင္ေအာင္ အထပ္ထပ္ေမး၏။ ကုန္သည္တုိ့က ''ဘုရားပြင့္ပါၿပီ'' ဟု၍ပင္ အေျဖေပး၏။ မင္းႀကီးက ကုန္သည္တုိ့အား အသျပာတစ္ေထာင္ဆုခ်၏။ တရားရတနာ၊ သံဃာရတနာေပၚထြန္းမႈ၌လည္း အထက္ပါအတုိင္းေလးႀကိမ္တုိင္တုိင္ အေမးအေျဖ ျပဳၾကၿပီး အသျပာတစ္ေထာင္စီ ဆုခ်၏။ မဟာကပၸိနမင္းႀကီးသည္ ထုိအရပ္မႇပင္ မိမိ၏မိဖုရား အေနာဇာေဒ၀ီထံသို့ နန္းအပ္ေၾကာင္း သ၀ဏ္လႊာပါးေစ၍ သာ၀တၴိျပည္သို့ ႂကြသြားေလ၏။လမ္းခရီးအၾကား၌ အနက္တစ္ဂါ၀ုတ္၊ အက်ယ္ႏႇစ္ဂါ၀ုတ္ရႇိေသာ အပရစၧာမည္ေသာ ျမစ္တစ္စင္းကို ေတြ့ေလ၏။ ေလႇကူးတုိ့မရႇိေသာေၾကာင့္ ဘုရား၌ အာ႐ုံျပဳေသာသတိ(ဗုဒၶါႏုႆတိ)ကို ဆင္ျခင္ပြား မ်ားလ်က္ ျမင္းေက်ာကုန္းတုိ့၌ ထုိင္၍ ျမစ္ကို ျဖတ္သန္း၏။ ေက်ာက္ျဖာ၌ သြားသကဲ့သို့ ျမင္းတို့သည္ သြားၾကကုန္၏။ ထုိျမစ္ကို ျဖတ္ၿပီးေသာအခါ အနက္အက်ယ္အားျဖင့္ ယူဇနာ၀က္ရႇိေသာ နီလ၀ါဟိနီမည္ေသာ ျမစ္တစ္စင္းကို ေတြ့ျပန္သည္။ ထုိျမစ္ကိုလည္း တရား၌အာ႐ုံျပဳေသာသတိ (ဓမၼာႏုႆတိ)ျဖင့္ ျဖတ္ေက်ာ္ခဲ့၏။ တစ္ဖန္ အနက္အက်ယ္အားျဖင့္ တစ္ယူဇနာရႇိေသာ စႏၵဘာဂါျမစ္ကို သံဃာ၌အာ႐ုံျပဳ၍ျဖစ္ေသာသတိ(သံဃာႏုႆတိ)ျဖင့္ ျဖတ္ေက်ာ္ခဲ့၏။ ျမတ္စြာဘုရား ရႇင္ကလည္း သာ၀တၴိျပည္မႇ ယူဇနာ၁၂၀ေ၀းေသာ ေနရာ၌ သီတင္းသုံးလ်က္ မဟာကပၸိနမင္းအလာကို ေမ်ာ္လင့္၏။ မဟာကပၸိနမင္းသည္ ဘုရားရႇင္ႏႇင့္ေတြ့ဆုံၿပီး တရားေတာ္ကို နာၾကားရေသာအခါ ေသာတာပန္ျဖစ္ခဲ့ၾက၏။ ရဟန္းဘ၀ျဖင့္ တရားအားထုတ္ၿပီး ရဟႏၲာ ျဖစ္သြားသည္။၁
ထုိအရႇင္သည္ ေနာင္အခါ
''ဧတဒဂၢံ ဘိကၡေ၀ မမ သာ၀ကာနံ ဘိကၡဴနံ ဘိကၡဳၾသ၀ါဒကာနံ ယဒိဒံ မဟာကပၸိေနာ၂ဟု ဧတဒဂ္ရာထူးရေတာ္မူ၏။ ျမတ္စြာဘုရားသည္ မဟာကပၸိနမင္းကုိ ၾသ၀ါဒအရာ၌ ဧတဒဂ္ေပးေတာ္မူ၏။
ထုိ၀တၴဳကို ႐ႈလ်င္ မဟာကပၸိန၏ ရတနတၲယသဒၶါ၌ ယုံၾကည္မႈမႇာ အံ့ၾသအတုယူဖြယ္ ေကာင္းလႇသည္ကို ေတြ့ျမင္ႏုိင္၏။
၁း၂း၈။ စလသဒၶါႏႇင့္အစလသဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ တုန္လႈပ္တတ္ေသာသဒၶါတရားႏႇင့္ မတုန္လႈပ္တတ္ေသာသဒၶါဟု ႏႇစ္မ်ဳိးရႇိျပန္၏။ တုန္လႈပ္တတ္ေသာသဒၶါသည္ စလသဒၶါျဖစ္၏။ ပုထုဇဥ္တုိ့သႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ သဒၶါတရားသည္ စလသဒၶါမ်ဳိးျဖစ္၏။ ပုထုဇဥ္တုိ့သည္ ဒိ႒ိ၀ိစိကိစၧာတုိ့ကို မပယ္ရေသးသျဖင့္ ထုိပုဂၢိဳလ္တို့၏ သဒၶါတရား သည္ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ ပ်က္စီးသြားႏုိင္၏။ ထိုသို့ ပ်က္စီးလြယ္သျဖင့္လည္း ထိန္းသိမ္းရန္ ခက္ခဲ၏။ ပုထုဇဥ္တုိ့၏ သႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ စလသဒၶါမ်ဳိးကို ပ်က္စီးမသြားေအာင္ အာမခံလ်က္ ထိန္းသိမ္းထားႏုိင္ျခင္းလည္း မရႇိေပ။ ရဟႏၲာမ်ားေသာ္မႇ အာမမခံႏုိင္ေသာ တရားျဖစ္ေလသည္။
အရိယာပုဂၢိဳလ္တို့သည္ ရတနာသုံးပါးအေပၚ၌ ယုံမႇားတတ္ေသာ ၀ိစိကိစၧာကို ပယ္ၿပီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အရိယာပုဂၢိဳလ္တုိ့၏ သႏၲာန္ျဖစ္ေသာသဒၶါသည္ မတုန္လႈပ္ေသာ အစလသဒၶါ မည္၏။ အစလသဒၶါမ်ဳိးရႇိသူသည္ ယခုလက္ရႇိဘ၀၌လည္း ရတနာသုံးပါးအေပၚ၌ ယုံၾကည္မႈ ပ်က္စီး ျခင္းမရႇိ။ တမလြန္ဘ၀၌လည္း ရတနာသံုးပါးႏႇင့္ ကံ ကံ၏ အက်ဳိးတရားအေပၚ၌ ယုံၾကည္မႈ ပ်က္စီးျခင္း မရႇိေတာ့ေပ။ ထုိကဲ့သုိ့ ရတနာသုံးပါးအေပၚ၌ ယုံၾကည္ေနမႈကို နတ္၊ ျဗဟၼာ၊ သိၾကားမင္း တို့ ၀ိုင္း၀န္းဖ်က္စီးေသာ္လည္း မပ်က္စီးႏိုင္ေပ။ စလသဒၶါမ်ဳိးကား မပ်က္စီးေအာင္ အာမခံႏုိင္ျခင္းမရႇိ။ အခ်ိန္ေနရာမေရြး ပ်က္စီးသြားႏုိင္၏။
ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္တို့၏ စလသဒၶါတရားအရာ၌ အာမခံခ်က္မရႇိေၾကာင္းကို သာဓက ထုတ္ေဆာင္ရ လ်င္-
အခါတပါး၌ အရႇင္သီ၀လိ၏ မယ္ေတာ္ျဖစ္ေသာ သုပၸါ၀ါသာသည္ ေကာလိယမင္းသားအား ဘုရားအမႇဴးရႇိေသာ သံဃာမ်ားကို ဆြမ္းစားပင့္ခိုင္း၏။ ထုိအခ်ိန္တြင္ မဟာေမာဂၢလာန္ ၏တပည့္အရင္းျဖစ္ေသာ ဒကာတစ္ဦးသည္ ျမတ္စြာဘုရားရႇင္အား ဆြမ္းစားပင့္ထားၿပီး ျဖစ္ေန၏။ သာသနာေတာ္တြင္ အစဥ္အလာအားျဖင့္ ေရႇးဦးစြာပင့္ထားၿပီးေသာ ဆြမ္းရႇိလ်င္ ထိုဆြမ္းကို ပယ္ၿပီးမႇ ေနာက္ထပ္ပင့္ေဆာင္လာေသာ ဒါယကာ၏ဆြမ္းကို လက္ခံရၿမဲျဖစ္၏။ ေရႇးဦးစြာဖိတ္ေသာဆြမ္းကို မပယ္ျဖစ္ဘဲ ေနာက္ထပ္ဖိတ္သူ၏ ဆြမ္းကို လက္မခံရေခ်။ ထုိအစဥ္အလာအတုိင္း ဘုရားရႇင္တို့သည္ ထူးျခားေသာ အေၾကာင္းတစ္စုံတစ္ရာမရႇိပါက ပယ္ဖ်က္႐ုိးထုံးစံမရႇိေပ။ ျမတ္စြာသည္ ေရႇးဦးစြာ ပင္ဖိတ္ထားေသာ ဒါယကာ၏ ဆြမ္းရႇိၿပီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ထုိဆြမ္းကိုပယ္ျမစ္ရန္ ဒါယကာႏႇင့္ အရင္းႏႇီးဆုံးျဖစ္ေသာ အရႇင္မဟာေမာဂၢလာန္အား တာ၀န္ေပးလုိက္၏။ အရႇင္ေမာဂၢလာန္သည္ ထုိဒါယကာ၏အထံသို့သြား၍ အက်ဳိးအေၾကာင္းေျပာကာ ခုႏႇစ္ရက္ေနာက္ဆုတ္ရန္ ေမတၲာ ရပ္ခံ၏။
ထုိအခါ ဆြမ္းဒါယကာက '' အရႇင္ဘုရား တပည့္ေတာ္၏ အသက္စည္းစိမ္ဥစၥာႏႇင့္သဒၶါ တရားကို 'ဤခုႏႇစ္ရက္အတြင္း မပ်က္စီးေစရပါ' ဟု အာမခံခ်က္ေပးႏုိင္လ်င္ သုပၸ၀ါသာအား မနက္ျဖန္ ဆြမ္းကပ္ခြင့္ျပဳလုိက္ပါ'' ဟု ေလ်ာက္ထားေလ၏။ အရႇင္ေမာဂၢလာန္သည္ ၪာဏ္ျဖင့္ ဆင္ျခင္၍ ခုႏႇစ္ရက္အတြင္း ဒါယကာ၏ အသက္ႏႇင့္စည္းစိမ္ကို မပ်က္စီးေစရန္ တာ၀န္ယူ၏။ ''ဆင္၏ သဒၶါတရားကိုကား သင္ကိုယ္တုိင္ပင္ တာ၀န္ယူပါ'' ဟု မိန့္ၾကားေတာ္မူ၏။၁
ဤသာဓကကို ၾကည့္ပါက ပုထုဇဥ္တုိ့၏ သဒၶါတရားကို တန္ခုိးအရာဧတဒဂ္ရေသာ လက္၀ဲေတာ္ရံ အဂၢသာ၀ကႀကီး အရႇင္ေမာဂၢလာန္ေသာ္မႇပင္ အာမခံခ်က္မေပးႏုိင္သည္ကို ေတြ့ရ၏။ ပုထုဇဥ္တုိ့၏ သဒၶါတရားမႇာ ခုိင္ၿမဲျခင္းမရႇိဘဲ ေလဟာျပင္တြင္ ထြန္းညႇိထားေသာ ဆီမီးတိုင္ကဲ့သို့ အခ်ိန္ကာလမေရြး ပ်က္စီးႏုိင္သည္မႇာ သိသာထင္ရႇားလႇ၏။ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္မ်ားပင္ အာမခံခ်က္ မေပးႏုိင္ေသာအရာကား ပုထုဇဥ္တုိ့၏ သဒၶါတရားပင္ျဖစ္ေလသည္။
၁း၂း၈း၁။ အရိယာပုဂၢိဳလ္တုိ့ႏႇင့္ အစလသဒၶါ
အရိယာပုဂၢိဳလ္တုိ့၏ သႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ သဒၶါတရားသည္ကား ျမင္းမိုရ္ေတာင္ႏႇင့္ တူ၏။ အရိယာ မဂ္တည္းဟူေသာ ေရေသာက္ျမစ္တြယ္ေနသည္ျဖစ္၍ အလြန္ခိုင္ၿမဲေသာေၾကာင့္ ျဖစ္၏။ ျမင္းမုိရ္ေတာင္ သည္ အရပ္ေလးမ်က္ႏႇာတုိ့မႇလာေသာ ေလမုန္တိုင္းတုိ့ေၾကာင့္ မတုန္မလႈပ္ဘဲ ႀကံ႕ႀကံ႕ခံႏုိင္၏။ ထို့အတူ အရိယာပုဂၢိဳလ္တုိ့သည္စည္းစိမ္ဥစၥာျဖင့္ ျဖားေယာင္း၍ျဖစ္ေစ၊ အသက္အႏၲရာယ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္၍ ျဖစ္ေစ ရတနာသုံးပါး၏ ဂုဏ္ေက်းဇူးမဲ့အျပစ္ကို ေျပာဆုိခုိင္းပါက စည္းစိမ္ဥစၥာႏႇင့္ အသက္ကိုသာ စြန့္လႊတ္ၾကေပမည္။ မည္သည့္အခါမႇ ရတနာသုံးပါး၏ ဂုဏ္ေက်းဇူးမဲ့ကို ေျပာဆုိလိမ့္မည္မဟုတ္။ သူတို့၏ သဒၶါတရားကို မည္သည့္နတ္ျဗဟၼာမႇ ဖ်က္ဆီးျခင္းငႇါ မစြမ္းႏုိင္ေပ။
ဘုရားရႇင္လက္ထက္ေတာ္အခါ၌ သုပၸဗုဒၶအမည္ရႇိေသာ ကု႒ႏူနာေရာဂါသည္ႀကီးသည္ ဘုရားရႇင္၏ တရားေတာ္ကို နာၾကားရသျဖင့္ ေသာတာပတၲိမဂ္ရရႇိ၍ အရိယာအျဖစ္သို့ ေရာက္ရႇိခဲ့၏။ တရားနာရာမႇ အျပန္လမ္းခုလတ္သို့ ေရာက္ေသာအခါ သိၾကားမင္းက သုပၸဗုဒၶ၏စိတ္ကို စမ္းသပ္ လုိသည့္အတြက္''အေဆြသုပၸဗုဒၶ ဘုရားကို ဘုရားမဟုတ္၊ တရားကို တရားမဟုတ္၊ သံဃာကို သံဃာမဟုတ္ဟု သင္ေျပာက သင္အား ငါသည္ ေရႊေငြပုံေပးမည္'' ဟုေျပာ၏။သုပၸဗုဒၶက '' သင္သည္ သိၾကားမင္းမဟုတ္ပါေလာ၊ ငါသည္ သင္ထင္သကဲ့သို့ ဆင္းရဲသူ တစ္ေယာက္မဟုတ္ေပ။ ငါ့မႇာ သဒၶါစေသာ သူေတာ္ေကာင္းတရား၊ သူေတာ္ေကာင္းဥစၥာမ်ား ရႇိသည့္အတြက္ ငါသည္ ဆင္းရဲသူမဟုတ္၊ ခ်မ္းသာသူသာျဖစ္၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ သင္ေျပာခုိင္းေသာ စကားမ်ားကို ဘယ္ေသာအခါမႇ ေျပာလိမ့္မည္မဟုတ္'' ဟု သိၾကားမင္းအား ျပန္လည္ေျပာၾကား လုိက္၏။၁
ဤသာဓကို ၾကည့္ပါက သုပၸဗုဒၶသည္ ဆင္းရဲေသာပုဂၢိဳလ္ပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း စည္းစိမ္ဥစၥာျဖင့္ သိၾကားမင္း၏ ျဖားေယာင္းမႈကို မ်က္ကြယ္ျပဳခဲ့၏။ သူကိုယ္တုိင္လည္း သဒၶါစေသာ သူေတာ္ေကာင္းတရား၊ သူေတာ္ေကာင္းဥစၥာရႇိသည့္အတြက္ လူခ်မ္းသာဟုပင္ ေႂကြးေၾကာ္ခဲ့၏။ စင္စစ္ သုပၸဗုဒၶသည္ ျမတ္စြာဘုရား၏ အရိယာတပည့္သာ၀ကတစ္ဦးျဖစ္၏။ ရတနာသုံးပါးအေပၚ၌ စြဲၿမဲသက္၀င္ယုံၾကည္၏။ မည္သည့္အႏၲရာယ္ေၾကာင့္မႇ ရတနာသုံးပါး အေပၚ၌ ယုံၾကည္မႈကို မစြန့္။
၁း၂း၉။ အာဂမသဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ ျဖစ္ပြါးသည့္ပုဂၢိဳလ္၏အစြမ္းအားျဖင့္ အာဂမသဒၶါ၊အဓိဂမသဒၶါ၊ ၾသကပၸနသဒၶါ၊အဓိဂမသဒၶါဟု ေလးပါးကြဲျပားရာ ထိုတြင္ အာဂမသဒၶါဆုိသည္မႇာ ဘုရား အေလာင္းသည္ ဘုရားဆုပန္ဆင္ေသာ အခါမႇစ၍ တြန့္ဆုတ္မႈမရႇိ အစဥ္အၿမဲဦးေဆာင္မႈ ျပဳေနသည့္ ယုံၾကည္မႈ သဒၶါမ်ဳိးျဖစ္၏။ ဤသဒၶါမ်ဳိးသည္ ဘုရားေလာင္းတို့၏ သႏၲာန္၌သာ ျဖစ္၏။၂
ဘုရားအေလာင္းေတာ္မ်ားတြင္----
၀ိရိယာဓိက ဘုရားအေလာင္းသည္ (၁၆) သေခ်ၤႏႇင့္ တစ္ကမၻာတစ္သိန္း၊
သဒၶါဓိက ဘုရားအေလာင္းသည္ (၈) သေခ်ၤႏႇင့္ တစ္ကမၻာတစ္သိန္း၊
ပညာဓိက ဘုရားအေလာင္းသည္ (၄) သေခ်ၤႏႇင့္ တစ္ကမၻာတစ္သိန္း ကာလပတ္လုံး ပါရမီဆယ္ပါး အျပားသုံးဆယ္တုိ့ကို ျဖည့္က်င့္ရသည္။ ထုိသို့ ပါရမီတရားမ်ားကို ျဖည့္က်င့္ ေနစဥ္ အတြင္း၌ ဘ၀မ်ဳိးစုံ၌ ျဖစ္ၾကရ၏။ တိရစၧာန္ဘ၀သို့ပင္ ေရာက္ေစကာမူ ယုံၾကည္မႈ သဒၶါတရားသည္ ခုိင္ၿမဲလ်က္ပင္ရႇိ၏။ ဘုရားအေလာင္းေတာ္တုိ့၏ ထုိကဲ့သို့ ခုိင္ၿမဲေသာ သဒၶါတရားကို အာဂမသဒၶါဟု ေခၚ၏။
၁း၂း၉း၁။အဓိဂမသဒၶါ
ေသာတာပန္စေသာ အရိယာသာ၀ကတုိ့၏ သႏၲာန္၌ သစၥာေလးပါးျမတ္တရားကို ထုိးထြင္း၍ သိခ်ိန္မႇစ၍ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ရတနာသုံးပါး၌ သက္၀င္ယုံၾကည္ေသာ သဒၶါတရားသည္ အဓိမာန သဒၶါမည္၏။၃ ထိုသဒၶါသည္ အရိယာပုဂၢိဳလ္ျဖစ္သည္မႇ စ၍ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ရတနာသုံးပါး၌ သက္၀င္ ယုံၾကည္ေသာ သဒၶါတရားသည္ အဓိဂမသဒၶါမည္၏။၁ ထိုသဒၶါသည္ အရိယာျဖစ္ သည္မႇစ၍ ပရိနိဗၺာန္စံသည့္ တုိင္ေအာင္ ပ်က္စီးမႈမရႇိ တည္တံ့ခုိင္ၿမဲမႈ ရႇိပါသည္။
အရိယာပုဂၢိဳလ္တုိ့အား မဂ္၏ အစြမ္းျဖင့္ျဖစ္ေသာ အဓိဂမနသဒၶါ၏ ရတနာသံုးပါး အေပၚ၌ ယံုၾကည္တည္တံ့ခုိင္ၿမဲပုံကို သုရမၻ႒ဥပါသကာ၀တၴဳျဖင့္ သာဓကျပဳႏုိင္၏။
ျမတ္စြာဘုရားသည္ သာ၀တၴိျပည္ေဇတ၀န္ေက်ာင္း၌ သီတင္းသုံးေတာ္မူစဥ္ သာ၀တၴိျပည္သား သုရမၻ႒ဥပါသကာသည္ ျမတ္စြာဘုရားထံ ခ်ဥ္းကပ္၍ တရားေတာ္ကို နာယူေလ၏။ ေရႇးေကာင္းမႈ ကံေထာက္ပ့ံသည့္အေလ်ာက္ ေသာတာပန္ျဖစ္၍ အိမ္ျပန္လာသည္။ အိမ္သို့ ေရာက္ၿပီးခဏအၾကာ တြင္ ၀သ၀တၴိျပည္မႇ ဆင္းလာေသာ မာရ္နတ္သည္ ဘုရား အသြင္ေတာ္ဖန္ဆင္း၍ သုရမၻ႒အိမ္သို့ ေရာက္လာ၏။ သုရမၻ႒သည္ ျမတ္စြာဘုရား အထင္ျဖင့္ ရႇိခုိးၿပီးရပ္ေန၏။ ထုိအခါ ဘုရားရႇင္သ႑ာန္ ဖန္ဆင္းထားေသာ မာရ္နတ္သည္ ''ဒါယကာ သုရမၻ႒ ငါဘုရားသည္ သင့္အား ႐ုပ္၊ ေ၀ဒနာ၊ သညာ၊ သခၤါရ၊ ၀ိညာဏ္တုိ့သည္ အၿမဲမရႇိဟု ေဟာၾကားခဲ့၏။ ထုိသို့ ေဟာၾကားျခင္းသည္ မဆင္ျခင္ မစူးစမ္းဘဲ ေဟာၾကားမိျခင္းျဖစ္သည္။ ဒါယကာ သုရမၻ႒ သင္သည္ ယေန့မႇစ၍ အသက္ဆုံးသည့္ တိုင္ေအာင္ ႐ုပ္၊ ေ၀ဒနာ၊ သညာ၊ သခၤါရ၊ ၀ိညာဏ္တုိ့သည္ ၿမဲ၏ဟူ၍ မႇတ္ပါေလ''ဟု ေဟာၾကား၏။
ထုိအခါ သုရမၻ႒သည္ '' ဘုရားရႇင္တို့မည္သည္ကား မစူးစမ္းမဆင္ျခင္ဘဲ ေဟာ႐ိုးထုံးစံမရႇိ။ စင္စစ္မာရ္နတ္သည္ ငါ၏ သဒၶါတရားကို တားျမစ္ဖ်က္ဆီးရန္ လာေရာက္ျခင္းျဖစ္မည္'' ဟုေတြး၍ ''အသင္ကား မာရ္နတ္ မဟုတ္ေလာ'' ဟုေမး၏။ မာရ္နတ္က ဟုတ္သည္ဟု ၀န္ခံေသာအခါ အဘယ့္ေၾကာင့္ ဤကဲ့သို့ ဘုရားရႇင္သ႑ာန္ယူရသနည္းဟု ေမး၏။ မာရ္နတ္က '' သင္၏ သဒၶါတရားကို ဖ်က္ဆီးရန္ လာေပသည္''ဟုဆုိ၏။ ထိုအခါ သုရမၻ႒က'' သင္ကဲ့သို့ေသာ မာရ္နတ္တစ္ေယာက္တည္းကို မဆုိထားႏႇင့္'' ဟုေျပာဆုိႏႇင္ထုတ္လုိက္၏။ ညေနခ်မ္းအခါတြင္ သုရမၻ႒ဥပါသကာသည္ ျမတ္စြာဘုရားအား ျဖစ္ပ်က္ပုံ အေၾကာင္းမ်ဳိးစုံကို ေလ်ာက္ာထား၏။ ျမတ္စြာဘုရားက သုရမၻ႒အား အေ၀စၥပသစၥ= မတုန္မလႈပ္ သက္၀င္ယုံၾကည္ဟူေသာ ဧတဒဂ္ဘြဲ႕ထူး ကို ေပးသနားေတာ္မူသည္။၂ ဤသည္မႇာ အရိယာတို့၏ သဒၶါတရားကို လိမ္လည္လႇည့္ျဖား၍ ဖ်က္ေသာ္လည္း ပ်က္မသြားသည့္ သာဓကျဖစ္၏။
ထုိ့အျပင္ အရိယာတုိ့၏ သဒၶါတရားကို ၿခိမ္းေျခာက္၍လည္း မဖ်က္ဆီးႏုိင္ေပ။ မဖ်က္ဆီးႏုိင္ပုံကို ဓနဥၥာနီ၀တၴဳျဖင့္ သိအပ္၏။ ဓနဥၥာနီပုေဏၰးမႀကီးသည္ ဘုရားရႇင္အား အလြန္ ၾကည္ညိဳသည့္ ေသာတာပန္တကာမတစ္ဦးျဖစ္၏။ ခင္ပြန္းျဖစ္သည့္ ဘာရဒြါဇပုဏၰားႀကီးကမူ သာသနာေတာ္မႇ အပျဖစ္သည့္ ျဗဟၼဏပုဏၰားမ်ားကိုသာ ယုံၾကည္ဆည္းကပ္ေလ့ရႇိ၏။ ဓနဥၥာနီပုေဏၰးမႀကီးသည္ ေခ်ဆတ္သည့္အခါ၌ျဖစ္ေစ၊ တစ္ခုခုႏႇင့္တုိက္မိသည့္အခါ၌ျဖစ္ေစ နေမာ တႆ ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆဟု ဥဒါန္းက်ဴးေလ့ရႇိ၏။ ဘာရဒြါဇပုဏၰားႀကီးက ပုေဏၰးမအား ယင္းသို့မရြတ္ဆိုရန္ ေျပာ၏။ အဖန္ဖန္တားျမစ္ထားေသာ္လည္း မတားျမစ္ႏုိင္ဘဲရႇိေလ၏။ ထုိအခါ ဘာရဒြါဇပုဏၰားႀကီးသည္ သံလ်က္ဓားလြယ္ႀကီးကို ကိုင္လ်က္ '' မနက္ျဖန္ပုဏၰားမ်ား ဆြမ္းစား ေနစဥ္မႇာ ဦးျပည္းရဟန္းကို ရႇိခုိးလ်င္ သင့္ကိုယ္ကို အပိုင္းပုိင္းျဖစ္ေအာင္ ခုတ္ျဖတ္ပစ္မည္'' ဟု ေျပာ၏။ ထုိအခါ ဓနဥၥာနီပုေဏၰးမႀကီးသည္ ''သင္သည္ ငါ၏ခႏၶာကိုယ္ကို အပိုင္းပုိင္းခုတ္ျဖတ္ ေစကာမူ ငါကားဘုရားျမတ္၏ သာသနာေတာ္မႇ ေရႇာင္ၾကဥ္မည္မဟုတ္'' စသည့္အဓိပၸါယ္ရႇိေသာ ဂါထာငါးရာတုိ့ကို ရြတ္ဆိုလ်က္ ျငင္းဆုိ၏။ ပုဏၰားႀကီးလည္း လက္ေလ်ာ့သြားေလ၏။
ေနာက္ေန့၌ ပုဏၰားတုိ့အား ေကြၽးေမြးေနစဥ္ ဓနဥၥာနီသည္ ခလုတ္တုိက္မိ၍ ေခ်ာ္လဲသြားရႇာ ေလသည္။ ထိခုိက္မိေသာ ဒဏ္ရာေၾကာင့္နာက်င္မႈဒုကၡေ၀ဒနာျဖစ္ေပၚလာေသာအခါ၌ ဓနဥၥာနီသည္ ျမတ္စြာဘုရားကို သတိရ၍ ဦးေခါင္းထက္၌ လက္အုပ္ခ်ီကာ ဘုရားရႇိရာ ေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းေတာ္ဆီသို့ ညြတ္တြားလ်က္ နေမာ တႆ ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆဟု သုံးႀကိမ္တိုင္တုိင္ ဥဒါန္းက်ဴးဆုိလ်က္ ကန္ေတာ့မိေလသည္။ ထိုအခါ ပုဏၰားတို့သည္ အယူဇာတ္ကြဲျပားေသာသူ၏ ထမင္းကို ငါတို့ မစားလုိ'' ဟု ေျပာဆုိ စိတ္ဆိုးလ်က္ ထသြားၾကေလ၏။
ဘာရဒြါဇပုဏၰားလည္း အမ်က္ေဒါသေခ်ာင္းေခ်ာင္းထလ်က္ ပုေဏၰးမကို အမ်ဳိးမ်ဳိးဆဲဆုိၿပီးလ်င္ မေက်နပ္ေသးေသာေၾကာင့္ '' သူ့ဆရာကိုေမးခြန္းေမးျမန္း၍ ၀ါဒတင္မည္'' ဟု ႀကံစည္ကာ ဘုရားထံသို့ သြား၍ ေမးေလသည္။ ျမတ္စြာဘုရားက ေျဖဆုိေဟာၾကားေသာအခါ၌ ထိုပုဏၰားသည္ အကြၽတ္တရားရ၍ သာသနာေတာ္တြင္ ရဟန္းျပဳေလ၏။ မၾကာမီပင္ ရဟႏၲာျဖစ္သြားေလ၏။၁ ဤသာဓကျဖင့္ ဓနဥၥာနီသည္ မိမိ အသက္ထက္ ရတနာသံုးပါးအေပၚယုံၾကည္မႈ အဓိမာနသဒၶါသည္ မည္မ် ခုိင္ၿမဲေၾကာင္း ေပၚလြင္၏။
ထုိ့အျပင္ အရိယာတုိ့၏ သဒၶါတရားကို စည္းစိမ္ဥစၥာရတနာတုိ့ျဖင့္ ျဖားေယာင္း ဖ်က္ဆီး၍ မရေပ။ ဤသည္ကို အထက္၌ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ သုပၸဗုဒၶႏူနာသည္ ၀တၴဳက သက္ေသခံလ်က္ရႇိ၏။
၁း၂း၉း၂။ ၾသကပၸနသဒၶါ
ၾသကပၸနသဒၶါဟူသည္ ပုထုဇဥ္ပုဂၢဳိလ္တို့၏ သႏၲာန္၌ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာဟု ဆုိအပ္ေသာ မတုန္မလႈပ္ၾကည္ညဳိေသာ ဂုဏ္ႏႇင့္ယႇဥ္သည့္ သဒၶါတရားမ်ဳိးျဖစ္သည္။၁ ရတနာသုံးပါးႏႇင့္စပ္၍ မိစၧာဒိ႒ိအယူရႇိသူတို့က မဟုတ္မမႇန္စြပ္စြဲေျပာၾကားေသာ္လည္း ယုံမႇားမႈမရႇိ။ မတုန္မလႈပ္ ၾကည္ညိဳေသာ သီရိဂုတၲဥပါသကာ၏ သဒၶါမ်ဳိးျဖစ္သည္။ သာ၀တၴိျပည္သား သီရိဂုတၲရသူႂကြယ္ႏႇင့္ ဂရဟဒိႏ သူႂကြယ္တို့သည အလြန္အကြၽမ္း၀င္ေသာ သူငယ္ခ်င္းမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ သီရိဂုတၲသူႂကြယ္သည္ ျမတ္စြာဘုရား၏ တပည့္သာ၀ကျဖစ္၍ ဂရဟဒိႏၷမႇာမူ မိစၧာအယူရႇိေသာ နိဂ႑တကၠတြန္းတုိ့၏ တပည့္ျဖစ္၏။ သူငယ္ခ်င္းျဖစ္သူ ဂရဟဒိႏၷသည္ ျမတ္စြာအေပၚ၌ အျပစ္ေျပာဆို၏။ သူကိုးကြယ္ေသာ နိဂ႑တကၠတြန္းတို့ကို ခ်ီးမြမ္းကာ နိဂ႑တို့ကိုသာ ၾကည္ညိဳရန္ အမ်ဳိးမ်ဳိးတိုက္တြန္းေလ၏။ မည္သို့ပင္ တိုက္တြန္းေသာ္လည္း သီရိဂုတၲဥပါသကာသည္ အနည္းငယ္မ် ယိမ္းယုိင္တုန္လႈပ္မႈမရႇိဘဲ ရတနာ သုံးပါး၌ သက္၀င္ယုံၾကည္ေသာ ပုထုဇဥ္မ်သာျဖစ္ေသာ္လည္း သူငယ္ခ်င္းျဖစ္သူ ဂရဟဒိႏၷ၏ စည္း႐ုံးမႈေနာက္သို့ မလိုက္ပါေပ။ ရတနာသုံးပါးအေပၚ၌သာ စြဲၿမဲစြာသက္၀င္ယုံၾကည္ခဲ့၏။ ဤသဒၶါတရားမ်ဳိးသည္ ဂုဏ္ႏႇင့္ယႇဥ္ေသာ သဒၶါျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ၾသကပၸနသဒၶါမည္။ ေနာင္ေသာအခါ ဂရဟဒိႏၷသည္ တရားေတာ္ကို နာၾကား၍ ေသာတာပန္ျဖစ္ေလ၏။ မိမိ၏ စည္းစိမ္ဥစၥာအားလုံးကို စြန့္လႇဴကာ အသက္ထက္ဆုံး ေကာင္းမႈကုသိုလ္မ်ားကို ႀကိဳးစားအားထုတ္ခဲ့ေလ၏။၂
ဤသာဓကကို ႐ႈလ်င္ သီရိဂုတၲဥပါသကာ၏ ကလ်ာဏပုထုဇဥ္ပီသစြာ ရတနာသုံးပါးအေပၚ ၌ မတုန္မလႈပ္ယုံၾကည္သက္၀င္မႈဟူေသာ အားႀကီးသည့္သဒၶါတရားကို ျမင္ႏုိင္၏။ အရင္းႏႇီးဆုံး သူမ်ား၏ စကားကိုပင္ အယုံမလြယ္ခဲ့။ အေၾကာင္းအက်ဳိးဆက္စပ္စဥ္းစား၍ ကိုယ္ပိုင္ၪာဏ္ျဖင့္သာ ယုံၾကည္ခဲ့၏။ သူသည္ ရတနာသုံးတု့ိ၏ ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကို အတြင္းက်က်သိကာ ၾကည္ညိုသူျဖစ္၏။
၁း၂း၉း၃။ ပသာဒသဒၶါ
ၾကည္ညိဳဖြယ္ေကာင္းေသာ ၀တၴဳအာ႐ုံတုိ့၌ ၾကည္ညိဳမႈ သေဘာမ်သာရႇိေသာသဒၶါသည္ ပသာဒသဒၶါမည္၏။၃ ဤသဒၶါမ်ဳိးသည္ ဂုဏ္မယႇဥ္သည့္ သဒၶါမ်ဳိးျဖစ္၍ ျဖစ္လြယ္ပ်က္လြယ္ေသာ သေဘာရႇိ၏။ ယုံၾကည္႐ုံမ်သာ ျဖစ္၍ ဆင္ျခင္ႏုိင္မႈ၊ အမႇားအမႇန္ ခြဲျခားႏုိင္မႈ ၪာဏ္မရႇိေသာေၾကာင့္ ယုံလြယ္ပ်က္စီးလြယ္၏။ အမႇတ္တမဲ့တမုဟုတ္ျခင္းျဖစ္ေပၚတတ္ေသာ ၪာဏ္မယႇဥ္သည့္ သဒၶါ မ်ဳိး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တည္တံ့ခုိင္ၿမဲျခင္း သေဘာ မရႇိ။
ယခုေခတ္အခါ၌ ဤသဒၶါမ်ိဳးသည္သာလ်င္ အျဖစ္မ်ား၏။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ရတနာ သုံးပါးႏႇင့္ ကံကံ၏အက်ဳိးကို တကယ္ျမတ္ႏုိးယုံၾကည္မႈမရႇိလႇဘဲ တရားေဟာေကာင္းသည္ဟု ဆုိလ်င္ အမႇတ္မဲ့ၾကည္ညိဳတတ္ျခင္း၊ စာေပက်မ္းဂန္တတ္သည္ဟုဆိုလ်င္ အမႇတ္မဲ့ၾကည္ညိဳတတ္ျခင္း၊ အက်င့္သီလေကာင္းသည္ဟုဆုိလ်င္ အမႇတ္မဲ့ၾကည္ညိဳတတ္ျခင္း ေနာင္အခါ မိမိသေဘာ ႏႇင့္ မတုိက္ ဆုိင္ေသာ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေတြ့က လြယ္လြယ္ကူကူႏႇင့္ပင္ အၾကည္ညိဳပ်က္တတ္ျခင္း ဟူေသာ သေဘာမ်ဳိးတုိ့သည္ မၾကာခဏႀကဳံေတြ့ရတတ္ေသာ ေၾကာင့္ ျဖစ္၏။
လူအားလုံး၏ သုံးပုံႏႇစ္ပုံသည္ ႐ုပ္ေခ်ာသူကို ၾကည္ညိဳၾက၏။ လူအားလုံး၏ ငါးပုံ ေလးပုံသည္ နာမည္ႀကီးသူကုိ ၾကည္ညိဳၾက၏။ လူအားလုံး၏ ဆယ္ပုံကိုးပုံသည္ ေခါင္းပါးစြာ က်င့္ႀကံေနထုိင္သူကို ၾကည္ညိဳၾက၏။ သို့ရာတြင္ တရားႏႇင့္ အညီက်င့္ႀကံေနထုိင္သူကို ၾကည္ညိဳတတ္သူကား လူအား လုံးကုိ တစ္သိန္းပုံလ်င္ တစ္ပုံသာ ရႇိ၏ ဟု အ႒ကထာ၌ မိန့္ဆိုထားပါသည္။၁
ဤသဒၶါႏႇင့္စပ္၍မဟာ၀ဂၢဋီကာ၌ '' ဤပသာဒသဒၶါကား ၪာဏ၀ိပၸယုတ္သဒၶါမ်ဳိးျဖစ္၏။ ၪာဏ္မပါဘဲ အလြယ္ယုံၾကည္ေသာ သဒၶါမ်ဳိးျဖစ္၍ ပ်က္လဲပ်က္လြယ္၏။ စြဲစြဲၿမဲၿမဲ ယုံၾကည္တတ္ေသာ သေဘာမရႇိေပ။ ဂုဏ္ႏႇင့္ယႇဥ္ေသာ ၾသကပၸနသဒၶါကား တစ္ဘ၀လုံး ခုိင္ၿမဲ၏။ အဓိဂမနသဒၶါကား ဆုပန္သည့္ အခါမႇစ၍ နိဗၺာန္ရသည့္ဘ၀တုိင္ေအာင္ ခိုင္ၿမဲ ေသာ သဒၶါတရားျဖစ္ပါသည္ဟု မိန့္ဆုိထားပါသည္။၂
သဒၶါသည္ မည္သို့ပင္ အမ်ဳိးအစား ကြဲျပားျခားနားပါေသာ္လည္း အႏႇစ္ခ်ဳပ္အားျဖင့္ ခုိင္ၿမဲေသာ သဒၶါတရားႏႇင့္ မခုိင္ၿမဲေသာ သဒၶါဟု ႏႇစ္မ်ဳိးသာရႇိ၏။ အရိယာပုဂၢိဳလ္တို့၏ သဒၶါသည္ ခုိင္ၿမဲ၍ ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္တုိ့၏ သဒၶါမႇာ မခုိင္ၿမဲေပ။ အခ်ိန္တိုအတြင္း၀ယ္ ပ်က္စီးသြားႏုိင္၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ ပသာဒ သဒၶါအဆင့္မႇ ၾသကပၸနသဒၶါအဆင့္သို့ ေရာက္ေအာင္ ၾသကပၸနသဒၶါအဆင့္မႇ အာဂမနသဒၶါ အဆင့္ ေရာက္ေအာင္ ႀကိဳစားသင့္လႇ၏။ ဆုထူးပန္ ပုဂၢိဳလ္တို့ကား အဓိဂမသဒၶါအဆင့္ေရာက္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္၏။
၁း၂း၉း၃း၁။ပသာဒမႇ အဓိဂမနသု့ိ ေျပာင္းခဲ့သည့္ ၀ကၠလိမေထရ္
သာ၀တၴိျပည္သား ပုဏၰားတစ္ေယာက္သည္ ဆြမ္းခံႂကြလာေသာ ျမတ္စြာဘုရား၏ ႐ူပကာယ အသေရေတာ္၌ ဖူးေျမႇာ္မ၀ႏုိင္သည္ျဖစ္၍ အၿမဲဖူးေျမႇာ္ခြင့္ရရန္ ရဟန္းျပဳ၏။ စာေပက်က္မႇတ္မႈ ကမၼ႒ာန္းႏႇလုံးသြင္းမႈတုိ့ကို ပယ္၍ ျမတ္စြာဘုရားအသေရေတာ္ကိုသာ ဖူးေျမႇာ္လ်က္ ေန့တုိ့ကို ကုန္လြန္ေစ၏။ ျမတ္စြာဘုရားကလည္း ဂုဏ္ရင့္က်က္ခ်ိန္ မတန္ေသး၍ မည္သို့မ် မိန့္ေတာ္မမူခဲ့ေပ။ ၀ကၠလိ၏ ၪာဏ္ရင့္က်က္ခ်ိန္၌ '' ဤအေကာင္ပုပ္ကို ဖူးျမင္ျခင္းျဖင့္ အဘယ္က်ဳိးရႇိအံ့နည္း။တရားကို ျမင္သူသည္ ငါဘုရားကိုလည္းျမင္၏။ ငါဘုရားကို ျမင္သူသည္ တရားကိုလည္း ျမင္၏ဟု ဆုံးမ၏။ ဤသို့ဆုံးမေသာ္လည္း မနာခံခဲ့ေပ။
ထိုအခါ ျမတ္စြာဘုရားက '' ဤရဟန္းသည္ သံေ၀ဂမပါဘဲ သစၥာသိလိမ့္မည္ မဟုတ္'' ဟု သိေတာ္မူ၍ ၀ါတြင္းကာလနီးလတ္ေသာ္ ရာဇၿဂိဳဟ္ျပည္သို့ သြား၍ ၀ါကပ္ရာေန့၌''၀ကၠလိ ထြက္ သြားေလာ့၊ ၀ကၠလိ ထြက္သြားေလာ့''ဟု ႏႇင္ထုတ္လုိက္၏။ ၀ကၠလိသည္ ၀ါတြင္းကာလပတ္လုံး ဖူးေျမႇာ္ခြင့္မရခဲ့၍ '' ငါ့အား အသက္ရႇည္ျခင္းျဖင့္ အက်ဳိးမရႇိေတာ့၊ ေတာင္ေပၚမႇ ခုန္ခ်ေသေတာ့ မည္ဟု ႀကံကာ ဂိဇၥ်ကုဋ္ေတာင္သို့ တက္၏။
ျမတ္စြာဘုရားသည္ ''ဤ၀ကၠလိသည္ ငါဘုရားထံမႇေျဖသိမ့္မႈ မရလ်င္ မဂ္ဖိုလ္၏ ဥပနိႆယကို ဖ်က္ဆီးႏုိင္သည္'' ဟု ႀကံေတာ္မူ၍ ေရာင္ျခည္ေတာ္လႊတ္၍ ဖူးျမင္ေစ၏။ ၀ကၠလိမေထရ္သည္ ထုိအခါမႇ အာသာေျပေပ်ာက္ေလ၏။ ျမတ္စြာဘုရားက ''ဧဟိ ၀ကၠလိ= ၀ကၠလိ လာပါ'' ဟုေခၚေတာ္မူေသာအခါ၌ ၀မ္းေျမာက္မႈအႀကီးအက်ယ္ျဖစ္သြား၏။
သြားဖုိ့ရန္လမ္းရႇာမေတြ့ေသာ ေၾကာင့္ ေကာင္းကင္သို့ ေျခတစ္လႇမ္းဆင္းကာ ျမတ္စြာဘုရားေဟာၾကားခဲ့ေသာ ဂါထာမ်ားကို ဆင္ျခင္၏။ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ပီတိကို ပယ္ခြါၿပီး ပဋိသမၻိဒါေလးပါႏႇင့္တကြ ရဟႏၲာအျဖစ္သို့ ေရာက္ေလ၏။ ျမတ္စြာဘုရားကို ရႇိခုိးလ်က္သာလ်င္ ေရႇ႕ေတာ္ေမႇာက္၌ တည္၏။ ေနာင္အခါ၌ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ၀ကၠလိအား သဒၶါလြန္ကဲေသာအရာ၌ ဧတဒဂ္ဘြဲ႕ထူး ခ်ီးျမႇင့္ ေတာ္မူေလ၏။
ဤသာဓကကို ႐ႈပါက အရႇင္၀ကၠလိသည္ ျမတ္စြာဘုရားအေပၚ၌ ပသာဒသဒၶါျဖင့္ ၾကည္ညိဳခဲ့ၿပီး ရဟႏၲာျဖစ္ၿပီးေနာက္ပို္င္းမႇ အဓိမာနသဒၶါအျဖစ္သို့ ေျပာင္းလဲခဲ့သည္ကို ေတြ့ရႇိရသည္။ ထုိ့ေၾကာင့္ လူသားတုိ့အေနျဖင့္ ခုိင္ၿမဲေသာ သဒၶါတရားအျဖစ္သို့ ေရာက္ရႇိရန္ ဂ႐ုတစိုက္ႀကိဳးစားသင့္လႇ၏။
၁း၂း၁၀။ သဒၶါတရားရႇိသူ၏ လကၡဏာ (၃)ပါး
အဘယ္သို့လ်င္ သဒၶါရႇိသူကို သိႏုိင္မည္နည္းဟု ေစာဒကတက္ဖြယ္ရႇိ၏။ ေရႊ၏ အရည္အေသြး ေကာင္းမေကာင္းကို မႇတ္ေက်ာက္တင္ၾကည့္မႇ သိႏိုင္၏။ ထုိ့အတူ သဒၶါရႇိသူဟုတ္၊ မဟုတ္ကိုလည္း ေအာက္ပါလကၡဏာမ်ားျဖင့္ ၾကည့္႐ႈရေပမည္။ သဒၶါတရားရႇိသူ၏ လကၡဏာသုံးပါးရႇိ၏။ ယင္းတုိ့မႇာ--
၁။ သီလရႇိသူကို ေတြ့ျမင္ဆည္းကပ္လုိျခင္း၊
၂။ သူေတာ္ေကာင္းတရားမ်ားကို နာယူလုိျခင္း၊
၃။ ၀န္တုိမႈ မေစၧရအညစ္အေၾကးမရႇိျခင္းတုိ့ ျဖစ္သည္။၁
ယင္းအဂၤါသုံးပါးႏႇင့္ျပည့္စုံေသာပုဂၢိဳလ္ကုိ သဒၶါတရားႏႇင့္ ျပည့္စုံသူဟု မႇတ္ယူႏုိင္သည္။ ယင္း အဂၤါသုံးပါးႏႇင့္ မျပည့္စုံလ်င္မူ သဒၶါတရားမရႇိသူဟု မႇတ္ယူရမည္။
၁း၂း၁၀း၁။ သီလရႇိသူကုိ ေတြ့ျမင္ဖူးေတြ့လုိျခင္း
သဒၶါတရားရႇိသည္ သီလရႇိသူဟု ဆုိလ်င္ ဆယ္ယူဇနာ၊ ယူဇနာႏႇစ္ဆယ္၊ ယူဇနာေလးဆယ္၊ ေျခာက္ေသာင္းသုံးရာေ၀းေသာ ခရီးပင္ျဖစ္ေစကာမူ မေရာက္ေရာက္ေအာင္ သြား ေရာက္ဖူးျမင္ေလ့ရႇိ ၾက၏။၁ သဒၶါတရားရႇိသူ၏ သီလရႇိသူကို ျမတ္ႏုိးပူေဇာ္လုိေသာဆႏၵကို ခရီးအကြာအေ၀းက မတားဆီးႏုိင္ေပ။ ဤသည္ကို ေအာက္ပါသာဓက မ်ားျဖင့္ သက္ေသျပဳႏုိင္ပါ၏။
ပါဋလိပုတ္ၿမိဳ႕တံခါးရႇိ ဇရပ္၌ေနေသာ ပုဏၰားႏႇစ္ေယာက္တို့သည္ ကာဠ၀ဏၰိမ႑ပ္၌ သီတင္းသုံးေသာ မဟာနာဂမေထရ္၏ သီလစေသာ ဂုဏ္သတင္းကို ၾကားရ၍ မေထရ္အား ဖူးရန္ ၿမိဳ႕မႇ ထြက္ၾက၏။ ပုဏၰားတစ္ေယာက္သည္ လမ္း၌ပင္ ေသဆုံးသြား၏။ က်န္ေသာ ပုဏၰားတစ္ ေယာက္သည္ သမုဒၵရာကို ေလႇျဖင့္ ကူး၍ မဟာတိတၲဆိပ္ကမ္း၌ သက္ဆင္း၏။ တစ္ဖန္ အႏုရာဓၿမိဳ႕ သို့သြား၍ ကာဠ၀ဏၰိမ႑ပ္ရႇိရာအရပ္ကို ေမး၏။ ထုိအခါ ရာဟနဇနပုဒ္၌ ရႇိသည္၏အျဖစ္ကို သိ၍ ထိုအရပ္သို့သြားကာ စူဠနဂရရြာ၌ တည္းခုိေလ၏။ နံနက္ခင္းခ်ိန္၌ မေထရ္အား လႇဴဒါန္းရန္ အာဟာရတု့ိကို ျပင္ဆင္၍ ေက်ာင္းသို့ သြား၏။ ပရိသတ္အစြန္၌ ေန၍ အေ၀းမႇ ႂကြလာေနေသာ မေထရ္ကို ရႇိခုိးကာ တဖန္ခ်ဥ္းကပ္၍ ေျခဖမိုးတို့၌ ၿမဲၿမံစြာကိုင္လ်က္ ရႇိခုိးျပန္၏။ ရႇိခုိးလ်က္ပင္ '' အရႇင္ဘုရား အရပ္ေတာ္ျမင့္လႇပါ၏''ဟု ေလ်ာက္၏။ မေထရ္သည္ အရပ္လည္း မရႇည္၊ ပုလည္း မပုေပ။ သို့ျဖစ္၍ ''အရႇင္ဘုရား အရပ္ကား မရႇည္ပါေပ။ အရႇင္ဘုရားတုိ့၏ ဂုဏ္သည္ကား အညိဳ ေရာင္ရႇိေသာ သမုဒၵရာကို ေက်ာ္ကာ ဇမၺဴဒိပ္တစ္ခုလုံး ျပန့္ႏႇံ့၏ဟု ေလ်ာက္၏။ ပုဏၰားသည္ မေထရ္အား ဆြမ္းလုပ္ေကြၽးကာ သကၤန္းသုံးထည္ကုိ အပ္ႏႇင္း၍ မေထရ္၏ အထံ၌ ရဟန္း ျပဳေလ ၏။ မေထရ္၏ ၾသ၀ါဒကို လိုက္နာကာ ႏႇစ္ရက္သုံးရက္ျဖင့္ပင္ ရဟႏၲာျဖစ္ေလ၏။၂
သဒၶါတိႆမင္းသည္ '' ၾကည္ညိဳရႇိခုိးေလာက္ေသာ ရဟန္းကိုေတြ႕က ေျပာၾကပါ''ဟု လူအမ်ား အား ေျပာၾကားေလ၏။ လူအမ်ားက မင္းႀကီးအား မဂၤလ၀ါသီကုဋတိႆမေထရ္ကို ညႊန္ျပၾက၏။ မင္းႀကီးသည္ ယူဇနာငါးရာေ၀းေသာ မေထရ္၏ ေနရာသို့ သြား၏။ မေထရ္သည္ မင္းႀကီးလာ သည္ သိရႇိရ၍ ''ငါတုိ့အား အသက္ႀကီးရာအခါ၌ မင္းနန္ေတာ္၌ (ေနျခင္းျဖင့္)အက်ဳိးမရႇိ''ဟု ႀကံ၍ ေန့သန့္စင္ရာ ေညာင္ေစာင္း၌ လဲေလ်ာင္း၍ ေျမႀကီးကို ျခစ္လ်က္ေန၏။ မင္းႀကီးသည္ ထုိအျခင္းအရာကို ေတြ့ျမင္ရ၍ ''ရဟႏၲာအား လက္ေဆာ့ျခင္း မည္သည္မရႇိ၊ ဤပုဂၢိဳလ္သည္ ရဟႏၲာမဟုတ္'' ဟု ႀကံ၍ ရႇိမခုိးဘဲ နန္းေတာ္သို့ ျပန္ေလ၏။ ''မေထရ္သည္ ေညာင္းေစာင္းသည္ မင္းႀကီးျမင္စဥ္ ကာလ၌ ေျမ၌တည္ပါေစသတည္း''ဟု အဓိ႒ာန္၍ ပရိနိဗၺာန္ျပဳေလ၏။ ¤င္းေညာင္ေစာင္းသည္ ငါးယူဇနာေ၀းေသာ ေကာင္းကင္မႇ ႂကြ၍ ထူပါရာမိသု့ိ ေရာက္ေလ၏။ အနီးအနားသစ္ပင္မ်ားသည္ ကိုင္းညြတ္တာ၀န္ကန္ေတာ့ၾက၏။ လူမ်ားက ရႇင္ဘုရင္ကို ေျပာၾက၏။ ရႇင္ဘုရင္က မယုံၾကည္ေပ။ လူအမ်ား၏ သာဓုေခၚသံကို ၾကား၍ ရႇင္ဘုရင္ေရာက္လာစဥ္ ေညာင္ေစာင္းသည္ ေျမသို့က်၏။ ရႇင္ဘုရင္သည္ နံ့သာစသည္တုိ့ျဖင့္ သၿဂိဳဟ္မႈကို ျပဳၿပီး ဓာတ္ေတာ္မ်ားကို ယူ၍ ေစတီတည္ေလ၏။၁
ဤသည္တုိ့ကား သဒၶါတရားရႇိသူတို့သည္ သီလရႇိသူကိုသာ ဖူးျမင္ရမည္ဆုိလ်င္ မည္မ်ေ၀း ေသာအရပ္ပင္ ျဖစ္ေစကာမူ သြားေရာက္ဖူးၾကပုံမ်ား ျဖစ္ၾက၏။
၁းး၂း၁၀း၂။ သူေတာ္ေကာင္းတရားကို နာၾကားလုိျခင္း
သဒၶါတရားရႇိသူတု့ိသည္ သူေတာ္ေကာင္းတရားကို နာၾကားလိုစိတ္လည္း အစဥ္အၿမဲရႇိၾက၏။ ပိ႑ပါတိကတိႆမေထရ္သည္ တရားနာစဥ္ ေႁမြကိုက္ခံရ၏။ တရားနာမပ်က္ေစရန္ ေႁမြကို အိတ္၌ ထည့္၍ အိတ္အ၀ကို ပိတ္ထား၏။ အ႐ုဏ္တက္ခ်ိန္၌ အနာဂါမ္ျဖစ္ေလ၏။ ထုိ့ေနာက္ ရဟန္းတုိ့အား သူခုိးကို ဖမ္းမိသည္ဟု ေျပာ၍ ေႁမြကို ထုတ္ျပ၏။ ထုိအခါ ရဟန္းတို့က '' ေႁမြကို မည္သည့္ အခ်ိန္ကစ၍ ျမင္သနည္း''ဟု ေျပာၾက၏။ ထိုအခါ မေထရ္က '' မေန့ညေနကတည္းက ျမင္သည္'' ဟု မိန့္၏။ ရဟန္းတုိ့က ''ဤကဲ့သို့ ၀န္ေလးေသာအမႈကို အဘယ့္ေၾကာင့္ ျပဳေလသနည္း''ဟု ေမးေသာအခါ ''ေႁမြကိုက္ခံရသည္ကိုသာ ေျပာခဲ့လ်င္ ဤသို့ေသာ အနာဂါမ္ျဖစ္ လိမ့္မည္မဟုတ္'' ျပန္ေျဖခဲ့၏။၂ သဒၶါတရား ရႇိသူတို့၏ သူေတာ္ေကာင္းတရားနာလုိမႈ ကုသလစၧႏၵ ကား အ့ံၾသမကုန္ႏုိင္ဖြယ္ပင္ျဖစ္၏။
တိႆရြာ တိႆမဟာ၀ိဟာရေက်ာင္း၌ သီတင္းသုံးေသာ ရဟန္းငယ္တစ္ပါးသည္ မဟာဇာတကဘာဏကမေထရ္သည္ ဂါထာတစ္ေထာင္ရႇိေသာ ေ၀ႆႏၲရာဇာတ္ေတာ္ကို ေဟာၾကား မည္ဟု ေျပာသံၾကား၍ ထုိရြာမႇထြက္ကာ ယူဇနာခရီးကို တစ္ရက္တည္းျဖင့္ ႂကြ၏။ ရဟန္းငယ္သည္ မေထရ္ေဟာေသာ ေနာက္ဆုံးဂါထာကိုသာ နာလုိက္ရ၏။ ရဟန္းငယ္သည္ ''ငါ၏ ပင္ပင္ပန္းပန္း လာရျခင္းကား အက်ဳိးမဲ့ေလၿပီ'' ဟု ေျပာ၍ငို၏။ ထုိစကားကိုၾကားေသာ ဒါယကာတစ္ေယာက္ သည္ မေထရ္အား ေလ်ာက္၏။ မေထရ္က တရားျပန္လည္ေဟာေပးသျဖင့္ ရဟန္းငယ္သည္ ေသာတာပန္ ျဖစ္ေလ၏။၃
ဥလႅေကာလိကဏၰိအရပ္၌ေနေသာ မိန္းမတစ္ေယာက္သည္ သားကို ႏုိ့တိုက္လ်က္ပင္ ဒီဃ ဘာဏကမဟာမေထရ္သည္ အရိယ၀ံသပဋိပဒတရားကို ေဟာမည္ဟု ၾကား၍ ငါးယူဇနာခရီးကို သြားၿပီး တရားနာ၏။ အ႐ုဏ္တက္ရာအခါ၌ မေထရ္၏ တရားေတာ္ၿပီး ဆုံးၿပီဟု မိန့္ႁမြက္သံႏႇင့္ တစ္ၿပိဳင္နက္ပင္ ေသာတာပန္ျဖစ္ေလ၏။၁
ကဠမၸရအရပ္၌ေနေသာ မိန္းမတစ္ေယာက္သည္ ရင္ခြင္၌ သားကို ခ်ီ၍ စိတၲလေတာင္သို့ တရားနာရန္ သြား၏။ ကေလးကုိ သစ္ပင္ရင္း၌ထား၍ ရပ္လ်က္ပင္ တရားနာ၏။ ညဥ့္အလယ္၌ ေႁမြတစ္ေကာင္သည္ လာလတ္၍ ထိုမိန္းမ၏ မ်က္စိေရႇ႕တြင္ပင္ အိပ္ေပ်ာ္ေနေသာ သားငယ္ကို ကုိက္၏။ ငါသား ေႁမြကိုက္ခံရၿပီဟု ေျပာလိုက္လ်င္ ဓမၼႏၲရာယ္ ျဖစ္လိမ့္မည္၊ ဤသံသရာ၀ဋ္၌ က်င္လည္ေသာငါ့အား အႀကိမ္မ်ားစြာ သားကို ရခဲ့၏။ တရားကို နာအံ့''ဟု ႀကံ၍ ညာဥ္သုံး ယာမ္ပတ္လုံး ရပ္လ်က္သာတရားနာၿပီး ေသာတာပန္ျဖစ္ေလ၏။ နံနက္အလင္းေရာက္ေသာအခါ သစၥာဆို၍ သား၏ အဆိပ္ကို ေျပေစ၏။၂
ဤသည္တုိ့ကား သဒၶါတရားရႇိသူတို့သည္ သူေတာ္ေကာင္းတရားကိုသာ နာၾကားရမည္ဆိုလ်င္ တရားမႇလြဲ၍ မည္သည့္အရာကိုမ် မငဲ့ကြက္တတ္ပုံမ်ားျဖစ္သည္။ သဒၶါတရားရႇိသူတို့ မေစၧရအညစ္ အေၾကးကင္း၍ စြန့္လႇဴတတ္ပုံမ်ားအေၾကာင္းကိုကားဆုိင္ရာ အခန္းေရာက္မႇ တင္ျပပါမည္။
၁း၂း၁၁။ သဒၶါတရားရႇိသူ၏ လကၡဏာ (၁၁)ပါး
ထုိ့အျပင္ သဒၶါရႇိသူ၏ လကၡဏာ (၁၁)ပါးကိုလည္း ျမတ္စြာဘုရားသည္ သုဘူတိ ရဟန္းႏႇင့္ သဒၶါအမည္ရႇိ ရဟန္းတု့ိအား ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည္။ ယင္းတုိ့မႇာ----
၁။ သီလရႇိျခင္း၊
၂။ အၾကားအျမင္သုတမ်ားျခင္း၊
၃။ မိတ္ေကာင္းေဆြေကာင္းရႇိျခင္း၊
၄။ နားလည္သိျမင္လြယ္ျခင္း၊
၅။ ထုိထုိအမႈကိစၥတို့၌ ကြၽမ္းက်င္လိမၼာျခင္း၊
၆။ တရားနာလုိျခင္း၊
၇။ အကုသိုလ္ကို ပယ္ျခင္းငႇါ အားထုတ္မႈရႇိျခင္း၊
၈။ စ်ာန္ေလးပါးကို ရျခင္း၊
၉။ ပုေဗၺနိ၀ါသၪာဏ္ကို ရျခင္း၊
၁၀။ ဒိဗၺစကၡဳၪာဏ္ကို ရျခင္း၊
၁၁။ ရဟႏၲာျဖစ္ႏုိင္ျခင္းတုိ့ျဖစ္ပါသည္။၃
ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္သည္ သဒၶါတရားႏႇင့္ျပည့္စုံပါက ထုိပုဂၢိဳလ္၏စိတ္သည္ ၾကည္လင္ သန့္ရႇင္းေနေသာေၾကာင့္ ေနာင္ဘ၀တြင္ နတ္ျပည္၌ ျဖစ္ႏုိင္၏။၁ စ်ာန္တရားမ်ား ရရႇိႏုိင္သည္ သာမက ကိေလသာကင္းကြာ ရဟႏၲာပင္ျဖစ္ႏုိင္သည္။
၁း၂း၁၂။သဒၶါတရားရႇိသူတို့ အေလးအျမတ္ျပဳသည့္(၄)ဌာန
ျမတ္စြာဘုရားသည္ အရႇင္အာနႏၵာမေထရ္အား '' ခ်စ္သားအာနႏၵာ သဒၶါတရားရႇိၾကေသာ ရဟန္းေယာက်္ား၊ ရဟန္းမိန္းမ၊ ဥပါသကာ၊ ဥပါသိကာမတု့ိသည္ ဤေနရာ၌ ျမတ္စြာဘုရားဖြား ျမင္ေတာ္မူသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ဤေနရာ၌ ျမတ္ဗုဒၶအျဖစ္သို့ ေရာက္ေတာ္မူသည္ဟူ၍လည္း ေကာင္း၊ ဤေနရာ၌ ျမတ္စြာဘုရား ဓမၼစၾကာတရားေဟာေတာ္မူသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ဤေနရာ ၌ ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူသည္ဟူ၍ လည္းေကာင္း ေအာက္ေမ့ကာ လာေရာက္ဖူးေျမႇာ္ၾကကုန္ လတၲံ႕။ ထိုသူတုိ့သည္ ေသသည္၏အျခားမဲ့ ေနာက္ဘ၀၀ယ္ နတ္ျပည္ေလာက၌ ျဖစ္ၾကရကုန္လတၲံ႕ ဟုေဟာေတာ္မူခဲ့၏။၂
ထုိေဟာၾကားေတာ္မူခ်က္အရ
၁။ ဘုရားရႇင္ဖြားျမင္ေတာ္မူရာဌာန၊
၂။ ဘုရားအျဖစ္သို့ ေရာက္ေတာ္မူရာဌာန၊
၃။ ဘုရားရႇင္ ဓမၼစၾကာတရား ေဟာေတာ္မူရာဌာန၊
၄။ ဘုရားရႇင္ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူရာဌာနဟူေသာ ေလးဌာနတုိ့သည္ သဒၶါတရားရႇိသူတို့ အထြတ္အျမတ္ ထားရာ သံေ၀ဂရရာဌာနမ်ားျဖစ္၏။ယင္းကို သံေ၀ဇနိယေလးဌာနဟု ေခၚ၏။
သဒၶါတရားမရႇိသူသည္ ထိုေနရာဌာနမ်ား၌ ေနထုိင္ရေသာ္လည္း ျမတ္စြာဘုရားရႇင္ကို ၾကည္ ညိဳပူေဇာ္ရမႇန္း သိမည္မဟုတ္ေပ။ သဒၶါရႇိသူမ်ားမႇာမူ ထုိေနရာေဒသမ်ားသို့ မေရာက္ေရာက္ေအာင္ သြားကာ ၾကည္ညိဳပူေဇာ္ၾက၊သံေ၀ဂပြားၾကပါသည္။ ထုိသို့ သြား ေရာက္ပူေဇာ္ၾကၿပီး ၾကည္ညိဳေသာ စိတ္ျဖင့္ ေသဆုံးလ်င္ ေနာက္ဘ၀၌ နတ္ခ်မ္းသာကို ရရႇိခံစားႏုိင္ပါသည္။ သဒၶါတရားရႇိသူတုိ့သည္ ထုိေနရာေဒသမ်ားသို့ မသြားေရာက္ေစကာမူ မိမိေနရာအရပ္၌ပင္ သက္ေတာ္ထင္ရႇားျမတ္စြာ ဘုရားကို ရည္မႇန္း၍ ပူေဇာ္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ေလ့ရႇိ၏။ ထုိကုသိုလ္ေကာင္းမႈ အစြမ္းေၾကာင့္လည္း ေကာင္းရာသုဂတိသို့ ေရာက္ရႇိႏိုင္ပါ၏။ ဤသို့ေရာက္ရျခင္းသည္ သဒၶါတရားရႇိျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
၁း၂း၁၃။ သဒၶါႏႇင့္စပ္၍ မႇတ္သားဖြယ္ရာဥပမာမ်ား
စကားေျပာေကာင္းသူတုိ့သည္ မိမိတို့ဆုိလိုေသာ အေၾကာင္းအရာကို သူတပါးတို့အား ရႇင္းလင္းျပတ္သားစြာ နားလည္ေစလုိေသာအခါ လူတို့ႏႇင့္ နီးစပ္သည့္အရာမ်ားႏႇင့္ ႏႈိင္းယႇဥ္ကာ ေျပာၾက၏။ ျမတ္စြာဘုရားရႇင္သည္လည္း ေ၀ေနယ်သတၲ၀ါအေပါင္းတို့အား တရားေဟာၾကား ရာတြင္ ဥပမာဥပေမယ်တုိ့ျဖင့္ ေဟာၾကားေတာ္မူေလ့ရႇိသည္။ ထိုနည္းတူစြာ သဒၶါတရား၏အစြမ္း သတၲိတို့ကိုလည္း ဥပမာအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည္။ ထုိေဟာၾကားခ်က္တုိ့ကို တင္ျပ လုိေပ၏။
၁း၂း၁၃း၁။လက္ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ
ျမတ္စြာဘုရားသည္ အဂၤုတၲိဳရပါဠိေတာ္၌ သဒၶါတရားကို လက္ႏႇင့္ ဥပမာေပး၍ ေဟာၾကားေတာ္မူထား၏။ လက္သည္ အရာ၀တၴဳမ်ားကို ေကာက္ယူစြဲကိုင္ႏုိင္ေသာ ကိုယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္းတစ္ခု ျဖစ္၏။ လက္မရႇိေသာသူသည္ ေက်ာက္သံပတၲျမားေပါမ်ားစြာ ထြက္ေသာ ရတနာေက်ာက္ေတာင္ ႀကီးသုိ့ ေရာက္ေသာ္လည္း ရတနာတုိ့ကို မေကာက္ယူႏုိင္ေပ။ ထုိ့အတူ သဒၶါတရား တည္းဟူေသာ လက္ မရႇိေသာသူသည္ မဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္တိုင္ေအာင္ေသာ တရား မ်ားစြာရႇိေသာ သာသနာရတနာေက်ာက္ေတာင္ႀကီးသို့ အခြင့္သာ၍ ေရာက္ေသာ္လည္း မဂ္ဖုိလ္ နိဗၺာန္တည္းဟူေသာ ရတနာတုိ့ကို မေကာက္ယူႏုိင္ေပ။သဒၶါတရားဟူေသာ လက္ရႇိသူသည္သာ မဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္ဟူသည့္ ရတနာတုိ့ကို ေကာက္ယူႏုိင္၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါတရားကို လက္ႏႇင့္ ဥပမာ ေပး၍ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ျခင္းျဖစ္၏။၁
မိလိႏၵပဥႇာ၌ အရႇင္နာဂသိန္သည္ မိလိႏၵမင္းႀကီးအား လက္သမားသည္ တံမ်ဥ္းခ်ည္ကို ႐ုိက္ ထားသည့္ တုိင္သစ္သားကိ ခုတ္ျဖတ္သကဲ့သို့ ထုိနည္းတူစြာ ကမၼ႒ာန္းအားထုတ္သည့္ ေယာဂီသည္ သာသနာေတာ္က ညႊန္ျပသည့္နည္းလမ္းအတိုင္း သီလတည္းဟူေသာေျမ၌ရပ္တည္ၿပီး သဒၶါဟူ ေသာလက္ျဖင့္ ပညာဟူေသာပဲကြပ္ကို ကိုင္ကာ ကိေလသာတို့ကို ခုတ္ျဖတ္ရမည္ဟု သဒၶါကို လက္ႏႇင့္ ဥပမာေပးကာ ရႇင္းျပထား၏။၂
၁း၂း၁၃း၂။ မ်ဳိးေစ့ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ မ်ဳိးေစ့ႏႇင့္လည္း တူ၏။၃ ေျမႏႇင့္ေရေကာင္းေသာ္လည္း မ်ဳိးေစ့မရႇိလ်င္ကား အပင္မျဖစ္ႏုိင္ေပ။ မ်ဳိးေစ့ရႇိမႇသာလ်င္ အပင္ေပါက္၍ အသီးအပြင့္ကို ခံစားသုံးေဆာင္ႏုိင္မည္။ မ်ဳိးေစ့ကို မစိုက္ပ်ဳိးပါက အပင္မေပါက္ႏုိင္၊ အပင္မေပါက္က အသီးအပြင့္ကို မသုံးေဆာင္မခံစား ႏုိင္ေပ။
အလားတူပင္ သာသနာဟူေသာ လယ္ယာေျမေကာင္း၌ သဒၶါတည္းဟူေသာ မ်ဳိးေစ့မရႇိလ်င္ ဒါနပင္၊ သီလပင္၊ ဘာ၀နာပင္မ်ား မေပါက္လာႏုိင္။ ထုိဒါနစေသာ အပင္မ်ား မေပါက္ပါက လူ၊ နတ္၊ ျဗဟၼာခ်မ္းသာစေသာ အသီးအပြင့္မ်ား၊ အရိယာမဂ္ဟူေသာ အၿမိဳက္သီးမ်ားကို စားသုံးႏုိင္ခြင့္ မရႇိေခ်။
မ်ဳိးေစ့ကို စိုက္ပ်ဳိးရာ၌ မ်ဳိးေစ့သည္ ကိစၥႏႇစ္မ်ဳိးကို ေဆာင္ရြက္၏။ ပထမကိစၥမႇာ ေအာက္၌ အျမစ္တြယ္မႈျဖစ္၏။ ဒုတိယကိစၥမႇာ အထက္၌ အညႊန့္ထြက္မႈ ျဖစ္၏။ ဤအတူ ဒါနတည္းဟူေသာ မ်ဳိးေစ့သည္ ေအာက္၌ သီလတည္းဟူေသာ အျမစ္တြယ္ေစ၍ အထက္၌ ၀ိပႆနာအညႊန့္ကို ထြက္ ေစ၏။ မ်ဳိးေစ့၏အျမစ္သည္ ေျမႀကီးေရတို့၏ အရသာကို ေသာက္သုံးကာ ႐ုိးတံႏႇင့္အသီးအႏႇံမ်ားကို ရင့္မႇည့္ေစ၏။ ထုိ့အတူ ဒါနဟူေသာ မ်ဳိးေစ့၏ သီလဟူေသာအျမစ္သည္ သမထ၀ိပႆနာဟူေသာ ေျမႀကီးေရတုိ့၏ အရသာကို ေသာက္သုံးလ်က္ အရိယာမဂ္ဟူေသာ အ႐ုိးတံျဖင့္ အရိယာဖိုလ္ ဟူေသာ အပြင့္အသီးအႏႇံကို ရင့္မႇည့္ေစ၏။
မ်ိဳးေစ့သည္ ေျမေကာင္း ေရေကာင္း၌ တည္ကာ ျမစ္၊ အကိုင္း၊ အခက္၊ အရြက္ အညႊန့္မ်ား ျဖင့္ စည္ကားႀကီးမားလာၿပီး အပြင့္အသီးမ်ားကို ျဖစ္ေစသည္။ ထုိ့အတူပင္ သဒၶါဟူေသာ မ်ဳိးေစ့သည္ စိတ္အစဥ္ေကာင္းဟူေသာ ေျမေကာင္းေရသန့္၌ တည္လ်က္ ၀ိသုဒၶိေျခာက္ပါးအျမစ္၊ အညႊန့္႐ုိးတံ မ်ားျဖင့္ စည္ကားကာ အရဟတၲဖုိလ္ဟူေသာ ၀ိမုတၲိရသအသီးကို သီးေစ၏။၁ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါ သည္ မ်ဳိးေစ့ႏႇင့္တူ၏။
၁း၂း၁၃း၃။ ပန္းႏႇင့္တူေသာ သဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ ပန္းႏႇင့္လည္း တူ၏။ နတ္မ်ား စုေတခါနီးေပၚလာေသာ နိမိတ္ငါးမ်ဳိးတုိ့တြင္ နတ္တို့နား၌ ပန္ထားေသာပန္းမ်ား ညႈိးႏြမ္းလာျခင္းသည္ နတ္မ်ားစုေတေတာ့မည့္ အရိပ္နိမိတ္ ျဖစ္သည္။ ထုိ့အတူ သာသနာ့၀န္ထမ္းရဟန္းေတာ္မ်ားတြင္ သဒၶါတရားဟူေသာ ပန္းညႈိးႏြမ္းလာ ေသာအခါ သာသနာေတာ္ႀကီး၌ ၿငီးေငြ့စိတ္မ်ားျဖစ္ေပၚလာ၏။ မိမိေစာင့္ထိန္းခဲ့ေသာ သီလအေပၚ၌ လည္း သံသယစိတ္မ်ား၀င္လာတတ္၏။ ရဟန္းျပဳျခင္းသည္ သံသရာမႇ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း ျဖစ္မႇ ျဖစ္ပါ့မလား၊ သီလေစာင့္ထိန္းျခင္းသည္ သံသရာမႇ လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္း ဟုတ္မႇဟုတ္ပါ့မလား စသည္ျဖင့္ ယုံမႇားလာတတ္၏။ ထုိသို့ျဖစ္ျခင္းသည္ သဒၶါပန္းညႈိးႏြမ္းလာျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္၏။၂ ဤသာဓက၌ သဒၶါတရားကို ပန္းႏႇင့္တင္းစားထားသည္ကို ေတြ့ရ၏။
၁း၂း၁၃း၄။ ေရႏႇင့္တူေသာသဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ ေရႏႇင့္လည္းတူ၏။ ေရသည္ သန့္ရႇင္းစင္ၾကယ္ေသာ သေဘာရႇိ၏။ ညစ္ႏြမ္းေန သည့္ အရာ၀တၴဳမ်ားကို ေရျဖင့္ ဖြပ္ေလ်ာ္ေဆးေၾကာျခင္းျဖင့္ သန့္စင္ႏုိင္သည္။ ထုိ့ေၾကာင့္ ေရသည္ ႐ုပ္၀တၴဳမ်ား သန့္ရႇင္းစင္ၾကယ္ျခင္း၏ အေၾကာင္းျဖစ္၏။ ထို့အတူ အကုသိုလ္အညစ္အေၾကးမ်ား စင္ၾကယ္ေအာင္ သဒၶါတရားတည္းဟူေသာေရျဖင့္ ေဆးေၾကာရမည္။၁ ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရား အရင္းခံကာ ေပးလႇဴျခင္းျခင့္ ေလာဘအညစ္အေၾကး၊ ေမတၲာပြားျခင္းျဖင့္ ေဒါသအညစ္အေၾကး၊ ဘာ၀နာပြား ျခင္းျဖင့္ ေမာဟအညစ္အေၾကးတုိ့ကို ေဆးေၾကာသုတ္သင္ႏုိင္၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါတရားသည္ နာမ္တရားတုိ့၏ အညစ္အေၾကးမ်ားကို ေဆးေၾကာသုတ္သင္တတ္၍ ေရႏႇင့္ တူသည္။
၁း၂း၁၃း၅။ ေငြေၾကးႏႇင့္တူေသာသဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ ေငြေၾကးႏႇင့္လည္း တူသည္ ဟုဆုိ၏။၃ ဤေလာက၌ ကုန္ပစၥည္းမ်ဳိးစုံကို ခ်ခင္းေရာင္းခ်သည့္ ကုန္စုံဆုိင္ႀကီးမ်ား မည္မ်ပင္ ေပါမ်ားစြာ ရႇိေနသည္ျဖစ္ေစ၊ ေငြေၾကးမရႇိသူ အတြက္ကား မည္သည့္အရာမ် မ၀ယ္ယူႏုိင္ေပ။ ေငြးေၾကးရႇိသူသည္သာ မိမိႏႇစ္သက္ေသာအရာ ၀တၴဳမ်ားကို စိတ္တိုင္းက် ၀ယ္ယူႏုိင္မည္ျဖစ္၏။
ျမတ္စြာဘုရား၏ သာသနာေတာ္ႀကီးသည္လည္း ကုန္ပေဒသာဆုိင္ႀကီးႏႇင့္တူ၏။ ထုိသာသနာ ကုန္ပေဒသာဆိုင္ႀကီး၌ အသက္ရႇည္ျခင္း၊ အဆင္းလႇျခင္း၊ အနာကင္းျခင္း၊ အမ်ဳိးျမတ္ျခင္း၊ နတ္ျပည္ေရာက္ျခင္းစေသာကုန္ပစၥည္းမ်ား ဒုကၡခပ္သိမ္းကင္းၿငိမ္းရာဟူေသာ ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို ခ်ခင္းေရာင္း ခ်ထား၏။ ထုိကုန္ပစၥည္းမ်ားကို သဒၶါတည္းဟူေသာ ေငြေၾကးျဖင့္သာ ၀ယ္ယူႏုိင္၏။
လူ့ေလာက၌ ေငြေၾကးဓနျပည့္စုံသူမ်ားသာ မိမိတို့လုိအပ္ေသာအရာမ်ားကို ၀ယ္ယူႏုိင္သကဲ့ သို့ ဤသာသနာ၌လည္း သဒၶါဟူေသာေငြေၾကးရႇိမႇသာ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာ၀နာအမႈတုိ့ကို ျပဳႏုိင္၏။ သုိ့မႇသာ ယင္းတုိ့၏ အက်ဳိးဆက္ျဖစ္သည့္ အသက္ရႇည္ျခင္း၊ အနာကင္းျခင္းစသည့္ ေလာကီအက်ဳိး မ်ားႏႇင့္ နိဗၺာန္ဟူသည့္ ေလာကုတၲရာအက်ဳိးတို့ကို ရရႇိႏုိင္မည္ျဖစ္၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါဟူသည္ ေငြေၾကးႏႇင့္တူ၏။
၁း၂း၁၃း၆။ ရိကၡာထုပ္ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ ရိကၡာထုပ္ႏႇင့္လည္းတူ၏။၃ ခရီးသြားေသာအခါ ရိကၡာထုပ္ပါမႇ မိမိတို့ သြားလိုသည့္ခရီးစဥ္ ေအာင္ျမင္ထေျမာက္၏။ ရိကၡာမပါခဲ့ေသာ္ လမ္းခရီး၌ပင္ ငတ္ျပတ္မႈေဘး ႀကံဳကာ အသက္ဆုံး႐ႈံးႏုိင္၏။ ထုိ့အတူ သံသရာခရီးသြားတုိ့အတြက္ သဒၶါရိကၡာမရႇိခဲ့ေသာ္ ဒါနျပဳမႈ၊ သီတင္းသီလေဆာက္တည္မႈ၊ ဘာ၀နာအမႈတို့ကို မျပဳလုပ္ႏုိင္ေပ။၁ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမရႇိေသာ ေၾကာင့္ သံသရာခရီး၌ ဒုဂၢတိျဖင့္သာ က်င္လည္ရႏုိင္၏။ သဒၶါရိကၡာပါသူအတြက္ကား သံသရာခရီးေလ်ာက္လႇမ္းရန္ ေၾကာက္စရာမလိုေတာ့။ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါသည္ ရိကၡာႏႇင့္ လည္း တူ၏။
၁း၂း၁၃း၇။ အေဖာ္မြန္ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ အေဖာ္မြန္ေကာင္းႏႇင့္လည္း တူ၏။၂ ဘ၀ခရီးကို ေလ်ာက္လႇမ္းေနၾကေသာ လူသားတုိ့အဖို့ မိမိတုိ့ဘ၀ လမ္းမႇန္သို့ေရာက္ေအာင္ ညႊန္ျပေပးႏုိင္သည့္ အေဖာ္မြန္ေကာင္းဟူသည္ မရႇိမျဖစ္လုိအပ္၏။ သို့မႇသာ ဘ၀ခရီးကို ေျဖာင့္တန္းစြာ ေလ်ာက္ႏုိင္မည္ျဖစ္၏။ ထုိ့အတူပင္ သံသရာ ခရီးလမ္း၌ သဒၶါဟူေသာအေဖာ္မြန္ေကာင္းသည္ မရႇိမျဖစ္လုိအပ္လႇ၏။ သဒၶါဟူေသာ အေဖာ္မြန္ ေကာင္းသည္ ယခုဘ၀၌ အၿခံအရံ၊အေက်ာ္အေဇာကို ျဖစ္ေစတတ္ၿပီး နတ္ရြာနိဗၺာန္သို့လည္း အေဖာ္ျပဳ၍ သြားေပးတတ္၏။၃ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါတရားသည္ ဘ၀ခရီးသြားမ်ားအတြက္ အေဖာ္မြန္ေကာင္းျဖစ္၏။
၁း၂း၁၃း၈။ အျမတ္ဆုံးဥစၥာႏႇင့္တူေသာသဒၶါ
လူ့ဘ၀ လူ့ေလာက၌ ေငြေၾကးဥစၥာႏႇင့္ျပည့္စုံလ်င္ လုိအပ္သည့္ေရႊ၊ေငြ၊ရတနာ၊တုိက္တာၿခံေျမ တုိ့ကုိ ၀ယ္ယူႏုိင္သည္။ ေငြေၾကးဥစၥာမရႇိလ်င္ ေမ်ာ္မႇန္းသည့္အရာမ်ားကုိ မရရႇိႏုိင္။ ေငြေၾကးဥစၥာသည္ လူ့ဘ၀၏ လုိအင္ဆႏၵကို ျပည့္၀ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးႏုိင္၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ ေငြေၾကးဥစၥာမ်ားကို လူ့ဘ၀တြင္ အျမတ္ဆုံးဥစၥာဟု ဆုိရမည္ျဖစ္သည္။ သဒၶါသည္ ပတၲျမားပုလဲစသည့္ ေလာကီ ရတနာမ်ား၊ အမ်ဳိးျမတ္မႈ၊ နတ္ျဗဟၼာအျဖစ္တုိ့ကို ရေစတတ္ၿပီး အဆုံး၌ နိဗၺာန္သို့ ေရာက္ေစတတ္၏၄ သို့ျဖစ္၍ သံသရာဘ၀ခရီးၾကမ္းမႇ လြတ္ေျမာက္လုိသူတို့သည္ ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရားႏႇင့္ ျပည့္စုံမႇ သာလ်င္ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာရရႇိႏိုင္မည္ျဖစ္၏။ ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရားမရႇိလ်င္ မရရႇိႏုိင္ေပ။ ယုံၾကည္မႈ သဒၶါတရားသည္ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာကို ရရႇိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးေသာေၾကာင့္ ဘ၀သံသရာခရီးၾကမ္းမႇ လြတ္ေျမာက္လုိသူတို့၏အားထားရာ အျမတ္ဆုံးဥစၥာျဖစ္သည္။ ထုိ့ေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားက ''သဒၶါ တရားသည္အျမတ္ဆုံး ဥစၥာျဖစ္၏''ဟု ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့၏။၅
၁း၂း၁၃း၉။တံခါးတိုင္ႏႇင့္တူသည့္သဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ တံခါးတိုင္ႏႇင့္လည္းတူ၏။၆ ယင္းတံခါးတုိင္ကို တု႐ုိဏ္တုိင္ ဟုလည္းေခၚ ၏။၁ ျမတ္စြာဘုရားသည္ အဂၤုတၲရနိကာယ္၊ သတၲကနိပါတ္၊ နာေရာပမသုတ္၌ အရံအတား ခုႏႇစ္ပါးႏႇင့္ျပည့္စုံၿပီး စားနပ္ရိကၡာေလးပါးကိုလည္း ရရႇိေနေသာၿမိဳ႕ကို အျပင္ရန္သူတို့ တိုက္ခုိက္ ဖ်က္ဆီးျခင္းမျပဳႏုိင္။ ထုိ့အတူ သဒၶါစေသာသူေတာ္ေကာင္းတရားခုႏႇစ္ပါးႏႇင့္ ျပည့္စုံၿပီး စ်ာန္ေလးပါး ကိုလည္း ရရႇိေနေသာ အရိယာသာ၀ကအား မာရ္စစ္သည္တို့သည္ မေႏႇာင့္ယႇက္ မဖ်က္ဆီးႏုိင္ေပဟု ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့၏။၂ ထုိေဒသနာတြင္ သဒၶါတရားကို ဧသိက= တ႐ုိဏ္တုိင္-တံခါးတိုင္ႏႇင့္ ႏႈိင္းယႇဥ္၍ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့၏။ သဒၶါတရားဟူေသာ တံခါးတုိင္ကို စြဲၿမဲစြာစုိက္လ်င္ အကုသိုလ္တရားမ်ားကို ပယ္ႏုိင္၏၃ဟု ဆုိသည္။ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါတရားသည္ တံခါးတုိင္ႏႇင့္တူ၏။
၁း၂း၁၃း၁၀။ ပင္ေညာင္ပင္ႏႇင့္တူသည့္သဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ ပေညာင္ပင္ႏႇင့္လည္းတူ၏။၄ ညီညြတ္ေသာ ေျမျပင္၀ယ္ လမ္းဆုံလမ္းခြ၌ ေပါက္ေရာက္ေသာပင္ေညာင္ပင္ႀကီးသည္ ထက္၀န္းက်င္မႇ ငႇက္အေပါင္းတုိ့၏ မႇီခုိရာ အားထားရာ ျဖစ္၏။ ထုိ့အတူ သဒၶါတရားရႇိေသာအမ်ဳိးေကာင္းသားသည္ ရဟန္း၊ ရဟန္းမ၊ ဥပါသကာ၊ ဥပါသိ ကာမျဖစ္ကုန္ေသာ မ်ားစြာေသာလူအေပါင္းတို့၏ မႇီခုိအားထားရာျဖစ္၏။
အကိုင္းအခက္အရြက္အသီးႏႇင့္ျပည့္စုံ၍ ပင္စည္လုံးပတ္ႀကီမားၿပီးလ်င္ အျမစ္အရင္း ခိုင္ခံ့လ်က္ အသီးႏႇင့္ျပည့္စုံေသာ သစ္ပင္ႀကီးသည္ ငႇက္အေပါင္းတုိ့၏ နားေနရာျဖစ္၏။ ေပ်ာ္ေမြ႕ဖြယ္ေကာင္း၍ ငႇက္အေပါင္းတုိ့ စုေ၀းရာအရပ္၌ ထုိသစ္ပင္ႀကီးကို ငႇက္အေပါင္းတုိ့ မႇီ၀ဲကုန္၏။ အရိပ္အလိုရႇိေသာ ငႇက္တုိ့သည္ အရိပ္သုိ့ကပ္ေရာက္ကုန္၏။ အသီးအလုိရႇိေသာ ငႇက္တို့သည္ အသီးကိုစားလ်က္ သြားၾကကုန္၏။
ထုိ့အတူသာလ်င္ စြဲမက္မႈရာကင္းေသာ အမ်က္ထြက္မႈကင္းေသာ ေတြေ၀မႈကင္းေသာ အာသ ေ၀ါကင္းစင္မႈေၾကာင့္ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ စိုက္ပ်ဳိးရာလယ္ရာေျမေကာင္း သဖြယ္ျဖစ္ ေသာရဟႏၲာ ပုဂၢိဳလ္တုိ့သည္ သီလရႇိေသာ ႏႇိမ္ခ်ေသာအက်င့္ရႇိ၍ မခက္မထန္ေသာ တင့္တယ္ေကာင္းျမတ္ေသာ အမႈ၌ ေမြ့ေလ်ာ္ေသာ ေျပျပစ္ႏူးညံ့ေသာ သဒၶါတရားႏႇင့္ ျပည့္စုံေသာပုဂၢိဳလ္ကို မီႇ၀ဲခ်ဥ္းကပ္ၾကကုန္ ၏။၅ ထုိေၾကာင့္ သဒၶါတရားသည္ ပေညာင္ႀကီးႏႇင့္ တူ၏။ သစ္တစ္ပင္ေကာင္း ငႇက္တစ္ ေသာင္းခုိ''ဟူသကဲ့သို့ ျဖစ္၏။
ထုိ့အျပင္ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္တု့ိသည္ သဒၶါတရားႏႇင့္ျပည့္စုံသူအား ဒုကၡခပ္သိမ္းပယ္ေဖ်ာက္ေၾကာင္း ျဖစ္ေသာတရားကို ေဟာၾကားေတာ္မူကုန္၏။ သဒၶါတရားရႇိသူသည္ ထုိတရားေတာ္တုိ့ကို ၾကားနာ သိရႇိရ၍ အာသေ၀ါကင္းလ်က္ ပရိနိဗၺာန္ျပဳ၏။၆
၁း၂း၁၃း၁၁။ ဟိမႏၲာေတာင္မင္းႏႇင့္တူသည့္သဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ ဟိမ၀ႏၲာေတာင္မင္းႏႇင့္လည္း တူ၏။ ဟိမ၀ႏၲာေတာင္မင္းကို အမႇီျပဳ၍ သစ္ပင္ႀကီးတို့သည္--
၁။ အကိုင္းအခက္ အရြက္တုိ့ျဖင့္ ႀကီးပြားျခင္း၊
၂။ အေခါက္အေပြးတုိ့ျဖင့္ ႀကီးပြားျခင္း၊
၃။ အကာအႏႇစ္တို့ျဖင့္ ႀကီးပြားျခင္းဟူေသာ ႀကီးပြားျခင္း ၃မ်ဳိးတုိ့ျဖင့္ ႀကီးပြားရ၏။
ဤအတူသာလ်င္ သဒၶါတရားႏႇင့္ျပည့္စုံေသာ အႀကီးအကဲကို အမႇီျပဳ၍ (သားမယား စေသာ) အိမ္သူအိမ္သားအေပါင္းသည္
၁။ ယုံၾကည္ျခင္း သဒၶါတရားျဖင့္ ႀကီးပြားျခင္း၊
၂။ အက်င့္သီလျဖင့္ ႀကီးပြားျခင္း၊
၃။ အသိပညာျဖင့္ ႀကီးပြားျခင္းဟူေသာ ႀကီးပြားျခင္း၃မ်ဳိးျဖင့္ ႀကီးပြားရ၏။
ေတာအုပ္ႀကီးအတြင္း၌ ရႇိေသာ ေက်ာက္ေတာင္ႀကီးကို အမႇီျပဳ၍ ေတာစိုးသစ္ပင္ ႀကီးတုိ့သည္ ႀကီးပြားကုန္သကဲ့သို့ ထုိ့အတူသာလ်င္ ဤေလာက၌ သီလႏႇင့္ျပည့္စုံေသာ သဒၶါတရားရႇိေသာ အမ်ဳိးသား အႀကီးအကဲကို အမႇီျပဳ၍ သားမယား၊အေဆြခင္ပြန္း၊ ခ်စ္ကြၽမ္း ၀င္သူ ေဆြးမ်ဳိးအေပါင္း ထုိသဒၶါတရားႏႇင့္ ျပည့္စုံေသာ အမ်ဳိးေကာင္းသားကို မႇီ၍ အသက္ေမြးကုန္ေသာသူ စသူတုိ့သည္ အထက္၌ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ သဒၶါစေသာ ႀကီးပြားျခင္း သုံးမ်ဳိးတုိ့ျဖင့္ ႀကီးပြားရ၏။ တမလြန္ဘ၀၌လည္း ေကာင္းရာသုဂတိသို့ ေရာက္ၾကရ၏။ အဘယ့္ေၾကာင့္ ႀကီးပြားရသနည္းဟူမူ ေနာက္လိုက္လူတို့ သည္ အႀကီးအကဲျဖစ္သူကို အတုလုိက္၍ ျပဳၾက၏။ ထုိအခါ ယင္းတရား၃ပါးတုိးပြားျခင္း နတ္ျပည္ ေလာကေရာက္ၾကရ၏။၁ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါတရားရႇိသူသည္ ဟိမ၀ႏၲာေတာင္မင္းႏႇင့္ သေဘာသြားတူ၏။
၁း၂း၁၄။နတ္တို့လုိလားသဒၶါတရား
နတ္တု့ိသည္ နတ္ျပည္မႇ စုေတခ်ိန္နီးေသာအခါ ထုိနတ္သားအား
၁။ ပန္ဆင္ထားေသာ ပန္းတု့ိ ညႈိးႏြမ္းျခင္း၊
၂။ အ၀တ္တန္ဆာတုိ့ ညစ္ႏြမ္းလာျခင္း၊
၃။ ခ်ဳိင္းၾကားတို့မႇ ေခြၽးထြက္ျခင္း၊
၄။ ကိုယ္အေရအဆင္းတို့ မလႇပေတာ့ျခင္း၊
၅။ မိမိေနရာ နတ္ဗိမာန္၌ မေမြ့ေလ်ာ္ေတာ့ျခင္းဟူေသာ နိမိတ္ငါးမ်ဳိး ျဖစ္ေပၚလာတတ္၏။ ထုိအခါ အျခားနတ္တို့သည္ '' နတ္သားကား စုေတခ်ိန္နီးၿပီ ''ဟုသိ၍ စကားသုံးခြန္းတုိ့ျဖင့္ မႇာၾကား ၾကကုန္၏။ ထိုစကားသုံးခြန္းမႇာ
၁။ သုဂတိဘ၀သို့ ေရာက္ေအာင္သြားပါ၊
၂။ ေကာင္းစြာရႏုိင္ေသာ လာဘ္ကို ရေအာင္ယူပါ၊
၃။ ေကာင္းစြာ မတုန္မလႈပ္သက္၀င္သူ ျဖစ္ပါဟူ၍ ျဖစ္သည္။
သုဂတိဘ၀သို့ ေရာက္ေအာင္သြားပါဟု တုိက္တြန္းရာ၌ နတ္ျပည္သည္ သုဂတိဘ၀မဟုတ္ ပါသေလာဟု ေတြးေတာဖြယ္ရႇိ၏။ အမႇန္တြင္မူ လူဘံု၊နတ္ဘုံႏႇင့္ျဗဟၼာ့ဘုံတုိ့သည္ သုဂတိဘုံ ခ်ည္းသာျဖစ္သည္။ သို့ျဖစ္လ်င္ နတ္တုိ့ဆုိေသာ သုဂတိဘ၀ဟူသည္ မည္သည့္ဘ၀မ်ိဳး ျဖစ္သနည္းဟု ရဟန္းတစ္ပါးက ျမတ္စြာဘုရားအား ေလ်ာက္ထားခဲ့၏။ ျမတ္စြာဘုရားက နတ္တုိ့ဆို လုိေသာ သုဂတိဘ၀ဆိုသည္မႇာ လူ့ဘ၀ပင္ျဖစ္ေၾကာင္းေျဖၾကားေတာ္မူခဲ့၏။ နတ္တုိ့သည္ လူျဖစ္သည္ရႇိေသာ္ ျမတ္စြာဘုရားေဟာၾကားအပ္ေသာ ဓမၼ၀ိနယသာသနာေတာ္၌ ယုံၾကည္မႈသဒၶါကို ရ၏။ ထိုသဒၶါကိုပင္ နတ္တို့က ေကာင္းစြာရႏုိင္ေသာလာဘ္ကို ရျခင္းဟု သတ္မႇတ္၏။ ထိုသဒၶါကို ရၿပီးေနာက္ အၿမဲစိတ္အစဥ္သို့ သက္၀င္ေစ၍ တုန္လႈပ္ျခင္းမရႇိ အသက္ထက္ဆုံး တစ္စုံ တစ္ေယာက္မ် မဖယ္ရႇားႏုိင္ေသာ သဒၶါတရားျဖစ္ပါေစ''ဟု မႇာလုိရင္းျဖစ္သည္ဟု ရႇင္းလင္း ေဟာျပေတာ္မူခဲ့၏။၁
ဤေဒသနာ႐ႈျခင္းျဖင့္လူ့ျပည္ လူ့ဘ၀တြင္သာ အာဂမသဒၶါျဖစ္ႏုိင္ၿပီး သဒၶါတရားဟူသည္ကုိ နတ္တို့ကပင္ အျမတ္တႏုိး တန္ဖုိးထားေၾကာင္း ထင္ရႇားေတာ့၏။
၁း၂း၁၅။ ဒါနျပဳရာသဒၶါသာ
ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမ်ား တုိးပြားေစရန္ အလႇဴဒါနျပဳၾကရာ၌ အဂၤါသုံးမ်ဳိးရႇိမႇ အလႇဴထ ေျမာက္၏။ ထေျမာက္မႇလည္း လုိအပ္ေသာ အက်ဳိးၿပီးစီး၏။ သို့ျဖစ္၍ အလႇဴဒါနျပဳရာတြင္
၁။ ယုံၾကည္မႈ သဒၶါတရားမ်က္ေမႇာက္ထင္ရႇားရႇိမူ၊
၂။ အလႇဴ၀တၴဳ၏ မ်က္ေမႇာက္ထင္ရႇားရႇိမႈ၊
၃။ အလႇဴခံပုဂၢိဳလ္၏ မ်က္ေမႇာက္ထင္ရႇားရႇိမႈဟူေသာ အဂၤါ(၃)မ်ဳိးသည္မရႇိမျဖစ္လုိအပ္၏။၂
ဤအဂၤါသုံးမ်ဳိး၌ အလႇဴဒါနျပဳရာ၀ယ္ ထေျမာက္ေအာင္ျမင္လုိလ်င္ အဦးဆုံးရႇိႏႇင့္ရမည့္အရာ ကား သဒၶါတရားထင္ရႇားရႇိမႈဟူသည္ကို ေတြ့ျမင္ႏုိင္၏။ သဒၶါတရားသာမရႇိလ်င္ လႇဴဖြယ္၀တၴဳႏႇင့္ အလႇဴခံပုဂၢိဳလ္မ်ား မည္မ်ပင္ ေပါမ်ားသည္ျဖစ္ေစ၊ အလႇဴထေျမာက္ ေအာင္ျမင္စရာ အေၾကာင္းမရႇိ ေခ်။ ထုိ့ေၾကာင့္ အလႇဴရႇင္ပုဂၢိဳလ္၏ သႏၲာန္၌ သဒၶါတရားရႇိထားႏႇင့္ရန္ လုိအပ္၏။ သို့ေသာ္ သဒၶါ တရား ထင္ရႇားရႇိ႐ုံႏႇင့္လည္း မၿပီးေသးေခ်။ အလႇဴထေျမာက္ရန္ လႇဴဖြယ္၀တၴဳႏႇင့္ အလႇဴခံ ပုဂၢိဳလ္တို့ ထင္ရႇားရႇိရန္လည္း လုိအပ္ေသး၏။ သို့မႇသာ မိမိတို့ျပဳလုပ္ေသာ အလႇဴ၏ လိုအပ္ေသာ အက်ဳိး ၿပီးစီးႏုိင္၏။
ထုိအလႇဴထေျမာက္ရာ အဂၤါသုံးမ်ဳိး၌ လႇဴဖြယ္၀တၴဳႏႇင့္ အလႇဴခံပုဂၢိဳလ္ထင္ရႇားရႇိမႈဟူေသာ အဂၤါ ႏႇစ္ခ်က္သည္ အရလြယ္ေသာ္လည္း သဒၶါ ပန ဒုလႅဘာ= သဒၶါတရားကား ရႏုိင္ခဲ၏ ဟု ျမတ္စြာဘုရားေဟာမိန့္ခဲ့သည္ႏႇင့္၁အညီ ပုထုဇဥ္တို့၏ သဒၶါတရားမည္သည္ မတည္ၿမဲေခ်။ ေျခလႇမ္း တိုင္း ေျခလႇမ္းတုိင္း၌ ျဖစ္ျပန္ပ်က္ျပန္ျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေျပာင္းလဲေန၏။ သို့ျဖစ္၍ သဒၶါဟူသည္ ဒုလႅဘ တစ္ပါးျဖစ္၏။
၁း၂း၁၆။ သဒၶါတရားတုိးပြားေၾကာင္း တရား (၁၁)ပါး
ရတနာသုံးပါးႏႇင့္ကံကံ၏အက်ဳိး၌ ယုံၾကည္ေသာသဒၶါတရားမ်ဳိးကို ရရႇိထားျခင္းသည္ ေကာင္းျမတ္လႇ၏။ ထုိသဒၶါမ်ဳိးကို ရရန္လည္း အလြန္ခဲယဥ္း၏။ ရလာျပန္ကလည္း ထိန္းသိမ္းထားရန္ အလြန္ခက္ခဲ၏။ ထို့ေၾကာင့္ သဒၶါတရားျဖစ္ေပၚလာေအာင္ ျဖစ္ေပၚၿပီးေသာ သဒၶါတရား အၿမဲတုိးပြား ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္၏။ သို့ျဖစ္၍ သဒၶါတရားတုိးပြားသည္ထက္ တုိးပြားလာေစရန္ ေအာက္ပါ သဒၶါတရားတုိးပြားေၾကာင္းတရားမ်ားကို အားထုတ္ရေပမည္။ ထုိသဒၶါတရားတုိးပြားေၾကာင္းမ်ားမႇာ---
၁။ ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ကို အဖန္ဖန္ေအာက္ေမ့ျခင္း( ဗုဒၶါႏုႆတိ)
၂။ တရားဂုဏ္ေတာ္ကို အဖန္ဖန္ေအာက္ေမ့ျခင္း( ဓမၼာႏုႆတိ)
၃။ သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္ကို အဖန္ဖန္ေအာက္ေမ့ျခင္း( သံဃာႏုႆတိ)
၄။ မိမိ၏ သီလဂုဏ္ကို အဖန္ဖန္ေအာက္ေမ့ျခင္း( သီလာႏုႆတိ)
၅။ မိမိ၏ ဒါနအမႈ၊ သီလအမႈတုိ့ကို အဖန္ဖန္ေအာက္ေမ့ျခင္း( စာဂါႏုႆတိ)
၆။ နတ္တို့ကို သက္ေသထား၍ မိမိ၏ သဒၶါ၊ သီလ၊ သုတ၊ စာဂ၊ ပညာတို့ကို အဖန္ဖန္ေအာက္ ေမ့ျခင္း( ေဒ၀တာႏုႆတိ)
၇။ နိဗၺာန္၏ ဂုဏ္ကိုအဖန္ဖန္ေအာက္ေမ့ျခင္း( ဥပသမာနႏုႆတိ)
၈။ သဒၶါတရားေခါင္းပါးေျခာက္ကပ္သူကို ပယ္ခြါေရႇာင္ၾကဥ္ျခင္း ( ၀ိပုဂၢလပရိ၀ဇၨန)
၉။ သဒၶါတရားရႇိသည့္ (သိနိဒၶ) ေျပျပစ္ေသာ ပုဂၢိဳလ္ကို မႇီ၀ဲေပါင္းသင္းျခင္း(သိနိဒၶပုဂၢလေသန)
၁၀။ ဣရိယာပုတ္တိုင္း သဒၶါတရားျဖစ္ဖုိ့ရန္ စိတ္ညြတ္ကိုင္း႐ႈိင္းေနျခင္း(တဒဓိမုတၲတာ)ဟူ၍ (၁၁)ပါး ရႇိေပသည္။
ထိုေၾကာင့္ေရႇးပညာရႇိတို့က ''ႏုႆတိသတ္၊ေရႇ႕ခုနစ္ရပ္ႏႇင့္၊ေခ်ာက္တပ္သူပယ္၊မႇီတြယ္သိနိဒၶ၊ ပသာဒတရား၊စဥ္းစားပစၥေ၀ကၡဏာ၊ဓိမုတၲာ၊သဒၶါပြါးေၾကာင္း ဆယ့္တစ္တည္း''ဟု လကၤာစပ္ဆိုေတာ္ မူခဲ့သည္။၁
သို့ျဖစ္၍ လူ့ဘ၀ဟူေသာ ဒုလႅဘတရားႀကီးကို ရထားသည့္လူသားတို့အေနျဖင့္ သဒၶါတရားဟူ ေသာ ဒုလႅဘတရားကို ထပ္ဆင့္ပြားေစရန္ အထက္ပါအေၾကာင္းတရားတို့ကို က်င့္ေဆာင္ရမည္ ျဖစ္၏။
၁း၂း၁၇။ သဒၶါတရားရႇိသူတို့ ရရႇိေသာအက်ဳးိ(၅)ပါး
သဒၶါတရားႏႇင့္ ျပည့္စုံသူတုိ့သည္ (၅)မ်ဳိးေသာ ေအာက္ပါအာနိသင္တုိ့ကို ရရႇိခံစား ႏုိင္သည္။
၁။ သူေတာ္ေကာင္းတုိ့သည္ သဒၶါတရားႏႇင့္ျပည့္စုံသူကိုသာ ေရႇးဦးစြာ သနားေစာင့္ေရႇာက္ျခင္း၊
၂။ သဒၶါတရားႏႇင့္ျပည့္စုံသူ၌သာ ေရႇးဦးစြာ ခ်ဥ္းကပ္ၾကျခင္း၊
၃။ သဒၶါတရားႏႇင့္ျပည့္စုံသူ၌သာ ေရႇးဦးစြာ အလႇဴခံၾကျခင္း၊
၄။ သဒၶါတရားႏႇင့္ျပည့္စုံသူ၌သာ ေရႇးဦးစြာ တရားေဟာၾကျခင္း၊
၅။ သဒၶါတရားရႇိသူသည္ ခႏၶာကိုယ္ပ်က္စီး၍ ေသၿပီးသည္မႇ ေနာက္၌ သုဂတိနတ္ျပည္ေလာကသို့ ေရာက္ရျခင္းတု့ိျဖစ္သည္။၂
ဤအခ်က္မ်ားကို႐ႈက သဒၶါရႇိသူသည္ အရာရာတြင္ ဦးစားေပးခံရေၾကာင္း ထင္ရႇား၏။
၁း၂း၁၈။သဒၶါရႇိက အလုိျပည့္ရ
သဒၶါတရားရႇိသူသည္ အရာရာတြင္ဦးစားေပးခံရၿပီး ေတာင့္တေသာ အလိုအတိုင္း ျပည့္တတ္ ၏။ ထုိသေဘာကို ေထရဂါထာအ႒ကထာ၌''ဘုန္းေတာ္သခင္ဘုရားရႇင္သည္ အလုံးစုံေသာ တရားတုိ့ကို မေဖာက္မျပန္ကိုယ္ေတာ္တုိင္ သိေတာ္မူတတ္၏။ ေကာင္းစြာေဟာေတာ္မူခဲ့ေသာ တရား ေတာ္မ်ားျဖစ္၏။ သံဃာေတာ္မ်ားသည္ ေကာင္းစြာက်င့္ေတာ္မူတတ္၏ဟူ၍ ရတနာသုံးပါး၌ ၀မ္းေျမာက္မႈမ်ားေသာ သဒၶါရႇိေသာပုဂၢိဳလ္သည္ သူေတာ္ေကာင္းႏႇင့္ေပါင္းသင္းျခင္း၊ သူေတာ္ ေကာင္းတရား နာၾကားျခင္း၊ အသင့္အတင့္အားျဖင့္ ႏႇလုံးသြင္းျခင္း၊ ေလာကုတၲရာကိုးပါးအားေလ်ာ္ ေသာ က်င့္၀တ္ကို ျဖည့္က်င့္ျခင္းတုိ့ေၾကာင့္ စည္းစိမ္ဥစၥာတုိ့သည္ လက္၀ယ္ေရာက္သက့ဲသုိ့ ျဖစ္၏'' ဟု ဖြင့္ျပ၏။၃
ထုိသေဘာကိုပင္ မဇၥ်ိမပဏၰာသ၌ ဤသို့ ထပ္ဆင့္ရႇင္းလင္း၍ အက်ယ္ေဟာျပေတာ္မူခဲ့၏။
'' ရဟန္းတို့ အစျပဳ႐ုံမ်ျဖင့္ အရတၲဖုိလ္ၪာဏ္ၿပီးေျမာက္ျခင္းသည္ ျဖစ္၏။ ရဟန္းတို့ အဘယ္သို့လ်င္ အဆင့္ဆင့္အားထုတ္ျခင္းျဖစ္သနည္း'' ဤေလာက၌ ယုံၾကည္မႈ သဒၶါတရားရႇိေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ဆရာသမားတုိ့၏ အနီးသို့ ခ်ဥ္းကပ္၏။ ခ်ဥ္းကပ္သူသည္ ဆရာသမားတုိ့၏ အနီး၌ ထုိင္၏။ ဆရာသမားတို့၏ အနီးထုိင္သူသည္ နားေထာင္၏။ နားေထာင္ေသာသူသည္ တရားကို ၾကားနာရ၏။ တရားကို နာၾကားရ၍ တရားကို မႇတ္သား၏။ မႇတ္သားအပ္ေသာတရားတုိ့၏ အနက္သေဘာကို ဆင္ျခင္၏။ အနက္သေဘာကို ဆင္ျခင္သူအား တရားတုိ့သည္ ဆင္ျခင္သုံးသပ္မႈကို ခံကုန္၏။ တရားကို ဆင္ျခင္သုံးသပ္၍ ႏႇစ္သက္သည္ရႇိေသာ္ အားထုတ္လုိေသာ ဆႏၵျဖစ္ေပၚလာ၏။ ဆႏၵျဖစ္ေပၚသူသည္ တရားအားထုတ္၏။ အားထုတ္၍ စဥ္းစားဆင္ျခင္၏။ စဥ္းစားဆင္ျခင္၍ အားထုတ္၏။ အပူတျပင္း အားထုတ္သည္ရႇိေသာ္ နာမကာယျဖင့္ မေဖာက္မျပန္ မႇန္ကန္ေသာ သစၥာကို မ်က္ေမႇာက္ျပဳ၏။ ပညာျဖင့္လည္း ထုိးထြင္း၍ သိ၏။၁
ဤေဒသနာ၌ အရဟတၲဖုိလ္ၪာဏ္(ရဟႏၲာအျဖစ္)ကို လြယ္လြယ္ကူကူျဖင့္ မရႏုိင္ေၾကာင္း၊ သဒၶါရႇိမႇသာ အဆင့္ဆင့္အားထုတ္ၿပီး ရႏုိင္ေၾကာင္းထင္ရႇား၏။ ဤပုဂၢိဳလ္မ်ဳိးမႇ သဒၶါႏုသာရီပုဂၢိဳလ္ ဟု ေခၚႏုိင္ေၾကာင္း ျပဆုိထား၏။
'' ရဟန္းတုိ့..... ဤေလာက၌ တခ်ဳိ႕ေသာပုဂၢိဳလ္သည္ အ႐ူပ၀ိေမာကၡတုိ့ကို နာမကာယ ျဖင့္ ေတြ့ထိ၍ မေနသင့္ေသာ္လည္း အခ်ဳိ႕ေသာ အာသေ၀ါတရားတုိ့ကား ပညာျဖင့္ သိျမင္၍ကုန္ ခမ္းေစၿပီး ျဖစ္၏။ ျမတ္စြာဘုရား၌ ယုံၾကည္ျခင္း၊ခ်စ္ျခင္းရႇိ၏။ သဒၶါ ၀ီရိယစေသာ ဣေႁႏၵငါးပါးလည္း ဤပုဂၢိဳလ္သည္ သဒၶါႏုသာရီဟု ဆုိအပ္၏ဟု ေဟာေတာ္မူခဲ့၏။
ဤေဒသနာေတာ္ကို ႐ႈျခင္းျဖင့္ သဒၶါတရားကို အမႇီျပဳ၍ သံသရာကူးေျမာက္ႏုိင္ေၾကာင္းမႇာ ထင္ရႇား၏။ အခါတပါး၌ အာဠာ၀ကဘီလူးသည္ ျမတ္စြာဘုရားအား '' အဘယ္တရားျဖင့္ သံသရာ ကို ကူးေျမာက္ႏုိင္မည္နည္း''ဟု ေမးေလ်ာက္ခဲ့၏။ ထုိအခါ ျမတ္စြာဘုရားက''သဒၶါတရားျဖင့္ ၾသဃေလးျဖာသံသရာကို ကူးေျမာက္ႏုိင္၏''ဟု အေျဖေပးခဲ့၏။၂ ဤသို့ ေဟာၾကားခဲ့ျခင္းသည္ ေသာတာပန္အျဖစ္ကို ရည္ရြယ္၍ ေဟာၾကားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
သို့ျဖစ္၍ သဒၶါတရားကိုအရင္းခံၿပီးလ်င္ ဒါန၊သီလ၊ဘာ၀နာကုသုိလ္ေကာင္းမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ပါ က လူ့စည္းစိမ္၊ နတ္စည္းစိမ္မ်ားဟူေသာ ေလာကီခ်မ္းသာႏႇင့္ မဂ္ေရာက္၊ ဖုိလ္ေရာက္၊ နိဗၺာန္ခ်မ္း သာဟူေသာ ေလာကုတၲရာတရားတို့ကို မုခ်ေပး၏ဟု မႇတ္အပ္၏။ ဤသေဘာကုိ မန္လည္ဆရာ ေတာ္က မဃေဒ၀လကၤာ၌
'' သဒၶါဟူျငား၊ ဤတရားလည္း၊ လမ္းသြားသံသရာ၊ သတၲ၀ါ၏၊ လူ့ရြာနတ္ထံ၊ နိဗၺာန္ထုတ္ ေျခာက္၊ အဆုံးေရာက္ေအာင္၊ ခ်ီးေျမာက္ဥပ၊ နိႆယစစ္၊ မစမကြာ၊ လုိက္၍သာလ်င္၊ မဟာမိတၲ၊ ကလ်ာဏစစ္၊ ခင္ပြန္းခ်စ္သို့၊ ျဖစ္ျဖစ္သမ်၊ ဘ၀ထုိထုိ၊ ရတုိင္းကိုယ္႐ႈိက္၊ အလုိမရႇိရာ၊ ေပးတတ္စြာ၏၊ သဒၶါေရႇးက၊ မဲ့ၾကေသာအား၊ ထုိသူမ်ားအား၊ စီးပြားခ်မ္းသာ၊ လုပ္ေဆာင္ပါလည္း၊ လုိရာမၿပီး၊ ေရႇးကဆီး၍၊ မီးႏႇင့္မျပတ္၊ ဖ်က္႐ႈိကတ္သည္၊ ဗိသ်က္က႐ုိဏ္း၊ သင့္ေသာတုိင္းျဖင့္၊ ထုံးပုိင္းဖ်က္္စီး၊ ခ်ည္းႏႇီးမ်သာ၊ ျဖစ္တတ္စြာ၏၁ဟု လကၤာစပ္ဆုိခဲ့သည္။
ထုိေၾကာင့္ 'သေဒၶါ ေခါ မဟာနာမ အာရာဓေကာ ေဟာတိ'၂ယုံၾကည္မႈသည္ အက်ဳိး စီးပြားကို ၿပီးေစႏုိင္၏ဟူသည္ႏႇင့္အညီ ဤပထမမဟာနာမသုတ္ေတာ္တြင္ ဘ၀အာမခံခ်က္ ရရႇိေရး တရားငါးပါးတြင္ပါ၀င္သည့္ သဒၶါတရားကိုလူသားတုိင္း အၿမဲေဆာင္ထားသင့္၏။ ။
ဤသုတ္သည္ ပိဋကအားျဖင့္ သုတၲႏၲပိဋက၊ နိကာယ္အားျဖင့္ သံယုတၲနိကာယ္တြင္ ပါ၀င္ပါသည္။ ၄၅၀ါပတ္လုံး ဗုဒၶရႇင္ေတာ္ဘုရားေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည့္ တရားစကားမ်ားကို လည္းေကာင္း၊ ဗုဒၶရႇင္ေတာ၏တပည့္သားတုိ့က ဗုဒၶရႇင္ေတာ္ဘုရား၏ နည္းနာနိႆယကို ယူ၍ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည့္ တရားေတာ္မ်ားကိုလည္းေကာင္း ပါဠိေတာ္ (စကားအစဥ္) ဟုေခၚေ၀ၚၾက သည္။ ထုိပါဠိေတာ္တုိ့ကို ပိဋကအားျဖင့္ သုံးသြယ္၊ နိကာယ္အားျဖင့္ ငါးရပ္ဟု ပိုင္းျခားခြဲေ၀၍ သတ္မႇတ္ထားေတာ္မူခဲ့ၾကေပသည္။
ထုိတြင္ ပိဋကတ္သံုးပုံဟူသည္ ၀ိနယပိဋက၊ သုတၲႏၲပိဋက၊ အဘိဓမၼပိဋကတုိ့ျဖစ္သည္။ နိကာယ္ငါးရပ္ဟူသည္ ဒီဃနိကာယ္၊ မဇၥ်ိမနိကာယ္၊ သံယုတၲနိကာယ္၊ အဂုၤတၲရနိကာယ္၊ ခုဒၵကနိကာယ္တုိ့ပင္ျဖစ္သည္။ ဤတြင္ ယခုေလ့လာသံုးသပ္မည့္ ပထမမဟာနာမသုတ္ေတာ္မႇာ သုတၲႏၲပိဋကတြင္ အ၀င္အပါျဖစ္သည့္ သံယုတၲနိကာယ္၊ မဟာ၀ဂၢသံယုတ္၊ သရဏာနိ၀ဂ္၏ ပထမ အဦးဆုံးသုတ္ျဖစ္ေပသည္။ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ေဆြမ်ဳိးရင္းလည္းျဖစ္၊ သာသနာေတာ္၌ ထင္ရႇားသည့္ ဧတဒဂ္ရဥပါသကာတစ္ေယာက္လည္းျဖစ္သည့္အားေလ်ာ္စြာ ထုိမင္းကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ေသာ သုတ္မ်ားသည္ ပိဋကတ္ေတာ္တို့၌ မ်ားစြာပင္ရႇိ၏။ မဟာနာမသုတ္ဟူေသာ အမည္ျဖင့္ပင္ အဂုၤတၲရနိကာယ္၌ သုံးသုတ္ေတြ့ရႇိရ၏။ ယင္းသုံးသုတ္မႇာ တိကနိပါတ္၊ အာနႏၵ၀ဂ္၌လာေသာ မဟာနာမသုတ္၁၊ ဧကာဒသကနိပါတ္၊ အႏုႆတိ၀ဂ္၌လာသည့္ ပဌမမဟာနာမသုတ္၊၂ ဒုတိယမဟာနာမသုတ္၃ တုိ့ျဖစ္သည္။ ယင္းသုံး သုတ္လုံးမႇာ ကပိလ၀တ္ျပည္ နိေျဂာဓာ႐ုံ ေက်ာင္း၌ ျမတ္စြာဘုရားသီတင္းသုံးေတာ္မူစဥ္ မဟာနာမ္ သာကီ၀င္မင္းကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ေဟာၾကားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ သံယုတၲနိကာယ္၌လည္း သုံးသုတ္ ေတြ့ရႇိရသည္။ ယင္းတုိ့မႇာ မဟာ၀ဂၢသံယုတ္၊ သရဏနိ၀ဂ္လာ ပထမမဟာနာမသုတ္၄၊ ဒုတိယ မဟာနာမသုတ္၅ႏႇင့္ ပုညာဘိသႏၵ၀ဂ္လာ မဟာနာမသုတ္၆ တုိ့ျဖစ္၏။
ယခုေလ့လာမည့္သုတ္ေတာ္ကိုမူ ပဌမမဟာနာမသုတ္ဟု အမည္တပ္ထား၏။ ထုိကဲ့သို့ ပဌမအကၡရာတပ္ထားျခင္းမႇာ သရဏာနိ၀ဂ္၏ ႏႇစ္ခုေျမာက္သုတ္ျဖစ္သည့္ မဟာနာမသုတ္ႏႇင့္ မေရာေထြးေစရန္ ျဖစ္ႏုိင္သည္ဟု ယူဆဖြယ္ရႇိသည္။ ထုိ့ေၾကာင့္ပင္ သရဏာနိ၀ဂ္၏ အစဆုံးႏႇစ္သုတ္ ျဖစ္သည့္ မဟာနာမသုတ္တုိ့ကို ပဌမမဟာနာမသုတ္၊ ဒုတိယမဟာနာမသုတ္ဟု သံဂါယနာတင္ မေထရ္မ်ား သတ္မႇတ္ထားခဲ့ဟန္ရႇိ၏။ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ေဟာၾကား ခဲ့ေသာေၾကာင့္ မဟာနာမသုတ္ဟု အမည္ေပးခဲ့သည္။
၁း၁း၁။ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္း
ပိဋကတ္ေတာ္မ်ား၌ မဟာနာမ္ဟူေသာအမည္ျဖင့္ ပုဂၢိဳလ္သုံးဦးေတြ႕ရႇိရသည္။ ပထမပုဂၢိဳလ္ မႇာ ပဥၥ၀ဂၢီငါးဦးတြင္ပါ၀င္သည့္ မဟာနာမမေထရ္ျဖစ္သည္။ ဒုတိယပုဂၢိဳလ္မႇာ ေထရဂါထာ၁၌ ေဖၚျပ ထားသည့္ ျဗဟၼဏအႏြယ္၀င္တစ္ဦးျဖစ္သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ သာသနာ၌ ရဟန္းျပဳသြားၿပီး မဟာနာမမေထရ္ဟူ၍ အမည္တြင္ခဲ့သည္။ တတိယပုဂၢိဳလ္မႇာ ဤသုတ္ေတာ္ကို ေဟာၾကားျခင္းခံရ သည့္ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းျဖစ္သည္။
မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ ပဒုမုတၲရျမတ္စြာဘုရားလက္ထက္ေတာ္အခါ၌ ဟံသာ၀တီ မင္းေနျပည္၀ယ္ အမ်ိဳးေကာင္းသားတစ္ဦးျဖစ္ခဲ့၏။ ျမတ္စြာဘုရား၏ တရားစကားကို ၾကားနာစဥ္ ျမတ္စြာဘုရားက ဥပါသကာတစ္ဦးကို 'ပဏီတရသဒါန= အရသာေကာင္းျမတ္သည့္ ဆြမ္းေဆး လႇဴဒါန္းေသာအရာ၀ယ္ အသာဆံုးအျမတ္ဆုံးဧတဒဂ္' ရာထူး၌ ထားေတာ္မူသည္ကို ေတြ့ျမင္ရ၍ အားက်ကာ အဓိကာရေကာင္းမႈကုသိုလ္ကို ျပဳၿပီးလ်င္ ေနာင္ပြင့္မည့္ဘုရားရႇင္တို့အထံေတာ္ပါး၀ယ္ ယင္းဧတဒဂ္မ်ိဳးရရႇိရန္ ဆုေတာင္းခဲ့၏။ ျမတ္စြာဘုရားရႇင္ကလည္း ဗ်ာဒိတ္စကားမိန့္ၾကားေတာ္မူခဲ့ ေလသည္။
ထုိအမ်ဳိးေကာင္းသားသည္ ကမၻာတစ္သိန္းကာလပတ္လုံး နတ္ျပည္လူ့ျပည္တို့၌ က်င္လည္ ခဲ့၏။ ေဂါတမဘုရားရႇင္လက္ထက္ေတာ္အခါတြင္ ကပိလ၀တ္ျပည္၊သာကီ၀င္မင္းမ်ဳိး၌ မဟာနာမ အမည္ရႇိေသာ သာကီ၀င္မင္းသား(အရႇင္အႏု႐ုဒၶါ၏ေနာင္ေတာ္) ျဖစ္လာ၏။ အရြယ္သို့ ေရာက္ေသာ္ ျမတ္စြာဘုရားရႇင္ကို ပထမအႀကိမ္ဖူးျမင္ရလ်င္ပင္ ေသာတာပတၲိဖုိလ္၌ တည္ေလ၏။
အခါတစ္ပါး၌ ျမတ္စြာဘုရားရႇင္သည္ ေ၀ရဥၨာျပည္၌ ၀ါတြင္းသံုးလပတ္လုံး သီတင္းသုံး ေနေတာ္မူ၏။ ၀ါကြၽတ္ေသာအခါ ကပိလ၀တ္ေနျပည္ေတာ္သို့ ေဒသစာရီႂကြေတာ္မူခဲ့၏။ ထုိ့ေနာက္ နိေျဂာဓာ႐ုံ ေက်ာင္းတုိက္၌ သီတင္းသုံးေနေတာ္မူေလသည္။ ထိုအခါ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ '' ျမတ္စြာဘုရားႂကြလာၿပီ'' ဟု သတင္းၾကား၍ ဘုရားရႇင္ထံေတာ္ေမႇာက္သို့ သြားေရာက္ရႇိခုိးကာ အျပစ္လြတ္ရာအရပ္၌ ထုိင္ေနၿပီးလ်င္ ျမတ္စြာဘုရားရႇင္ကို '' ျမတ္စြာဘုရား ရဟန္းအေပါင္းသည္ ေ၀ရဥၨာျပည္၌ ဆြမ္းခံလႇည့္လည္ရျခင္းျဖင့္ အလြန္ဆင္းရဲပင္ပန္းၾကသတဲ့'' ဟု တပည့္ေတာ္ သတင္း စကားၾကားသိအပ္ပါသည္။ တပည့္ေတာ္အား ေလးလပတ္လုံး ေန့စဥ္ရက္ဆက္ ရဟန္းသံဃာ အား ျပဳစုလုပ္ေကြၽးရန္ ခြင့္ျပဳေတာ္မူပါဘုရား။ တပည့္ေတာ္သည္ ရဟန္းသံဃာအား ၾသဇာႏႇင့္ျပည့္စုံ သည့္ စားေကာင္းေသာက္ဖြယ္မ်ားကို လႇဴဒါန္းလုိပါသည္ဘုရား'' ဟု ေလ်ာက္ထားေလသည္။ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ဆိတ္ဆိတ္ ေနေတာ္မူသျဖင့္ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္း၏ ေလ်ာက္ထား ခ်က္ကို လက္ခံေတာ္မူေလ၏။
မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ ျမတ္စြာဘုရားလက္ခံေတာ္မူသည္ကို သိ၍ ေနာက္ေန့မႇ အစျပဳကာ ဘုရားအမႇဴးရႇိေသာ ရဟန္းသံဃာတုိ့အား လြန္စြာမြန္ျမတ္ေသာ ေဘာဇဥ္ငါးပါး စတုမဓု ေဆးစသည္တုိ့ျဖင့္ ေန့စဥ္ေန့တုိင္း ျပဳစုလုပ္ေကြၽး၍ ေလးလေစ့ျပန္ေသာအခါ တစ္ဖန္ေလးလျပဳစု လုပ္ေကြၽးရန္ ေလ်ာက္ထား၏။ တစ္ႏႇစ္ျပည့္ေသာအခါတြင္ကား ျမတ္စြာဘုရားခြင့္ျပဳေတာ္မမူေတာ့ေပ။ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ကား ထုိအခ်ိန္မႇ အစျပဳ၍ မိမိထံေမႇာက္ ႂကြေရာက္ လာတိုင္းေသာ ရဟန္းသံဃာတို့အား အလြန္မြန္ျမတ္အရသာရႇိသည့္ ေဘာဇဥ္ငါးပါး စတုမဓုေဆးမ်ားျဖင့္ ျပဳစု လုပ္ေကြၽးေလသည္။ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္း၏ ရဟန္းသံဃာအား အလြန္မြန္ျမတ္ အရသာ ရႇိသည့္ ေဘာဇဥ္ငါးပါး စတုမဓုေဆးမ်ားျဖင့္ ျပဳစုလုပ္ေကြၽးျခင္းတည္းဟူေသာ ဂုဏ္သတင္းသည္ ဇမၺဴဒိပ္တစ္ကြၽန္းလုံး၌ ထင္ရႇားစြာ ျပန့္ႏႇံ့ေတာ့၏။
ထိုေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားသည္ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းကို----
''ဧတဒဂၢံ ဘိကၡေ၀ မမ သာ၀ကာနံ ဥပါသကာနံ ပဏီတဒါယကာနံ ယဒိဒံ မဟာနာေမာ သေကၠာ=ရဟန္းတုိ့ မြန္ျမတ္ေသာေဘာဇဥ္အရသာ ေဆးပစၥည္းကို လႇဴဒါန္းၾကသည့္ ငါဘုရား၏ တပည့္သာ၀ကတုိ့ တြင္ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ အသာဆုံး အျမတ္ဆုံး ျဖစ္ေပသည္။'' ၁ ဟု ခ်ီက်ဴးစကား မိန့္>မက္ေတာ္မူကာ ပဏီတဒါန=အေကာင္းအမြန္ကို လႇဴဒါန္းေသာအရာ၀ယ္ အသာဆုံးအျမတ္ဆုံးဧတဒဂ္ရာထူး၌ ထားေတာ္မူေလ၏။
မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ ျမတ္စြာဘုရားႏႇင့္ ေဆြမ်ဳိးေတာ္စပ္သူျဖစ္၏။ ျမတ္စြာ ဘုရား၏ ဘေထြးေတာ္၏ သားျဖစ္ၿပီး ျမတ္စြာဘုရားထက္ အသက္တစ္လမ် ႀကီးေလသည္။ သကဒါဂါမ္ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးလည္းျဖစ္ေလသည္။၂ သာသနာေတာ္၌ ေနလုိလလုိ ထင္ရႇားေသာအရႇင္အႏု႐ုဒၶါ၏ အစ္ကိုရင္းလည္း ျဖစ္၏။၁ အရႇင္အႏု႐ုဒၶါသာ သာသနာေတာ္သို့ မ၀င္ျဖစ္လ်င္ မိမိကိုယ္တုိင္ ရဟန္း၀တ္ရန္ ဆုံးျဖတ္ထားခဲ့သူျဖစ္၏။
၁း၁း၂။ သုတ္ေတာ္ျဖစ္ေပၚလာပုံ
အခါတပါး ျမတ္စြာဘုရားသည္ သကၠတိုင္း၊ ကပိလ၀တ္ျပည္၊ နိေျဂာဓာ႐ုံေက်ာင္းတုိက္၌ သီတင္းသုံးေနေတာ္မူ၏။ ထုိအခါ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ ျမတ္စြာဘုရား အထံေတာ္သို့ ခ်ဥ္းကပ္၍---
'' အရႇင္ဘုရား ဤကပိလ၀တ္ျပည္သည္ ျပည့္စုံႂကြယ္၀၏။ စည္ပင္၀ေျပာ၏။ လူဦးေရမ်ား၏။ လူမ်ဳိးစုံတုိ့ျဖင့္ ျပည့္၏။ လမ္းတုိလမ္းက်ဥ္းလည္း ရႇိ၏။ အရႇင္ဘုရား တပည့္ေတာ္သည္ ျမတ္စြာ ဘုရားႏႇင့္ ရဟန္းတို့ကို ခ်ဥ္းကပ္ခံစားၿပီး၍ ညေနခ်မ္းအခ်ိန္၌ ကပိလ၀တ္ျပည္သို့ ၀င္သည္ရႇိေသာ္ လႇည့္လည္ေျပးသြားေသာ ဆင္၊ ျမင္း၊ ရထား၊ လႇည္း၊ ေယာက်ၤားတုိ့ႏႇင့္ ေတြ့ႀကဳံရပါ၏။ ''အရႇင္ဘုရား ထုိအခါ တပည့္ေတာ္အား ျမတ္စြာဘုရားကိုအာ႐ုံျပဳေသာသတိ၊ တရားေတာ္ကိုအာ႐ုံျပဳေသာသတိ၊ သံဃာေတာ္ကိုအာ႐ုံျပဳေသာသတိသည္ လြတ္သည္သာတည္း။ အရႇင္ဘုရား၊ တပည့္ေတာ္အား ငါသည္ ဤအခ်ိန္၌ေသမူ ငါ၏လားရာဂတိကား အဘယ္နည္း။ ငါ၏တမလြန္ဘ၀ကား အဘယ္နည္း' ဟု အႀကံျဖစ္ပါ၏'' ဟုေလ်ာက္ထား၏။
ထုိအခါ ျမတ္စြာဘုရားက ''မဟာနာမ္ မေၾကာက္လင့္။ သဒၶါ၊ သီလ၊ သုတ၊ စာဂ၊ ပညာ ဟူသည့္ တရားငါးမ်ိဳးကို အသက္ထက္ဆုံး လက္ကိုင္ထားက်င့္သုံးသူသည္ သတိလြတ္ေသေစ ကာမူ အပါယ္ဒုဂၢတိသို့ မက်ေရာက္ႏုိင္ေပ။ မဟာနာမ္ ဥပမာေသာ္ကား ေယာက်ၤားတစ္ေယာက္ သည္ ေထာပတ္အုိး၊ ေရအုိးတုိ့ကို နက္ေသာေရအုိင္၌ ဆင္း၍ ခြဲျငားအံ့။ ထုိအခါ အုိးျခမ္းကြဲႀကီးငယ္ တုိ့သည္ ေအာက္သို့ က်ဆင္း၍ ေထာပတ္ဆီတုိ့သည္ အထက္သို့သာ တက္ရာသကဲ့သို့ ျဖစ္၏'' ဟု ျပန္လည္ေျဖၾကားေတာ္မူရာမႇ ဤသုတ္ေတာ္ ျဖစ္ေပၚ လာျခင္းျဖစ္သည္။
၁း၁း၃။ ဘ၀အာမခံခ်က္ေပးႏုိင္သည့္ တရား(၅)မ်ိဳး
အထက္ပါသုတ္ေတာ္တြင္ တိုးတက္လာသည့္ေခတ္ကာလအေလ်ာက္ အခ်ိန္မေရြး အသက္ဆံုးရႈံးႏိုင္မႈေၾကာင့္ ယင္းအေပၚ မဟာနာမ္မင္း၏ ေၾကာင့္ၾကစိုးရိမ္မႈကိုလည္းေတြ့ရႇိႏိုင္၏။ ျမတ္ဗုဒၶကလည္း သဒၶါ၊ သီလ၊ သုတ၊ စာဂ၊ ပညာတရားငါးမ်ဳိးႏႇင့္ ျပည့့္စုံမႈကို ဘ၀အာမခံခ်က္ ရႇိမႈအျဖစ္ ေဟာၾကားေတာ္မူကာ အားေပးမႈကိုလည္းေတြ့ျမင္ႏိုင္၏။ သတၲ၀ါတိုင္းသည္ သံသရာစက္ရဟတ္ အဆက္မျပတ္လည္ျခင္း၏ အရင္းမူလျဖစ္ေသာ အ၀ိဇၨာႏႇင့္ တဏႇာတရား ႏႇစ္ပါးကို မသတ္ႏုိင္ေသးသမ်ကာလပတ္လုံး သံသရာစက္ရဟတ္သည္ အဆက္မျပတ္လည္ ေနမည္သာ ျဖစ္၏။ သို့ျဖစ္၍ ဘ၀တြင္ ဒုဂၢတိကို ပယ္ျမစ္ႏုိင္ေသာ ဘ၀အာမခံသည္ လူသားတိုင္း အတြက္ မရႇိမျဖစ္ လုိအပ္၏။
ဤေလာက၌ ဧကန္အားျဖင့္ ဘ၀အာမခံခ်က္ရႇိသူတုိ့မႇာ ေသာတာပန္၊ သကဒါဂါမ္၊ အနာဂါမ္ႏႇင့္ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္တုိ့ ျဖစ္၏။ ေသာတာပန္၊ သကဒါဂါမ္၊ အနာဂါမ္ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ အ၀ိဇၨာႏႇင့္ တဏႇာတရားႏႇစ္ပါးကို အျမစ္ျပတ္အၿပီးတိုင္ မပယ္သတ္ႏုိင္ေသး၍ ဘ၀ရႇိေနၾကေသးေသာ္လည္း ဒိ႒ိ၊၀ိစိကိစၧာစေသာ တရားအခ်ိဳ႕ကို အႂကြင္းမဲ့ပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္း၊ တဏႇာ မာနစေသာ တရားအခ်ဳိ႕ကုိ တစ္စိတ္တစ္ေဒသပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ အပါယ္ဘ၀ေရာက္ရန္ အေၾကာင္းမရႇိၾကေတာ့ေပ။ မေကာင္းေသာဘုံ၀ဘ၀သို့ မေရာက္ႏုိင္ၾကေတာ့။ ထုိ့ေၾကာင့္ ထုိသူတို့ကို ဘ၀အာမခံခ်က္ရႇိသူမ်ား ဟု ဆုိႏုိင္ပါသည္။ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္တုိ့ကား အ၀ိဇၨာ၊တဏႇာတရားႏႇစ္ပါးကို အျမစ္ျပတ္အၿပီးတိုင္ ပယ္သတ္ၿပီး သူမ်ားျဖစ္၏။ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္တုိ့အတြက္ ဘ၀အသစ္ဟူ၍ မရႇိေတာ့ေပ။ လက္ရႇိရထား ေသာဘ၀သည္ ေနာက္ဆုံးဘ၀ျဖစ္၏္။ ထုိ့ေၾကာင့္ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ ဘ၀အာမခံခ်က္အျပည့္ ရႇိသူမ်ားျဖစ္သည္။
ဘ၀အာမခံခ်က္မရႇိသူမ်ားကား ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္မ်ားျဖစ္၏။ ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ မည္သည့္အကုသိုလ္ကိုမ် မပယ္သတ္ႏုိင္ေသး၍ ဘ၀အျပည့္ရႇိေနၾကသူမ်ား ျဖစ္ၾက၏။ အကန္းအႏၶ ပုထုဇဥ္ႏႇင့္ အေကာင္းကလ်ာဏပုထုဇဥ္ဟုႏႇစ္မ်ဳိးရႇိရာတြင္ အေကာင္းကလ်ာဏပုထုဇဥ္ျဖစ္ပါမူ ေတာ္ေပေသး၏။ အေကာင္းကလ်ာဏပုထုဇဥ္မႇာ ခႏၶာ၊ အာယတန၊ ဓာတ္၊ ႐ုပ္နာမ္တရားတုိ့၏ သေဘာကို သိေန၍ အရိယာအျဖစ္သို့ ေရာက္ရႇိရန္ နီးကပ္ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္၏။ ထုိ့ထက္ တစ္ဆင့္တက္၍ စူဠေသာတာပန္ျဖစ္ပါမူ ေနာက္တစ္ဘ၀အတြက္ ဘ၀အာမခံခ်က္ရႇိသူ ျဖစ္၏။ သို့ေသာ္ တတိယဘ၀မႇစကာ ေနာက္ေနာက္ဘ၀မ်ားအတြက္ ဘ၀အာမခံခ်က္မရႇိေသး၍ ရတက္ မေအးရေသးေပ။ ထို့ေၾကာင့္ ဘ၀အာမခံခ်က္ရႇိသူဟု မဆုိႏုိင္ေသးပါ။
သို့ျဖစ္၍ ဘ၀အာမခံခ်က္မရႇိေသးသမ်ကာလပတ္လုံး
၁။ ေဒ၀ဂတိ၊ နတ္ ျဗဟၼာဘ၀။
၂။ မႏုႆဂတိ၊ လူ့ဘ၀။
၃။ နိရယဂတိ၊ ငရဲဘ၀။
၄။ ေပတဂတိ၊ ၿပိတၲာဘ၀(သူရဲ၊ တေစၧဘ၀)
၅။ တိရစၧာနဂတိ၊ တိရစၧာန္ဘ၀တုိ့၌ တေျပာင္းတျပန္က်င္လည္ေနရမည္သာ ျဖစ္၏။ ထုိတြင္ နိရယ၊ ေပတ၊ တိရစၧာနဂတိသုံးမ်ိဳးကို မေကာင္းေသာသတၲ၀ါတုိ့ လားေရာက္ရာျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ ဒုဂၢတိဘ၀ ဟုေခၚ၏။ ေဒ၀၊ မႏုႆဂတိႏႇစ္မ်ိဳးကို ေကာင္းေသာသတၲ၀ါတုိ့ လားေရာက္ရာ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ သုဂတိဘ၀ဟုေခၚ၏။ မည္သို့ပင္ျဖစ္ေစ ဘ၀မႇန္သမ်သည္ ဒုကၡမကင္းေသးေသာေၾကာင့္ မည္သည့္ ဘ၀မ် မေကာင္းေပ။ ေသာတာပန္အဆင့္သို့ မေရာက္ေသးေသာ သတၲ၀ါအားလုံးတုိ့သည္ ေရႇးေရႇးဘ၀ ယခုဘ၀တုိ့ ၌ ျပဳအပ္ခဲ့ေသာ မိမိတို့၏ ကံအက်ဳိးေပးအားေလ်ာ္စြာ ဂတိငါးမ်ဳိးအနက္ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးသို့ ထုိက္သလုိေရာက္ႏုိင္၏။ ေလာဘႏႇင့္ေသေသာ သတၲ၀ါမ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ၿပိတၲာဘ၀(ေပတဂတိ)သို့ ေရာက္ၾကရ၏။ ေဒါသႏႇင့္ေသေသာ သတၲ၀ါမ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ငရဲဘ၀ (နိရယဂတိ)သို့ ေရာက္ၾကရ၏။ ေမာဟႏႇင့္ေသေသာ သတၲ၀ါမ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ တိရစၧာန္ဘ၀ (တိရစၧာနဂတိ)သို့ ေရာက္ၾကရ၏။ ကာမာ၀စရကံမ်ားေသာ သတၲ၀ါမ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ လူ့ဘ၀၊ နတ္ဘ၀ (မႏုႆဂတိ၊ ေဒ၀ဂတိ)တုိ့၌ ျဖစ္ၾကရကုန္၏။ စ်ာန္ရထားေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ ျဗဟၼာဘ၀ (ေဒ၀ဂတိ)သို့ ေရာက္ၾကရ၏။ ေသာတာပန္အဆင့္သို့ ေရာက္ၿပီးေသာ ေနာက္ဘ၀ရႇိေနေသးသည့္ အရိယာပုဂၢိဳလ္တို့သည္ ဂတိငါးမ်ဳိးအနက္ ေဒ၀ဂတိ၊ မႏုႆဂတိသို့သာ ေရာက္ၾကရ၏။ လူ၊ နတ္၊ ျဗဟၼာတစ္မ်ဳိးမ်ဳိးသာ ျဖစ္ၾကရ၏။ ဤသို့ ဘ၀၀ဋ္ အျမစ္မျပတ္ေသးသမ် သံသရာရဟတ္၌ က်င္လည္ ေနၾကရမည္သာျဖစ္၏။ ဘ၀အာမခံခ်က္ မရႇိသူမ်ားအတြက္ သံသရာ၌ ပရမ္းပတာက်င္လည္ရမည့္အေရးကား ရင္ေလးစရာပင္ျဖစ္၏။ သို့ျဖစ္၍ ဘ၀အာမခံခ်က္ ရရႇိေရး သည္ ပုထုဇဥ္သတၲ၀ါမ်ားအဖုိ့ အေရးပါလႇ၏။ ပုထုဇဥ္သတၲ၀ါမ်ားအတြက္ ဂတိမမႇားေစရန္ လုပ္ေဆာင္ရမည့္ က်င့္စဥ္တို့ကုိ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ေဒသနာအခ်ဳိ႕တို့၌ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့၏။
ဤပထမမဟာနာမသုတ္ေတာ္အလိုအရ ဘ၀ကူေကာင္းဖုိ့ရန္ အသက္ရႇိစဥ္အခါ၌ သဒၶါ၊ သီလ၊ သုတ၊ စာဂ၊ ပညာဟူေသာ တရား(၅)မ်ဳိးကို ျဖည့္ဆည္းထားရန္ လုိအပ္၏ဟု ေဟာေတာ္မူ ထားပါသည္။ သို့ျဖစ္၍ ထုိတရားငါးမ်ဳိးႏႇင့္စပ္၍ ျပည့္စုံစြာသိရႇိရန္ လုိအပ္၏။
၁း၂။ သဒၶါဟူသည္
ဘ၀သံသရာလမ္းခရီးကို ေလ်ာက္လႇမ္းေနၾကေသာ ပုဂၢိဳလ္သတၲ၀ါတုိင္းအတြက္ သဒၶါတရား သည္ မရႇိမျဖစ္လုိအပ္၏။ သဒၶါဆုိသည္မႇာ ယုံၾကည္ခ်က္ကို ေခၚျခင္းျဖစ္သည္။ ပါဠိ စာေပ၌ သဒၶါပုဒ္ကို ''သဒၵဟႏၲိ ဧတာယာတိ သဒၶါ၊ သယံ၀ါ သဒၵဟတီတိ သဒၶါ''၁ ဟု ဖြင့္ ဆုိထားပါသည္။ သုိ့ေသာ္ ယုံၾကည့္ခ်က္မႇန္သမ်ကို သဒၶါဟု မေခၚဆုိႏုိင္ေပ။ ဘုရားအစရႇိေသာ ယုံၾကည္ သင့္ယုံၾကည္ထုိက္သည့္ သေဒၶယ်၀တၴဳတို့၌ ယုံၾကည္မႈကိုသာ သဒၶါဟု ေခၚဆုိႏုိင္သည္။၂ သေဒၶယ်၀တၴဳဟူသည္မႇာ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာဟူေသာ ရတနာ(၃)ပါးႏႇင့္ ကံ၊ကံ၏အက်ဳိးတုိ့၌ ယုံၾကည္မႈပင္ ျဖစ္၏။၃ ဤယုံၾကည္မႈသဒၶါတရားသည္ ေလာကီေလာကုတၲရာနယ္ပယ္ႏႇစ္ခုလုံး၀ယ္ အေရးပါအရာေရာက္လႇသည္။ မည္သည့္အလုပ္ကိစၥ၌မဆို ယုံၾကည္မႈမရႇိလ်င္ ရာႏႈန္းျပည့္ ေအာင္ျမင္မႈ မရရႇိႏိုင္ေပ။
ထုိသဒၶါတရားသည္ စိတ္ကို ၾကည္လင္ရႊင္ျပေစတတ္၏။ သဒၶါ၏အဓိကဆန့္က်င့္ဘက္မႇာ နီ၀ရဏတရားမ်ား ျဖစ္ေလသည္။ နီ၀ရဏတရားမ်ားသည္ စိတ္ကို ညစ္ႏြမ္းေစတတ္၏။ နီ၀ရဏ တရားမ်ား ဖုံးလႊမ္းထားေသာအခါ စိတ္ၾကည္လင္သန့္ရႇင္းမႈ မရႇိေပ။ နီ၀ရဏကင္းစင္ကာ သဒၶါတရား ေရာက္ရႇိလာေသာအခါ စိတ္သည္လည္း ၾကည္လင္သန့္ရႇင္းလာေလသည္။
ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာက်မ္း၌ သဒၶါကို ''ယုံၾကည္မႈ'' ဟု ျမန္မာျပန္၏။ ရတနာသုံးပါးႏႇင့္ ကံçကံ၏အက်ဳိးတရားမ်ား၌ ယုံၾကည္မႈကို သဒၶါဟု ဖြင့္၏။ အလႇဴဒါနျပဳရာအခါ၊သီလ ေဆာက္တည္ရာအခါ၊ ကမၼ႒ာန္း စီးျဖန္းရာအခါတုိ့၌ စိတ္တြင္ ၾကည္လင္ေနေသာ သေဘာတရားကို သဒၶါဟုဆို၏။၁ ယင္းသဒၶါတရားသည္ စၾကာမင္း၏ ပတၲျမားရတနာႏႇင့္ တူေလသည္။၂ စၾကာမင္း၏ ရတနာသည္ အနယ္အမႈန့္မ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏႇက္ေနေသာ ေရေနာက္ကို အနယ္အမႈန့္ကင္းရႇင္းၿပီး ၾကည္လင္ သြားေစႏုိင္သကဲ့သို့ ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရားသည္လည္း စိတ္ကို ညစ္ညမ္းေစတတ္ေသာ နီ၀ရဏ တရားမ်ားကို ဖယ္ရႇားေပးကာ ၾကည္လင္လန္းဆန္းလာေစႏုိင္ေလသည္။
သတၲ၀ါတုိ့သႏၲာန္၀ယ္ အကုသိုလ္စိတ္မ်ား ျဖစ္ေပၚေနခ်ိန္တြင္ စိတ္သည္လည္း ညစ္ညမ္း ေန၏။ ၾကည္လင္သန့္ရႇင္းမႈမရႇိေပ။ ကုသိုလ္စိတ္မ်ား ျဖစ္ေပၚေနခ်ိန္၌ကား ၾကည္လင္လန္းဆန္း ေနေလသည္။ စိတ္ၾကည္လင္ေနေသာအခါ စိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ႐ုပ္(စိတၲဇ)တရားမ်ားလည္း ၾကည္ လင္ရႊင္ျပလာ၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါတရားျဖင့္ ေနထုိင္သူ၊ သဒၶါတရားအရင္းခံရႇိသူ၏႐ုပ္ အဆင္း မႇာလည္း ၾကည္လင္သန့္ရႇင္းေနေလသည္။ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟစေသာ ကိေလသာတရားတုိ့သည္ သတၲ၀ါတုိ့၏ စိတ္ကို ညစ္ညဴးေစတတ္၏။ ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရားသည္ကား ကိေလသာတုိ့ကို ဖယ္ရႇားေပးႏုိင္သည့္သျဖင့္ စိတ္ကိုလည္း ၾကည္လင္သန့္ရႇင္းေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးႏုိင္ေသာ အစြမ္းသတၲိရႇိေလသည္။
ထုိ့ျပင္လည္း သဒၶါတရားရႇိသူသည္ အရာဌာနတုိင္း၌ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန့္မႈ မရႇိတတ္ေပ။ မဆုတ္မနစ္ သက္၀င္ျပဳလုပ္တတ္၏။ သဒၶါတရား၏ မဆုတ္မနစ္ သက္၀င္ပုံကို အ႒သာလိနီ အ႒ကထာ၌ စစ္သူရဲေကာင္းဥပမာျဖင့္ ျပဆုိထား၏။ စစ္သူရဲေကာင္းသည္ မိေက်ာင္း၊ ငါးမန္းမ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏႇက္ေနေသာ ျမစ္ကမ္း၌ လူအမ်ားကို တစ္ဖက္ကမ္းသို့ ရဲ႕၀ံစြာ ပို့ေဆာင္ေပး တတ္၏။၃ ထို့အတူ သဒၶါတရားသည္လည္း အကုသိုလ္တရားမ်ားကို ရႇင္းလင္းေပး၏။ အလႇဴေပးမႈ၊ သီလ ေဆာက္တည္မႈ၊ ဥပုသ္သီတင္းေစာင့္ထိန္းမႈ၊ ဘာ၀နာတရားပြားမ်ားမႈတုိ့၌ အကုသိုလ္ အႏၲရာယ္မ်ားေၾကာင့္ ဆုတ္နစ္ တြန့္ဆုတ္မႈမရႇိဘဲ စြဲစြဲၿမဲၿမဲျပဳလုပ္တတ္၏။
ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရားအားနည္းသူမ်ားသည္ အလုပ္ကိစၥတစ္ခုခုကို ျပဳလုပ္ရာတြင္ အခက္ အခဲႏႇင့္ ရင္ဆုိင္ေတြ့ႀကံဳသည့္အခါ ရင္မဆုိင္ရဲၾကဘဲ ေနာက္ဆုတ္သြားတတ္ၾကသည္။ ထုိ့အတူ ဘာသာေရးအလုပ္ျဖစ္သည့္ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာ၀နာအမႈတုိ့၌လည္း သဒၶါတရားအားနည္းသူတို့သည္ အခက္အခဲႀကံသည္ႏႇင့္ ေနာက္ဆုတ္သြားတတ္ၾက၏။ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈစသည္ျပဳလုပ္ရာအခါ စသည္တုိ့၌ သဒၶါတရား (ယံုၾကည္ခ်က္) ရႇိရန္မႇာ အေျခခံလုိအပ္ခ်က္ျဖစ္သည္။ ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရား ထက္သန္သူသည္ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈႏႇင့္ ပတ္သက္လာလ်င္ မည္သည့္အႏၲရာယ္မ်ဳိးကိုမဆုိ ေက်ာ္လႊား ႏုိင္၏။ လုိရာသို့ေရာက္ေအာင္ ျပဳလုပ္ႏုိင္စြမ္းရႇိ၏။
၁း၂း၁။သဒၶါ၏ လကၡဏ၊ရသ၊ပစၥဳပ႒ာန္၊ပဒ႒ာန္
သဒၶါသည္
၁။ ရတနာသုံးတန္ ကံ၊ ကံ၏အက်ဳိးတုိ့ကို ယုံၾကည္ျခင္းလ်င္ မႇတ္ေၾကာင္း လကၡဏာရႇိ၏။ (တစ္ နည္း) သက္၀င္ျခင္း လကၡဏာရႇိ၏။
၂။ ယုံၾကည္ျခင္း ကိစၥရႇိ၏။ (တစ္နည္း) ေျပး၀င္ျခင္း ကိစၥရႇိ၏။
၃။ မေနာက္က်ဴျခင္း ပစၥဳပ႒ာန္ရႇိ၏။ (တစ္နည္း)ႏႇလုံးသြင္းျခင္းလ်င္ ေရႇး႐ႈထင္ျခင္းပစၥဳပ႒ာန္ ရႇိ၏။
၄။ ယုံၾကည္အပ္၊ ယုံၾကည္ထုိက္ေသာ ဘုရားစေသာ သေဒၶယ်၀တၴဳလ်င္ နီးစြာေသာအေၾကာင္းရႇိ၏။ (တစ္နည္း) ေသာတာပန္အေၾကာင္းအဂၤါလ်င္ နီးစြာေသာအေၾကာင္းရႇိ၏။၁
၁း၂း၂။သဒၶါ၏ ပကတူပနိႆယသတၲိ
သဒၶါတရားသည္ ဤသို့ လကၡဏာအစရႇိသည္ႏႇင့္အညီ ဒါနစသည္ျပဳ၍ လူစေသာ သုဂတိဘ၀၊ စ်ာန္၊ အဘိညာဥ္၊ မဂ္၊ ဖုိလ္ နိဗၺာန္ကို ရေစတတ္၏။ ¤င္းကို ပကတူပနိႆယ ပစၥည္းျဖင့္ ေက်းဇူး ျပဳသည္ဟုေခၚ၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားက ပ႒ာန္းပါဠိေတာ္၊ ပဥၥ၀ါရ၌ ပကတူပနိႆယပစၥည္းသည္ သဒၶါတရားကိုမႇီ၍ အလႇဴကို ေပးလႇဴ၏။ ငါးပါးသီလေဆာက္တည္၏။ ရႇစ္ပါးေသာ ဥပုသ္ကံကို ျပဳလုပ္၏။ ေလာကီစ်ာန္၊ ေလာကုတၲရာစ်ာန္ တရားကို ျဖစ္ေစ၏။ ၀ိပႆနာတရားကို ျဖစ္ေစ၏။ ေသာတာပတၲိမဂ္ၪာဏ္စသည္ကို ျဖစ္ေစ၏။ ေလာကီအဘိညာဥ္၊ ေလာကုတၲရာ အဘိညာဥ္တရား ကို ျဖစ္ေစ၏။ စ်ာန္ သမာပတ္၊ ဖလသမာပတ္တရားကို ျဖစ္ေစ ၏''၂ဟု ေဟာေတာ္မူခဲ့သည္။
၁း၂း၃။သဒၶါအစစ္ႏႇင့္အတု
လူတုိ့၏အသုံးအေဆာင္ျဖစ္သည့္ ေရႊေငြအစရႇိသည္တုိ့၌ အတုအစစ္ရႇိသကဲ့သို့ ထုိ့အတူ သဒၶါ တရားကို သဒၶါအစစ္ႏႇင့္ သဒၶါအတုဟု ႏႇစ္မ်ဳိးခြဲျခားႏုိင္၏။ ရတနာသုံးပါး၏ဂုဏ္ေတာ္ကို ယုံၾကည္မႈ၊ ကံႏႇင့္ကံ၏ ေကာင္းက်ဳိး၊ မေကာင္းက်ိဳးရႇိ၏ဟု ယုံၾကည္မႈ၊ေရႇးအတိတ္ဘ၀မႇ ယခုပစၥဳပၸန္ဘ၀သို့ လာခဲ့ရသည္ျဖစ္၍ အတိတ္ဘ၀ကိုေထာက္ဆလ်င္ ပစၥဳပၸန္ဘ၀လည္း အမႇန္ရႇိ၏၊ ပစၥဳပၸန္ဘ၀ကို ေထာက္ဆလ်င္ အနာဂတ္ဘ၀လည္းအမႇန္ရႇိရမည္ဟု ယုံၾကည္မႈမ်ဳိးသာ သဒၶါအစစ္ျဖစ္သည္။
ဘုရား၊တရား၊သံဃာဟူေသာ ရတနာသုံးပါး၊ ကံ၊ကံ၏အက်ဳိး၊ပစၥဳပၸန္ေလာက တမလြန္ေလာက မႇတပါးေသာ မယုံၾကည္သင့္ မယုံၾကည္ထုိက္ေသာအရာတုိ့၌ ယုံၾကည္ျခင္းသည္ ကား သဒၶါအစစ္မဟုတ္ေပ။ မႇားသည္ျဖစ္ေစ၊ မႇန္သည္ျဖစ္ေစ ယုံၾကည္အပ္သမ်တုိ့သည္ သဒၶါဟုဆုိလ်င္ မိစၧာအယူရႇိသူတုိ့လည္း မိမိတို့၏ ဘုရားႏႇင့္တရားမ်ားကို လြန္စြာ ယုံၾကည္တတ္၏။ ဟိႏၵဴဘာသာတြင္ မဟာေမဒင္ဘုရား၏ ေယာက်ၤားအဂၤါဇာတ္ႏႇင့္ စႏၵီနတ္သမီး၏ မိန္းမအဂၤါဇာတ္ကို ယႇဥ္စပ္ထား၍ ထုိပုဂၢိဳလ္တုိ့၏ ကိုယ္စားကိုးကြယ္ၾက၏။ ဤသို့ ၾကည္ညိဳျခင္းသည္ သဒၶါအစစ္ မဟုတ္။သဒၶါအတုသာျဖစ္သည္။ မိစၧာဓိေမာကၡသာျဖစ္ေၾကာင္း ပရမတၴဒီပနီ၌၁ဆုိ၏။ ကာဠနဂါးမင္းက ဘုရားရႇင္၏ ပုံေတာ္ဟန္ဖန္ဆင္း၍ ျပရာ၌ ဓမၼာေသာကမင္း၏ လြန္စြာၾကည္ညိဳေသာ သဒၶါမ်ဳးိကဲ့သို့ ''အတုသည္ပင္ ဤမ် သပၸါယ္တင့္တယ္ေတာ္မူေသး၏''ဟု ေအာက္ေမ့ကာ လြန္စြာၾကည္ညိဳေသာ အရာ၌ကား သဒၶါအစစ္ပင္ျဖစ္ဖြယ္ရႇိသည္ဟု ဘာသာဋီကာဆရာေတာ္ သုံးသပ္၏။၂
၁း၂း၄။သဒၶါစ႐ိုက္
စ႐ိုက္ဟူေသာျမန္မာေ၀ါဟာရမႇာ စရိတဟူေသာ ပါဠိေ၀ါဟာရမႇဆင္းသက္လာေသာ ပါဠိသက္ စကားလုံးျဖစ္သည္။ အေလ့၊ ၀ါသနာ၊ ပင္ကိုယ္သေဘာ၊ အျဖစ္မ်ားေသာသေဘာကို စ႐ိုက္ဟုဆုိ၏။၃ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါစ႐ိုက္ရႇိသူဟူသည္မႇာ ပင္ကိုယ္သေဘာအားျဖင့္ သဒၶါတရားအျဖစ္ မ်ားသည့္ သေဘာရႇိသည့္သူဟု မႇတ္အပ္၏။
ထုိစ႐ုိက္သည္ ရာဂစ႐ုိက္၊ ေဒါသစ႐ုိက္၊ ေမာဟစ႐ုိက္၊ သဒၶါစ႐ုိက္၊ ဗုဒိၶစ႐ုိက္၊ ၀ိတက္စ႐ုိက္ဟူ၍ (၆)မ်ဳိးရႇိ၏။ ထုိေျခာက္မ်ဳိးတြင္ ရာဂစ႐ုိက္ရႇိသူႏႇင့္သဒၶါစ႐ုိက္ရႇိသူ၊ ေဒါသစ႐ုိက္ရႇိသူႏႇင့္ ဗုဒၶိစ႐ုိက္ရႇိသူ၊ ေမာဟစ႐ုိက္ရႇိသူႏႇင့္ ၀ိတက္စ႐ုိက္ရႇိသူမ်ားသည္ ျပဳမူေျပာဆုိေနထုိင္ပုံတူညီၾကသည္။ နီးစပ္ တူညီပုံကို ၀ိသုဒၶိမဂ္၌
'' ရာဂထူေျပာအားေကာင္းေသာပုဂၢိဳလ္အား ကုသိုလ္စိတ္ျဖစ္ေသာအခါ၌ သဒၶါတရားသည္ အားေကာင္း၏။ ရာဂႏႇင့္နီးစပ္ေသာ ဂုဏ္ရႇိေသာေၾကာင့္ျဖစ္၏။ အကုသုိလ္အဖုိ့တြင္ ရာဂသည္ သိမ္ေမြ့ႏူးညံ့၍ မၾကမ္းတမ္းမ႐ုန့္ရင္းသည္ ျဖစ္သကဲ့သို့ ကုသိုလ္အဖို့တြင္ သဒၶါသည္ သိမ္ေမြ႕၏။ ရာဂသည္ ၀တၴဳကာမကို ရႇာသကဲ့သို့ သဒၶါသည္ သီလစေသာဂုဏ္တုိ့ကို ရႇာ၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ ရာဂထူေျပာ အားေကာင္းသူႏႇင့္ သဒၶါထူေျပာအားေကာင္းသူ တူ၏''ဟု ျပဆုိသည္။၁
ထို့အျပင္ ရာဂစ႐ုိက္ရႇိသူသည္ ဣရိယာပုတ္အားျဖင့္ အသြား၊ အလာ၊ အေနအထိုင္ ယဥ္ေက်း ပ်ပ္၀ပ္ ေလ်ာက္ပတ္စံပယ္တင့္တယ္၏။ ကိစၥအားျဖင့္ တံျမက္လႇည္းမႈ၊ အ၀တ္ဖြပ္ေလႇ်ာ္မႈ၊ ဆုိးမႈ၊ ၀တ္စားဆင္ယင္မႈလည္း က်နေသသပ္၏။ ေဘာဇဥ္အားျဖင့္ အခ်ဳိအစိမ့္အေမႊးအႀကိဳင္ ပ်ံ႕လႈိင္ႏူးညံ့ေသာ ေဘာဇဥ္ကို ႏႇစ္သက္၏။ ဒႆနစသည္အားျဖင့္ အေတာ္အတန္လႇပသာယာေသာ ႐ူပါ႐ုံ၊ သဒၵါ႐ုံႏႇင့္ ေတြ့ႀကံဳလ်င္ မခြာခ်င္ေအာင္ျဖစ္တတ္၏။ ဓမၼပၸ၀တၲိ= စိတ္ေနစိတ္ထားအားျဖင့္ ပရိယာယ္မာယာမ်ား၏။ ေကာက္က်စ္စဥ္းလဲမႈ သာေဌယ် ေပါ၏။ မာနႀကီး၏။ ေလာဘရမၼက္ႀကီး၏။
ရာဂစ႐ုိက္ရႇိသူ၌ ျပခဲ့ေသာဣရိယာပုတ္စေသာ ေရႇ႕ေလးပါးသည္ သဒၶါစ႐ိုက္ရႇိသူ၌လည္း ျဖစ္ ေလ့ရႇိ၏။ သို့ေသာ္ သဒၶါစ႐ုိက္ရႇိသူ၌ကား ဓမၼပၸ၀တၲိ= စိတ္ေနစိတ္ထားအားျဖင့္ မာယာစေသာ အကုသိုလ္မ်ားျဖစ္ေလ့မရႇိဘဲ ၾကည္လင္ရႊင္လန္းစြာ စြန့္ႀကဲေပးကမ္း လႇဴဒါန္းေလ့ရႇိ၏။ ရဟန္း သံဃာ ေတာ္မ်ားႏႇင့္ ၀တ္ေက်ာင္းဘုရားကို ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္ကာ တရားေဒသနာမ်ားကို မႇတ္သားနာယူ ေလ့ရႇိ၏။၂
သို့ျဖစ္၍ ရာဂစ႐ုိက္ရႇိသူႏႇင့္ သဒၶါစ႐ိုက္ရႇိသူတုိ့သည္ အျပင္ပပုံသ႑ာန္အေနျဖင့္ တူညီသည္ဟု ဆုိႏုိင္ၾကေသာ္လည္း စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ၌ကား လုံး၀ကြဲျပားျခားနားသည္ကို ေတြ့ျမင္ႏိုင္၏။ စင္စစ္ သဒၶါစ႐ိုက္ရႇိသူတုိ့ကား ေကာက္က်စ္လိမ္လည္မႈမရႇိ။ လႇည့္ပတ္မႈ၊ ပရိယာယ္မ်ားမႈ မရႇိ။ မာနႀကီးမႈ မရႇိ။ အလုိမႀကီး။ ရတနာသုံးပါးတုိ့အား ဆည္းကပ္ရာ၌ ျဖစ္ေစ၊ စြန့္ႀကဲေပးကမ္းလႇဴဒါန္းရာ၌ျဖစ္ေစ၊ မိမိျပဳလုပ္ေသာ ကုသိုလ္၏ စင္ၾကယ္သန့္ရႇင္းမႈကိုသာ အာ႐ုံျပဳတတ္၏။
၁း၂း၅။ ပကတိသဒၶါႏႇင့္ ဘာ၀နာသဒၶါ
သဒၶါသည္ ပကတိသဒၶါႏႇင့္ ဘာ၀နာသဒၶါဟူ၍ (၂)မ်ဳိးရႇိျပန္၏။ ထုိတြင္ ပကတိသဒၶါဟူသည္ အလႇဴေပးေသာအခါ၊ သီလေဆာက္တည္ေသာအခါ၊တရားနာေသာအခါတုိ့၌ လူတုိ့၏ သႏၲာန္၀ယ္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ယံုၾကည္မႈသဒၶါျဖစ္၏။ ထုိသဒၶါသည္ လူတုိ့၏စိတ္ကို အစိုးရ၏ဟုဆိုေသာ္လည္း ခုိင္ခုိင္ၿမဲၿမဲ ၾကာရႇည္စြာ အစိုးရျခင္းသေဘာမရႇိေပ။ သို့ေသာ္လည္း ထုိသဒၶါမ်ဳိးမရႇိလ်င္ ဒါနမႈစသည္ကို ျပဳလုပ္ႏိုင္မည္ မဟုတ္ေပ။
လူတို့၏ သႏၲာန္၌ ၾကာရႇည္တည္တံ့ခုိင္ၿမဲေအာင္ အဖန္ဖန္အထပ္ထပ္႐ႈမႇတ္ပြားမ်ား၍ ျဖစ္ေပၚ လာေသာ သဒၶါတရားကို ဘာ၀နာသဒၶါဟုေခၚသည္။ ထုိသဒၶါတုိ့၏ သေဘာႏႇင့္စပ္၍ လယ္တီဆရာ ေတာ္က---
'' ပကတိလူတို့၏ ဒါနအမႈ၊ သီလအမႈ၊ အတုအပဘာ၀နာအမႈႏႇင့္ ျဖစ္၍ေနေသာ သဒၶါသည္ ပကတိသဒၶါမည္၏။ ထုိပကတိသဒၶါသည္ စိတ္ကို အစိုးရ၏ ဟုဆုိေသာ္လည္း သူ႐ူးဥပမာအတိုင္း ပကတိလူတို့၏ စိတ္႐ူးစိတ္ေနာက္ကို ေပ်ာက္ၿငိမ္းေအာင္ အုပ္ခ်ဳပ္ႏုိင္ သည္မဟုတ္။ ထုိစိတ္႐ူး စိတ္ေနာက္အတိုင္းမႇာ အလုိက္သင့္ လုိက္ေလ်ာ၍ ဒါနျပဳ႐ုံမ်စိတ္ အစိုးရ၏။ သဒၶါမရႇိဘဲ စိတ္သည္ အဘယ္အခါမႇ ေကာင္းမႈကုသိုလ္ဆီ မသိၿပီ။ မေကာင္းမႈ၌ သာ ေမြ့ေလ်ာ္၏။
ဘာ၀နာသဒၶါဆုိသည္ကား ထြက္သက္၀င္သက္ ကမၼ႒ာန္းအလုပ္ အစရႇိေသာ ဘာ၀နာ အလုပ္ျဖင့္ အားခြန္ဗလ ေတဇတန္ခုိး တိုးတက္ပြားစီး ဆင္ေျပာင္ႀကီးကဲ့သို့ ႀကီးမားေလ ေအာင္ ပ်ဳိးေထာင္ျပဳျပင္၍ ထားအပ္ေသာ သဒၶါသည္ ဘာ၀နာသဒၶါမည္၏ ဟုဖြင့္ဆုိခဲ့သည္။၁
ထုိသဒၶါႏႇစ္မ်ဳိးတြင္ ပကတိသဒၶါက တဏႇာ၏ လႊမ္းမုိးျခင္းကို ခံရ၍ ဘာ၀နာသဒၶါသာ တဏႇာကို တြန္းလႇန္းႏုိင္ေၾကာင္း ဤသို့ ရႇင္းျပခဲ့သည္။
ပြားမ်ားျခင္းမရႇိေသာ ပကတိသဒၶါသည္ တဏႇာႏႇင့္ အလိုက္သင့္ေပါင္း၍ လႇဴဒါန္းမႈ၊ပစၥဳပၸန္ဘ၀ သီလေဆာက္တည္မႈစေသာ ပကတိကုသိုလ္မႈတု့ိကိုသာ ျဖစ္ပြားေစႏုိင္၏။ တဏႇာကို မတြန္းလႇန္ႏုိင္။ တဏႇာကသာ ထုိသဒၶါကို တြန္းလႇဲနင္းခ်ဳိး၍ထား၏။ ထားပုံကား ပိဋကတ္ေတာ္၌ ဆြမ္းပစၥည္း၌ ေရာင့္ရဲလြယ္ျခင္း၊ သကၤန္းပစၥည္း၌ ေရာင့္ရဲလြယ္ျခင္း၊ ေက်ာင္းပစၥည္း၌ ေရာင့္ရဲလြယ္ျခင္း၊ ဘာ၀နာမႈ၌ ေမြ့ေလ်ာ္ျခင္းဟူေသာ အရိယ၀ံသတရား၄ပါးအစီအရင္သည္ ေကာင္းကင္၌ ေနလကဲ့သို့ ထင္ရႇား၏။ သဒၶါနယ္ႀကီးတည္း။ ထုိသဒၶါနယ္ႀကီးသည္ ယခု ေလာက၌ တိမ္ျမဳပ္ေန၏။ ယခုေလာက၌မူကား ပစၥည္း၄ပါးဟူေသာ ပစၥယာမိသ၌ သာယာမႈ၊ ေလာက၌ ဂုဏ္က်က္သေရဟူေသာ ေလာကာမိသ၌ သာယာမႈ၊ ေနာင္ဘ၀သမၸတၲိ၊ ေဘာဂသမၸတၲိ၊ ဣႆရိယသမၸတၲိဟုဆုိအပ္ေသာ ၀႗ာမိသ၌ သာယာမႈဟူေသာ တဏႇာနယ္ႀကီးသည္ ကြၽန္းအျပင္မႇာ ပင္လယ္ေရျပင္ႀကီးလႊမ္း၍ ေနသကဲ့သို့ ထင္ရႇား၏။ ဤကား ပကတိသဒၶါအစြမ္းည့ံပုံကို ေလာက၌ ဒိ႒သိျမင္ၾကရန္ အခ်က္တည္း။၂
ထြက္သက္၀င္သက္စသည္၌ ကာယဂတာသတိအလုပ္၊ ေကာင္းစြာထေျမာက္၍ စိတ္႐ူး စိတ္ေနာက္ေပ်ာက္သည့္တိုင္ေအာင္ ပြားမ်ားအပ္ေသာဘာ၀နာသည္သာလ်င္ ထိုအာမိသသုံးပါး၌ သာယာတြယ္တာေသာ တဏႇာသုံးပါးတို့အား တုိက္တြန္းလႇဲႏုိင္ေလသည္။ တဏႇာသုံးပါးတည္း ဟူေသာ ပင္လယ္ေရျပင္ႀကီးအတြင္း၌ နစ္မြန္း၍ ေနေသာ ရဟန္း ရႇင္လူကို ထုတ္ဆယ္ ကယ္တင္၍ အရိယ၀ံသတရားေလးပါးတည္းဟူေသာ ကြၽန္း ေသာင္ႀကီးသဖြယ္ သဒၶါနယ္သို့ ေရာက္ေစႏုိင္သည္။
၁း၂း၆။ ေလာကီသဒၶါႏႇင့္ေလာကုတၲရာသဒၶါ
ထို့အျပင္ သဒၶါသည္ ေလာကီသဒၶါႏႇင့္ ေလာကုတၲရာသဒၶါဟု ႏႇစ္မ်ဳိးရႇိ၏။၁ထုိသဒၶါႏႇစ္မ်ဳိး၏ အဓိပၸါယ္ကို ပါဠိေတာ္၊ အ႒ကထာ၊ ဋီကာ၊ မူလဋီကာ၊ အႏုဋီကာတုိ့၌ကား ဖြင့္ဆုိထားျခင္းမရႇိေပ။ ႀကံဆ၍ယူေသာ္ ေသာဘဏစိတ္ ၂၅ပါးတြင္ပါ၀င္ေသာ သဒၶါေစတသိက္သည္ ေသာဘဏစိတ္အက်ဥ္း ၅၉ပါး၊ အက်ယ္၉၁ပါး၌ ယႇဥ္၏။ သို့ျဖစ္၍ ေလာကီေသာဘဏစိတ္၅၁ပါး၌ ယႇဥ္သည့္ သဒၶါကို ေလာကီသဒၶါဟု ယူဆဖြယ္ရႇိ၏။ ေလာကုတၲရာစိတ္ ၈ ပါး၌ ယႇဥ္ေသာ သဒၶါကို ေလာကုတၲရာသဒၶါဟု ေခၚဆုိသည္ဟု ယူဆဖြယ္ရႇိ၏။ ဣတိ၀ုတၲအ႒ကထာ၌ကား ေလာကိယေလာကုတၲရ သဒၶါပိ ယထာ သမၻ၀ံ ေလာကိယေလာကုတၲရံ ၀ိပါကသုခမာ၀ဟတိ= ေလာကီေလာကုတၲရာသဒၶါသည္ ေလာကီ ေလာကုတၲရာ အက်ဳိးကို ထုိက္သည့္ အားေလ်ာ္စြာ အက်ဳိးေပး၏ဟုဆုိ၏။၂
၁း၂း၇။ရတနတၲယသဒၶါႏႇင့္ကမၼဖလသဒၶါ
တစ္ဖန္ သဒၶါတရားကို ရတနတၲယသဒၶါႏႇင့္ ကမၼဖလသဒၶါဟု (၂)မ်ဳိးခြဲျခားႏုိင္သည္။၃ ရတနာ သံုံးပါးအေပၚ၌ ယုံၾကည္ျခင္းသည္ ရတနတၲယသဒၶါျဖစ္၏။ ကံ၊ကံ၏ အက်ဳိးကို ယုံၾကည္ျခင္းသည္ ကမၼဖလသဒၶါျဖစ္၏။ ဤႏႇစ္ပါးတြင္ ရတနတၲယသဒၶါကို ဘုရားပြင့္ေတာ္မူရာ သာသနာတြင္း ကာလ၌သာ ရရႇိႏိုင္ေလသည္။ ဘုရား၊တရား၊သံဃာဟူေသာရတနာသုံးပါးသည္ သာသနာတြင္းကာ လ၌သာ ေပၚထြန္းႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
ကမၼဖလသဒၶါကိုကား သာသနာတြင္းအခါ၊ သာသနာအပအခါႏႇစ္မ်ဳိးလုံး၌ ရရႇိႏုိင္၏။ ယင္းကမၼ ဖလသဒၶါသည္ ကမၼသကတၪာဏ္၌ အက်ဳံး၀င္သည္။ ကမၼႆကတာၪာဏ္ကို အရင္းခံေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ လူ၊နတ္၊ျဗဟၼာဟူေသာ သုဂတိဘုံဘ၀တုိ့ကိုသာ ရရႇိခံစားႏုိင္ၾက၏။ မဂ္၊ဖိုလ္၊ နိဗၺာန္ကိုကား မရရႇိႏုိင္ၾကေပ။
၁း၂း၇း၁။ဘုရားအေလာင္းႏႇင့္ကမၼဖလသဒၶါ
ဘုရားအေလာင္းပါရမီျဖည့္စဥ္က အေလာင္းေတာ္၏ ကမၼဖလသဒၶါကား ေၾကာက္ခမန္းလိလိ ပင္ျဖစ္၏။ ဗာရာဏသီျပည္၌ ျဗဟၼဒတ္မင္းႀကီး ထီးနန္းစိုးစံစဥ္ ဘုရားအေလာင္းသည္ ဗာရာဏ သီျပည္ သူေဌးမ်ဳိးႏြယ္၌ ျဖစ္ေလသည္။ အရြယ္ေရာက္၍ မၾကာျမင့္မီမႇာပင္ သူ့ဖခင္ကြယ္ လြန္ခဲ့ေလရာ သူေဌးအရာကို ဆက္ခံရေလသည္။ သူေဌးအျဖစ္သို့ ေရာက္လာသည္ဆုိလ်င္ပင္ အလႇဴေပးရန္ မ႑ပ္ႀကီးေျခာက္ခုတုိ့ကို ေဆာက္လုပ္ေစသည္။ မ႑ပ္ႀကီးေျခာက္ခုတုိ့၌ ေန့ညမျပတ္ အလႇဴႀကီးေပးသည္။ ဥပုသ္လည္း ေဆာက္တည္သည္။ တစ္ေန့ေသာအခါ သူေဌးသည္ မြန္ျမတ္ေသာ ေဘာဇဥ္မ်ားျဖင့္ နံနက္စာတည္ခင္းမည္ျပဳခုိက္ ပေစၥကဗုဒၶါတစ္ပါးသည္ အိမ္ေရႇ႕၌ ဆြမ္းရပ္လာသည္။
သူေဌးသည္ ပေစၥကဗုဒၶါကို ျမင္လုိက္ရသည္ဆုိလ်င္ အနီးရႇိလူတစ္ေယာက္အား ပေစၥကဗုဒၶါ၏ လက္မႇ သပိတ္ကို သြား၍ ယူေစသည္။ ယင္းခဏတြင္ပင္ မာရ္နတ္သည္ ''ငါသည္ ဤပေစၥက ဗုဒၶါကိုလည္း ဖ်က္စီးမည္။ သူေဌး၏ အလႇဴကိုလည္း ေႏႇာင့္ယႇက္မည္ဟု ႏႇလုံးသြင္း၍ အိမ္ႏႇင့္ ပေစၥကဗုဒၶါအၾကားတြင္ အေတာင္ရႇစ္ဆယ္ရႇိ မီးက်ီးတြင္းႀကီးတစ္ခုကို ဖန္ဆင္းလုိက္သည္။ ထို့ေနာက္ သူသည္ ေကာင္းကင္ျပင္၌ ရပ္ေနလုိက္သည္။
သပိတ္ယူရန္ ထြက္လာသူသည္ မီးက်ီးတြင္းကို ေတြ့လုိက္ရသည္ႏႇင့္ သူေဌးထံ ျပန္ေျပး လာသည္။ ''ခ်စ္သား အဘယ့္ေၾကာင့္ ျပန္လာခဲ့ရသနည္း'' ဟု သူေဌးက ေမးသည္။ ဤတြင္ သူက မီးက်ီးတြင္း အေၾကာင္းကို ေျပာျပေလသည္။ သို့ျဖင့္ ေနာက္တစ္ေယာက္ကို ထပ္၍ လႊတ္လုိက္ ျပန္သည္။ ထုိသူလည္း မေအာင္ျမင္ခဲ့ျပန္။ သူေဌးသည္ မေက်နပ္၍ ထပ္လႊတ္ျပန္သည္။ မည္သူ လက္တြင္မ် သပိတ္ပါမလာခဲ့။ ထုိအခါ သူေဌးသည္ သူကိုယ္တုိင္ ဆြမ္းခြက္ကိုယူကာ အိမ္ထဲမႇ ထြက္ၿပီး မီးက်ီးတြင္း ႏႈတ္ခမ္းတြင္ရပ္၍ ေကာင္းကင္သို့ ေမာ့ၾကည့္လ်က္ '' ဤမီးက်ီးတြင္းကို သင္ဖန္ဆင္းသေလာ'' ဟု မာရ္နတ္ကို ေမး၏။ မာရ္နတ္က သင္၏ အလႇဴႏႇင့္ ပေစၥကဗုဒၶါ၏ အသက္ကို ဖ်က္ဆီးလုိ၍ ဖန္ဆင္းသည္ဟု တုန့္ျပန္ေျပာဆုိသည္။ ထိုအခါ သူေဌးက '' ငါသည္ မိမိ၏အလႇဴကို လည္းေကာင္း၊ ပေစၥကဗုဒၶါ၏ အသက္ကိုလည္းေကာင္း သင့္၏ အႏၲရာယ္ျပဳျခင္း ငႇါ မေပး။ သင္ႏႇင့္ငါတြင္ မည္သူက စြမ္းအားျမင့္သည္ကို ယခုပင္ သင္သိရမည္'' ဟုေျပာသည္။ တစ္ဖန္ပေစၥကဗုဒၶါအား '' အရႇင္ဘုရား တပည့္ေတာ္သည္ ဤမီးက်ီးတြင္း၌ ဦးေစာက္က်ေသာ္လည္း မျပန္ေတာ့ပါ။ အရႇင္ဘုရားသည္ တပည့္ေတာ္လႇဴေသာ ေဘာဇဥ္ကို ခံယူေတာ္မူပါ'' ဟုေလ်ာက္ထား ၿပီးလ်င္ မီးက်ီးတြင္းေပၚသုိ့ နင္းလုိက္သည္။
ယင္းခဏ၌ပင္လ်င္ ပြင့္ခ်ပ္တစ္ရာပါေသာ ပဒုမၼာၾကာပြင့္ႀကီးသည္ မီးက်ီးတြင္းမႇ ေပၚေပါက္လာေလရာ သူေဌးသည္ ၾကာပြင့္ေပၚတြင္ နင္း၍ ပေစၥကဗုဒၶါအား ဆြမ္းေလာင္း လႇဴသည္။ ပေစၥကဗုဒၶါသည္ ဆြမ္းအႏုေမာဒနာျပဳၿပီးေနာက္ လူအမ်ားဖူးေျမႇာ္ေနစဥ္မႇာပင္ ေကာင္းကင္ ခရီးျဖင့္ ဟိမ၀ႏၲာသို့ ႂကြေတာ္မူေလသည္။ မာရ္နတ္လည္း စစ္႐ႈံး၍ ႏႇလုံးမသာမယာျဖင့္ သူ့ေနရာသို့ ျပန္သြား ေလေတာ့သည္။ ၁ ဤ၀တၴဳကိုၾကည့္လ်င္ ကမၼဖလသဒၶါေပၚယုံၾကည္မႈ အျပည့္ထားရႇိေသာ အေလာင္းေတာ္၏ စိတ္ဓာတ္ကို ေတြ့ျမင္ႏုိင္၏။ ထုိစိတ္ဓာတ္ေၾကာင့္ ေကာင္း က်ဳိးၿပီးေျမာက္ လုိရာေရာက္သြားသည္ကိုလည္း ေတြ့ျမင္ႏုိင္၏။
၁း၂း၇း၂။ မဟာကပၸိနမင္းႏႇင့္ ရတနတၲယသဒၶါ
ရတနတၲယသဒၶါႏႇင့္စပ္၍ မဟာကပၸိနမင္း၏ ယုံၾကည္မႈမႇာ ေလးစားအားက်ဖြယ္ေကာင္းလႇ၍ တင္ျပလုိပါသည္။ ကုကၠဋ၀တီၿမိဳ႕၀ယ္ မဟာကပၸိနဟူေသာ မင္းတစ္ပါးရႇိ၏။ ထုိမင္းတြင္ ဗလ၊ ဗလ၀ါဟန၊ ပုပၹ၊ ပုပၹ၀ါဟန၊ သုပတၲဟုအမည္ရေသာ စီးေတာ္ျမင္းငါးစီး ရႇိ၏။ ထုိျမင္းငါးစီးတို့တြင္ သုပတၲျမင္းကို မိမိကိုယ္တုိင္စီးၿပီး က်န္ေလးစီးကို ျမင္းသည္ေတာ္တုိ့အား စီးေစ၍ ရတနာသုံးပါး ေပၚထြန္းမႈသတင္းကို ေန့စဥ္စုံစမ္းေစ၏။ တစ္ေန့သ၌ မင္းႀကီးသည္ အမတ္တစ္ေထာင္ၿခံရံလ်က္ ဥယ်ာဥ္သို့ ထြက္စဥ္ ယူဇနာ၁၂၀ေ၀းေသာ သာ၀တၴိျပည္မႇလာေသာ ကုန္သည္ငါးရာႏႇင့္ေတြ့၏။ ထုိအခါ မင္းႀကီးက''သတင္းစကား တစ္စုံတစ္ရာပါသေလာ'' ဟု ေမး၏။ ကုန္သည္တုိ့က ''ဘုရား ပြင့္ပါၿပီ''ဟုေျဖ၏။ ထုိအခါ မင္းႀကီးသည္ တစ္ကိုယ္လုံး ပီတိလႊမ္းသြားၿပီး '' အေမာင္တုိ့ အဘယ္သို့ ဆုိလိုက္သနည္း'' ဟုေလးႀကိမ္တုိင္ေအာင္ အထပ္ထပ္ေမး၏။ ကုန္သည္တုိ့က ''ဘုရားပြင့္ပါၿပီ'' ဟု၍ပင္ အေျဖေပး၏။ မင္းႀကီးက ကုန္သည္တုိ့အား အသျပာတစ္ေထာင္ဆုခ်၏။ တရားရတနာ၊ သံဃာရတနာေပၚထြန္းမႈ၌လည္း အထက္ပါအတုိင္းေလးႀကိမ္တုိင္တုိင္ အေမးအေျဖ ျပဳၾကၿပီး အသျပာတစ္ေထာင္စီ ဆုခ်၏။ မဟာကပၸိနမင္းႀကီးသည္ ထုိအရပ္မႇပင္ မိမိ၏မိဖုရား အေနာဇာေဒ၀ီထံသို့ နန္းအပ္ေၾကာင္း သ၀ဏ္လႊာပါးေစ၍ သာ၀တၴိျပည္သို့ ႂကြသြားေလ၏။လမ္းခရီးအၾကား၌ အနက္တစ္ဂါ၀ုတ္၊ အက်ယ္ႏႇစ္ဂါ၀ုတ္ရႇိေသာ အပရစၧာမည္ေသာ ျမစ္တစ္စင္းကို ေတြ့ေလ၏။ ေလႇကူးတုိ့မရႇိေသာေၾကာင့္ ဘုရား၌ အာ႐ုံျပဳေသာသတိ(ဗုဒၶါႏုႆတိ)ကို ဆင္ျခင္ပြား မ်ားလ်က္ ျမင္းေက်ာကုန္းတုိ့၌ ထုိင္၍ ျမစ္ကို ျဖတ္သန္း၏။ ေက်ာက္ျဖာ၌ သြားသကဲ့သို့ ျမင္းတို့သည္ သြားၾကကုန္၏။ ထုိျမစ္ကို ျဖတ္ၿပီးေသာအခါ အနက္အက်ယ္အားျဖင့္ ယူဇနာ၀က္ရႇိေသာ နီလ၀ါဟိနီမည္ေသာ ျမစ္တစ္စင္းကို ေတြ့ျပန္သည္။ ထုိျမစ္ကိုလည္း တရား၌အာ႐ုံျပဳေသာသတိ (ဓမၼာႏုႆတိ)ျဖင့္ ျဖတ္ေက်ာ္ခဲ့၏။ တစ္ဖန္ အနက္အက်ယ္အားျဖင့္ တစ္ယူဇနာရႇိေသာ စႏၵဘာဂါျမစ္ကို သံဃာ၌အာ႐ုံျပဳ၍ျဖစ္ေသာသတိ(သံဃာႏုႆတိ)ျဖင့္ ျဖတ္ေက်ာ္ခဲ့၏။ ျမတ္စြာဘုရား ရႇင္ကလည္း သာ၀တၴိျပည္မႇ ယူဇနာ၁၂၀ေ၀းေသာ ေနရာ၌ သီတင္းသုံးလ်က္ မဟာကပၸိနမင္းအလာကို ေမ်ာ္လင့္၏။ မဟာကပၸိနမင္းသည္ ဘုရားရႇင္ႏႇင့္ေတြ့ဆုံၿပီး တရားေတာ္ကို နာၾကားရေသာအခါ ေသာတာပန္ျဖစ္ခဲ့ၾက၏။ ရဟန္းဘ၀ျဖင့္ တရားအားထုတ္ၿပီး ရဟႏၲာ ျဖစ္သြားသည္။၁
ထုိအရႇင္သည္ ေနာင္အခါ
''ဧတဒဂၢံ ဘိကၡေ၀ မမ သာ၀ကာနံ ဘိကၡဴနံ ဘိကၡဳၾသ၀ါဒကာနံ ယဒိဒံ မဟာကပၸိေနာ၂ဟု ဧတဒဂ္ရာထူးရေတာ္မူ၏။ ျမတ္စြာဘုရားသည္ မဟာကပၸိနမင္းကုိ ၾသ၀ါဒအရာ၌ ဧတဒဂ္ေပးေတာ္မူ၏။
ထုိ၀တၴဳကို ႐ႈလ်င္ မဟာကပၸိန၏ ရတနတၲယသဒၶါ၌ ယုံၾကည္မႈမႇာ အံ့ၾသအတုယူဖြယ္ ေကာင္းလႇသည္ကို ေတြ့ျမင္ႏုိင္၏။
၁း၂း၈။ စလသဒၶါႏႇင့္အစလသဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ တုန္လႈပ္တတ္ေသာသဒၶါတရားႏႇင့္ မတုန္လႈပ္တတ္ေသာသဒၶါဟု ႏႇစ္မ်ဳိးရႇိျပန္၏။ တုန္လႈပ္တတ္ေသာသဒၶါသည္ စလသဒၶါျဖစ္၏။ ပုထုဇဥ္တုိ့သႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ သဒၶါတရားသည္ စလသဒၶါမ်ဳိးျဖစ္၏။ ပုထုဇဥ္တုိ့သည္ ဒိ႒ိ၀ိစိကိစၧာတုိ့ကို မပယ္ရေသးသျဖင့္ ထုိပုဂၢိဳလ္တို့၏ သဒၶါတရား သည္ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ ပ်က္စီးသြားႏုိင္၏။ ထိုသို့ ပ်က္စီးလြယ္သျဖင့္လည္း ထိန္းသိမ္းရန္ ခက္ခဲ၏။ ပုထုဇဥ္တုိ့၏ သႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ စလသဒၶါမ်ဳိးကို ပ်က္စီးမသြားေအာင္ အာမခံလ်က္ ထိန္းသိမ္းထားႏုိင္ျခင္းလည္း မရႇိေပ။ ရဟႏၲာမ်ားေသာ္မႇ အာမမခံႏုိင္ေသာ တရားျဖစ္ေလသည္။
အရိယာပုဂၢိဳလ္တို့သည္ ရတနာသုံးပါးအေပၚ၌ ယုံမႇားတတ္ေသာ ၀ိစိကိစၧာကို ပယ္ၿပီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အရိယာပုဂၢိဳလ္တုိ့၏ သႏၲာန္ျဖစ္ေသာသဒၶါသည္ မတုန္လႈပ္ေသာ အစလသဒၶါ မည္၏။ အစလသဒၶါမ်ဳိးရႇိသူသည္ ယခုလက္ရႇိဘ၀၌လည္း ရတနာသုံးပါးအေပၚ၌ ယုံၾကည္မႈ ပ်က္စီး ျခင္းမရႇိ။ တမလြန္ဘ၀၌လည္း ရတနာသံုးပါးႏႇင့္ ကံ ကံ၏ အက်ဳိးတရားအေပၚ၌ ယုံၾကည္မႈ ပ်က္စီးျခင္း မရႇိေတာ့ေပ။ ထုိကဲ့သုိ့ ရတနာသုံးပါးအေပၚ၌ ယုံၾကည္ေနမႈကို နတ္၊ ျဗဟၼာ၊ သိၾကားမင္း တို့ ၀ိုင္း၀န္းဖ်က္စီးေသာ္လည္း မပ်က္စီးႏိုင္ေပ။ စလသဒၶါမ်ဳိးကား မပ်က္စီးေအာင္ အာမခံႏုိင္ျခင္းမရႇိ။ အခ်ိန္ေနရာမေရြး ပ်က္စီးသြားႏုိင္၏။
ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္တို့၏ စလသဒၶါတရားအရာ၌ အာမခံခ်က္မရႇိေၾကာင္းကို သာဓက ထုတ္ေဆာင္ရ လ်င္-
အခါတပါး၌ အရႇင္သီ၀လိ၏ မယ္ေတာ္ျဖစ္ေသာ သုပၸါ၀ါသာသည္ ေကာလိယမင္းသားအား ဘုရားအမႇဴးရႇိေသာ သံဃာမ်ားကို ဆြမ္းစားပင့္ခိုင္း၏။ ထုိအခ်ိန္တြင္ မဟာေမာဂၢလာန္ ၏တပည့္အရင္းျဖစ္ေသာ ဒကာတစ္ဦးသည္ ျမတ္စြာဘုရားရႇင္အား ဆြမ္းစားပင့္ထားၿပီး ျဖစ္ေန၏။ သာသနာေတာ္တြင္ အစဥ္အလာအားျဖင့္ ေရႇးဦးစြာပင့္ထားၿပီးေသာ ဆြမ္းရႇိလ်င္ ထိုဆြမ္းကို ပယ္ၿပီးမႇ ေနာက္ထပ္ပင့္ေဆာင္လာေသာ ဒါယကာ၏ဆြမ္းကို လက္ခံရၿမဲျဖစ္၏။ ေရႇးဦးစြာဖိတ္ေသာဆြမ္းကို မပယ္ျဖစ္ဘဲ ေနာက္ထပ္ဖိတ္သူ၏ ဆြမ္းကို လက္မခံရေခ်။ ထုိအစဥ္အလာအတုိင္း ဘုရားရႇင္တို့သည္ ထူးျခားေသာ အေၾကာင္းတစ္စုံတစ္ရာမရႇိပါက ပယ္ဖ်က္႐ုိးထုံးစံမရႇိေပ။ ျမတ္စြာသည္ ေရႇးဦးစြာ ပင္ဖိတ္ထားေသာ ဒါယကာ၏ ဆြမ္းရႇိၿပီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ထုိဆြမ္းကိုပယ္ျမစ္ရန္ ဒါယကာႏႇင့္ အရင္းႏႇီးဆုံးျဖစ္ေသာ အရႇင္မဟာေမာဂၢလာန္အား တာ၀န္ေပးလုိက္၏။ အရႇင္ေမာဂၢလာန္သည္ ထုိဒါယကာ၏အထံသို့သြား၍ အက်ဳိးအေၾကာင္းေျပာကာ ခုႏႇစ္ရက္ေနာက္ဆုတ္ရန္ ေမတၲာ ရပ္ခံ၏။
ထုိအခါ ဆြမ္းဒါယကာက '' အရႇင္ဘုရား တပည့္ေတာ္၏ အသက္စည္းစိမ္ဥစၥာႏႇင့္သဒၶါ တရားကို 'ဤခုႏႇစ္ရက္အတြင္း မပ်က္စီးေစရပါ' ဟု အာမခံခ်က္ေပးႏုိင္လ်င္ သုပၸ၀ါသာအား မနက္ျဖန္ ဆြမ္းကပ္ခြင့္ျပဳလုိက္ပါ'' ဟု ေလ်ာက္ထားေလ၏။ အရႇင္ေမာဂၢလာန္သည္ ၪာဏ္ျဖင့္ ဆင္ျခင္၍ ခုႏႇစ္ရက္အတြင္း ဒါယကာ၏ အသက္ႏႇင့္စည္းစိမ္ကို မပ်က္စီးေစရန္ တာ၀န္ယူ၏။ ''ဆင္၏ သဒၶါတရားကိုကား သင္ကိုယ္တုိင္ပင္ တာ၀န္ယူပါ'' ဟု မိန့္ၾကားေတာ္မူ၏။၁
ဤသာဓကကို ၾကည့္ပါက ပုထုဇဥ္တုိ့၏ သဒၶါတရားကို တန္ခုိးအရာဧတဒဂ္ရေသာ လက္၀ဲေတာ္ရံ အဂၢသာ၀ကႀကီး အရႇင္ေမာဂၢလာန္ေသာ္မႇပင္ အာမခံခ်က္မေပးႏုိင္သည္ကို ေတြ့ရ၏။ ပုထုဇဥ္တုိ့၏ သဒၶါတရားမႇာ ခုိင္ၿမဲျခင္းမရႇိဘဲ ေလဟာျပင္တြင္ ထြန္းညႇိထားေသာ ဆီမီးတိုင္ကဲ့သို့ အခ်ိန္ကာလမေရြး ပ်က္စီးႏုိင္သည္မႇာ သိသာထင္ရႇားလႇ၏။ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္မ်ားပင္ အာမခံခ်က္ မေပးႏုိင္ေသာအရာကား ပုထုဇဥ္တုိ့၏ သဒၶါတရားပင္ျဖစ္ေလသည္။
၁း၂း၈း၁။ အရိယာပုဂၢိဳလ္တုိ့ႏႇင့္ အစလသဒၶါ
အရိယာပုဂၢိဳလ္တုိ့၏ သႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ သဒၶါတရားသည္ကား ျမင္းမိုရ္ေတာင္ႏႇင့္ တူ၏။ အရိယာ မဂ္တည္းဟူေသာ ေရေသာက္ျမစ္တြယ္ေနသည္ျဖစ္၍ အလြန္ခိုင္ၿမဲေသာေၾကာင့္ ျဖစ္၏။ ျမင္းမုိရ္ေတာင္ သည္ အရပ္ေလးမ်က္ႏႇာတုိ့မႇလာေသာ ေလမုန္တိုင္းတုိ့ေၾကာင့္ မတုန္မလႈပ္ဘဲ ႀကံ႕ႀကံ႕ခံႏုိင္၏။ ထို့အတူ အရိယာပုဂၢိဳလ္တုိ့သည္စည္းစိမ္ဥစၥာျဖင့္ ျဖားေယာင္း၍ျဖစ္ေစ၊ အသက္အႏၲရာယ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္၍ ျဖစ္ေစ ရတနာသုံးပါး၏ ဂုဏ္ေက်းဇူးမဲ့အျပစ္ကို ေျပာဆုိခုိင္းပါက စည္းစိမ္ဥစၥာႏႇင့္ အသက္ကိုသာ စြန့္လႊတ္ၾကေပမည္။ မည္သည့္အခါမႇ ရတနာသုံးပါး၏ ဂုဏ္ေက်းဇူးမဲ့ကို ေျပာဆုိလိမ့္မည္မဟုတ္။ သူတို့၏ သဒၶါတရားကို မည္သည့္နတ္ျဗဟၼာမႇ ဖ်က္ဆီးျခင္းငႇါ မစြမ္းႏုိင္ေပ။
ဘုရားရႇင္လက္ထက္ေတာ္အခါ၌ သုပၸဗုဒၶအမည္ရႇိေသာ ကု႒ႏူနာေရာဂါသည္ႀကီးသည္ ဘုရားရႇင္၏ တရားေတာ္ကို နာၾကားရသျဖင့္ ေသာတာပတၲိမဂ္ရရႇိ၍ အရိယာအျဖစ္သို့ ေရာက္ရႇိခဲ့၏။ တရားနာရာမႇ အျပန္လမ္းခုလတ္သို့ ေရာက္ေသာအခါ သိၾကားမင္းက သုပၸဗုဒၶ၏စိတ္ကို စမ္းသပ္ လုိသည့္အတြက္''အေဆြသုပၸဗုဒၶ ဘုရားကို ဘုရားမဟုတ္၊ တရားကို တရားမဟုတ္၊ သံဃာကို သံဃာမဟုတ္ဟု သင္ေျပာက သင္အား ငါသည္ ေရႊေငြပုံေပးမည္'' ဟုေျပာ၏။သုပၸဗုဒၶက '' သင္သည္ သိၾကားမင္းမဟုတ္ပါေလာ၊ ငါသည္ သင္ထင္သကဲ့သို့ ဆင္းရဲသူ တစ္ေယာက္မဟုတ္ေပ။ ငါ့မႇာ သဒၶါစေသာ သူေတာ္ေကာင္းတရား၊ သူေတာ္ေကာင္းဥစၥာမ်ား ရႇိသည့္အတြက္ ငါသည္ ဆင္းရဲသူမဟုတ္၊ ခ်မ္းသာသူသာျဖစ္၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ သင္ေျပာခုိင္းေသာ စကားမ်ားကို ဘယ္ေသာအခါမႇ ေျပာလိမ့္မည္မဟုတ္'' ဟု သိၾကားမင္းအား ျပန္လည္ေျပာၾကား လုိက္၏။၁
ဤသာဓကို ၾကည့္ပါက သုပၸဗုဒၶသည္ ဆင္းရဲေသာပုဂၢိဳလ္ပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း စည္းစိမ္ဥစၥာျဖင့္ သိၾကားမင္း၏ ျဖားေယာင္းမႈကို မ်က္ကြယ္ျပဳခဲ့၏။ သူကိုယ္တုိင္လည္း သဒၶါစေသာ သူေတာ္ေကာင္းတရား၊ သူေတာ္ေကာင္းဥစၥာရႇိသည့္အတြက္ လူခ်မ္းသာဟုပင္ ေႂကြးေၾကာ္ခဲ့၏။ စင္စစ္ သုပၸဗုဒၶသည္ ျမတ္စြာဘုရား၏ အရိယာတပည့္သာ၀ကတစ္ဦးျဖစ္၏။ ရတနာသုံးပါးအေပၚ၌ စြဲၿမဲသက္၀င္ယုံၾကည္၏။ မည္သည့္အႏၲရာယ္ေၾကာင့္မႇ ရတနာသုံးပါး အေပၚ၌ ယုံၾကည္မႈကို မစြန့္။
၁း၂း၉။ အာဂမသဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ ျဖစ္ပြါးသည့္ပုဂၢိဳလ္၏အစြမ္းအားျဖင့္ အာဂမသဒၶါ၊အဓိဂမသဒၶါ၊ ၾသကပၸနသဒၶါ၊အဓိဂမသဒၶါဟု ေလးပါးကြဲျပားရာ ထိုတြင္ အာဂမသဒၶါဆုိသည္မႇာ ဘုရား အေလာင္းသည္ ဘုရားဆုပန္ဆင္ေသာ အခါမႇစ၍ တြန့္ဆုတ္မႈမရႇိ အစဥ္အၿမဲဦးေဆာင္မႈ ျပဳေနသည့္ ယုံၾကည္မႈ သဒၶါမ်ဳိးျဖစ္၏။ ဤသဒၶါမ်ဳိးသည္ ဘုရားေလာင္းတို့၏ သႏၲာန္၌သာ ျဖစ္၏။၂
ဘုရားအေလာင္းေတာ္မ်ားတြင္----
၀ိရိယာဓိက ဘုရားအေလာင္းသည္ (၁၆) သေခ်ၤႏႇင့္ တစ္ကမၻာတစ္သိန္း၊
သဒၶါဓိက ဘုရားအေလာင္းသည္ (၈) သေခ်ၤႏႇင့္ တစ္ကမၻာတစ္သိန္း၊
ပညာဓိက ဘုရားအေလာင္းသည္ (၄) သေခ်ၤႏႇင့္ တစ္ကမၻာတစ္သိန္း ကာလပတ္လုံး ပါရမီဆယ္ပါး အျပားသုံးဆယ္တုိ့ကို ျဖည့္က်င့္ရသည္။ ထုိသို့ ပါရမီတရားမ်ားကို ျဖည့္က်င့္ ေနစဥ္ အတြင္း၌ ဘ၀မ်ဳိးစုံ၌ ျဖစ္ၾကရ၏။ တိရစၧာန္ဘ၀သို့ပင္ ေရာက္ေစကာမူ ယုံၾကည္မႈ သဒၶါတရားသည္ ခုိင္ၿမဲလ်က္ပင္ရႇိ၏။ ဘုရားအေလာင္းေတာ္တုိ့၏ ထုိကဲ့သို့ ခုိင္ၿမဲေသာ သဒၶါတရားကို အာဂမသဒၶါဟု ေခၚ၏။
၁း၂း၉း၁။အဓိဂမသဒၶါ
ေသာတာပန္စေသာ အရိယာသာ၀ကတုိ့၏ သႏၲာန္၌ သစၥာေလးပါးျမတ္တရားကို ထုိးထြင္း၍ သိခ်ိန္မႇစ၍ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ရတနာသုံးပါး၌ သက္၀င္ယုံၾကည္ေသာ သဒၶါတရားသည္ အဓိမာန သဒၶါမည္၏။၃ ထိုသဒၶါသည္ အရိယာပုဂၢိဳလ္ျဖစ္သည္မႇ စ၍ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ရတနာသုံးပါး၌ သက္၀င္ ယုံၾကည္ေသာ သဒၶါတရားသည္ အဓိဂမသဒၶါမည္၏။၁ ထိုသဒၶါသည္ အရိယာျဖစ္ သည္မႇစ၍ ပရိနိဗၺာန္စံသည့္ တုိင္ေအာင္ ပ်က္စီးမႈမရႇိ တည္တံ့ခုိင္ၿမဲမႈ ရႇိပါသည္။
အရိယာပုဂၢိဳလ္တုိ့အား မဂ္၏ အစြမ္းျဖင့္ျဖစ္ေသာ အဓိဂမနသဒၶါ၏ ရတနာသံုးပါး အေပၚ၌ ယံုၾကည္တည္တံ့ခုိင္ၿမဲပုံကို သုရမၻ႒ဥပါသကာ၀တၴဳျဖင့္ သာဓကျပဳႏုိင္၏။
ျမတ္စြာဘုရားသည္ သာ၀တၴိျပည္ေဇတ၀န္ေက်ာင္း၌ သီတင္းသုံးေတာ္မူစဥ္ သာ၀တၴိျပည္သား သုရမၻ႒ဥပါသကာသည္ ျမတ္စြာဘုရားထံ ခ်ဥ္းကပ္၍ တရားေတာ္ကို နာယူေလ၏။ ေရႇးေကာင္းမႈ ကံေထာက္ပ့ံသည့္အေလ်ာက္ ေသာတာပန္ျဖစ္၍ အိမ္ျပန္လာသည္။ အိမ္သို့ ေရာက္ၿပီးခဏအၾကာ တြင္ ၀သ၀တၴိျပည္မႇ ဆင္းလာေသာ မာရ္နတ္သည္ ဘုရား အသြင္ေတာ္ဖန္ဆင္း၍ သုရမၻ႒အိမ္သို့ ေရာက္လာ၏။ သုရမၻ႒သည္ ျမတ္စြာဘုရား အထင္ျဖင့္ ရႇိခုိးၿပီးရပ္ေန၏။ ထုိအခါ ဘုရားရႇင္သ႑ာန္ ဖန္ဆင္းထားေသာ မာရ္နတ္သည္ ''ဒါယကာ သုရမၻ႒ ငါဘုရားသည္ သင့္အား ႐ုပ္၊ ေ၀ဒနာ၊ သညာ၊ သခၤါရ၊ ၀ိညာဏ္တုိ့သည္ အၿမဲမရႇိဟု ေဟာၾကားခဲ့၏။ ထုိသို့ ေဟာၾကားျခင္းသည္ မဆင္ျခင္ မစူးစမ္းဘဲ ေဟာၾကားမိျခင္းျဖစ္သည္။ ဒါယကာ သုရမၻ႒ သင္သည္ ယေန့မႇစ၍ အသက္ဆုံးသည့္ တိုင္ေအာင္ ႐ုပ္၊ ေ၀ဒနာ၊ သညာ၊ သခၤါရ၊ ၀ိညာဏ္တုိ့သည္ ၿမဲ၏ဟူ၍ မႇတ္ပါေလ''ဟု ေဟာၾကား၏။
ထုိအခါ သုရမၻ႒သည္ '' ဘုရားရႇင္တို့မည္သည္ကား မစူးစမ္းမဆင္ျခင္ဘဲ ေဟာ႐ိုးထုံးစံမရႇိ။ စင္စစ္မာရ္နတ္သည္ ငါ၏ သဒၶါတရားကို တားျမစ္ဖ်က္ဆီးရန္ လာေရာက္ျခင္းျဖစ္မည္'' ဟုေတြး၍ ''အသင္ကား မာရ္နတ္ မဟုတ္ေလာ'' ဟုေမး၏။ မာရ္နတ္က ဟုတ္သည္ဟု ၀န္ခံေသာအခါ အဘယ့္ေၾကာင့္ ဤကဲ့သို့ ဘုရားရႇင္သ႑ာန္ယူရသနည္းဟု ေမး၏။ မာရ္နတ္က '' သင္၏ သဒၶါတရားကို ဖ်က္ဆီးရန္ လာေပသည္''ဟုဆုိ၏။ ထိုအခါ သုရမၻ႒က'' သင္ကဲ့သို့ေသာ မာရ္နတ္တစ္ေယာက္တည္းကို မဆုိထားႏႇင့္'' ဟုေျပာဆုိႏႇင္ထုတ္လုိက္၏။ ညေနခ်မ္းအခါတြင္ သုရမၻ႒ဥပါသကာသည္ ျမတ္စြာဘုရားအား ျဖစ္ပ်က္ပုံ အေၾကာင္းမ်ဳိးစုံကို ေလ်ာက္ာထား၏။ ျမတ္စြာဘုရားက သုရမၻ႒အား အေ၀စၥပသစၥ= မတုန္မလႈပ္ သက္၀င္ယုံၾကည္ဟူေသာ ဧတဒဂ္ဘြဲ႕ထူး ကို ေပးသနားေတာ္မူသည္။၂ ဤသည္မႇာ အရိယာတို့၏ သဒၶါတရားကို လိမ္လည္လႇည့္ျဖား၍ ဖ်က္ေသာ္လည္း ပ်က္မသြားသည့္ သာဓကျဖစ္၏။
ထုိ့အျပင္ အရိယာတုိ့၏ သဒၶါတရားကို ၿခိမ္းေျခာက္၍လည္း မဖ်က္ဆီးႏုိင္ေပ။ မဖ်က္ဆီးႏုိင္ပုံကို ဓနဥၥာနီ၀တၴဳျဖင့္ သိအပ္၏။ ဓနဥၥာနီပုေဏၰးမႀကီးသည္ ဘုရားရႇင္အား အလြန္ ၾကည္ညိဳသည့္ ေသာတာပန္တကာမတစ္ဦးျဖစ္၏။ ခင္ပြန္းျဖစ္သည့္ ဘာရဒြါဇပုဏၰားႀကီးကမူ သာသနာေတာ္မႇ အပျဖစ္သည့္ ျဗဟၼဏပုဏၰားမ်ားကိုသာ ယုံၾကည္ဆည္းကပ္ေလ့ရႇိ၏။ ဓနဥၥာနီပုေဏၰးမႀကီးသည္ ေခ်ဆတ္သည့္အခါ၌ျဖစ္ေစ၊ တစ္ခုခုႏႇင့္တုိက္မိသည့္အခါ၌ျဖစ္ေစ နေမာ တႆ ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆဟု ဥဒါန္းက်ဴးေလ့ရႇိ၏။ ဘာရဒြါဇပုဏၰားႀကီးက ပုေဏၰးမအား ယင္းသို့မရြတ္ဆိုရန္ ေျပာ၏။ အဖန္ဖန္တားျမစ္ထားေသာ္လည္း မတားျမစ္ႏုိင္ဘဲရႇိေလ၏။ ထုိအခါ ဘာရဒြါဇပုဏၰားႀကီးသည္ သံလ်က္ဓားလြယ္ႀကီးကို ကိုင္လ်က္ '' မနက္ျဖန္ပုဏၰားမ်ား ဆြမ္းစား ေနစဥ္မႇာ ဦးျပည္းရဟန္းကို ရႇိခုိးလ်င္ သင့္ကိုယ္ကို အပိုင္းပုိင္းျဖစ္ေအာင္ ခုတ္ျဖတ္ပစ္မည္'' ဟု ေျပာ၏။ ထုိအခါ ဓနဥၥာနီပုေဏၰးမႀကီးသည္ ''သင္သည္ ငါ၏ခႏၶာကိုယ္ကို အပိုင္းပုိင္းခုတ္ျဖတ္ ေစကာမူ ငါကားဘုရားျမတ္၏ သာသနာေတာ္မႇ ေရႇာင္ၾကဥ္မည္မဟုတ္'' စသည့္အဓိပၸါယ္ရႇိေသာ ဂါထာငါးရာတုိ့ကို ရြတ္ဆိုလ်က္ ျငင္းဆုိ၏။ ပုဏၰားႀကီးလည္း လက္ေလ်ာ့သြားေလ၏။
ေနာက္ေန့၌ ပုဏၰားတုိ့အား ေကြၽးေမြးေနစဥ္ ဓနဥၥာနီသည္ ခလုတ္တုိက္မိ၍ ေခ်ာ္လဲသြားရႇာ ေလသည္။ ထိခုိက္မိေသာ ဒဏ္ရာေၾကာင့္နာက်င္မႈဒုကၡေ၀ဒနာျဖစ္ေပၚလာေသာအခါ၌ ဓနဥၥာနီသည္ ျမတ္စြာဘုရားကို သတိရ၍ ဦးေခါင္းထက္၌ လက္အုပ္ခ်ီကာ ဘုရားရႇိရာ ေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းေတာ္ဆီသို့ ညြတ္တြားလ်က္ နေမာ တႆ ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆဟု သုံးႀကိမ္တိုင္တုိင္ ဥဒါန္းက်ဴးဆုိလ်က္ ကန္ေတာ့မိေလသည္။ ထိုအခါ ပုဏၰားတို့သည္ အယူဇာတ္ကြဲျပားေသာသူ၏ ထမင္းကို ငါတို့ မစားလုိ'' ဟု ေျပာဆုိ စိတ္ဆိုးလ်က္ ထသြားၾကေလ၏။
ဘာရဒြါဇပုဏၰားလည္း အမ်က္ေဒါသေခ်ာင္းေခ်ာင္းထလ်က္ ပုေဏၰးမကို အမ်ဳိးမ်ဳိးဆဲဆုိၿပီးလ်င္ မေက်နပ္ေသးေသာေၾကာင့္ '' သူ့ဆရာကိုေမးခြန္းေမးျမန္း၍ ၀ါဒတင္မည္'' ဟု ႀကံစည္ကာ ဘုရားထံသို့ သြား၍ ေမးေလသည္။ ျမတ္စြာဘုရားက ေျဖဆုိေဟာၾကားေသာအခါ၌ ထိုပုဏၰားသည္ အကြၽတ္တရားရ၍ သာသနာေတာ္တြင္ ရဟန္းျပဳေလ၏။ မၾကာမီပင္ ရဟႏၲာျဖစ္သြားေလ၏။၁ ဤသာဓကျဖင့္ ဓနဥၥာနီသည္ မိမိ အသက္ထက္ ရတနာသံုးပါးအေပၚယုံၾကည္မႈ အဓိမာနသဒၶါသည္ မည္မ် ခုိင္ၿမဲေၾကာင္း ေပၚလြင္၏။
ထုိ့အျပင္ အရိယာတုိ့၏ သဒၶါတရားကို စည္းစိမ္ဥစၥာရတနာတုိ့ျဖင့္ ျဖားေယာင္း ဖ်က္ဆီး၍ မရေပ။ ဤသည္ကို အထက္၌ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ သုပၸဗုဒၶႏူနာသည္ ၀တၴဳက သက္ေသခံလ်က္ရႇိ၏။
၁း၂း၉း၂။ ၾသကပၸနသဒၶါ
ၾသကပၸနသဒၶါဟူသည္ ပုထုဇဥ္ပုဂၢဳိလ္တို့၏ သႏၲာန္၌ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာဟု ဆုိအပ္ေသာ မတုန္မလႈပ္ၾကည္ညဳိေသာ ဂုဏ္ႏႇင့္ယႇဥ္သည့္ သဒၶါတရားမ်ဳိးျဖစ္သည္။၁ ရတနာသုံးပါးႏႇင့္စပ္၍ မိစၧာဒိ႒ိအယူရႇိသူတို့က မဟုတ္မမႇန္စြပ္စြဲေျပာၾကားေသာ္လည္း ယုံမႇားမႈမရႇိ။ မတုန္မလႈပ္ ၾကည္ညိဳေသာ သီရိဂုတၲဥပါသကာ၏ သဒၶါမ်ဳိးျဖစ္သည္။ သာ၀တၴိျပည္သား သီရိဂုတၲရသူႂကြယ္ႏႇင့္ ဂရဟဒိႏ သူႂကြယ္တို့သည အလြန္အကြၽမ္း၀င္ေသာ သူငယ္ခ်င္းမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ သီရိဂုတၲသူႂကြယ္သည္ ျမတ္စြာဘုရား၏ တပည့္သာ၀ကျဖစ္၍ ဂရဟဒိႏၷမႇာမူ မိစၧာအယူရႇိေသာ နိဂ႑တကၠတြန္းတုိ့၏ တပည့္ျဖစ္၏။ သူငယ္ခ်င္းျဖစ္သူ ဂရဟဒိႏၷသည္ ျမတ္စြာအေပၚ၌ အျပစ္ေျပာဆို၏။ သူကိုးကြယ္ေသာ နိဂ႑တကၠတြန္းတို့ကို ခ်ီးမြမ္းကာ နိဂ႑တို့ကိုသာ ၾကည္ညိဳရန္ အမ်ဳိးမ်ဳိးတိုက္တြန္းေလ၏။ မည္သို့ပင္ တိုက္တြန္းေသာ္လည္း သီရိဂုတၲဥပါသကာသည္ အနည္းငယ္မ် ယိမ္းယုိင္တုန္လႈပ္မႈမရႇိဘဲ ရတနာ သုံးပါး၌ သက္၀င္ယုံၾကည္ေသာ ပုထုဇဥ္မ်သာျဖစ္ေသာ္လည္း သူငယ္ခ်င္းျဖစ္သူ ဂရဟဒိႏၷ၏ စည္း႐ုံးမႈေနာက္သို့ မလိုက္ပါေပ။ ရတနာသုံးပါးအေပၚ၌သာ စြဲၿမဲစြာသက္၀င္ယုံၾကည္ခဲ့၏။ ဤသဒၶါတရားမ်ဳိးသည္ ဂုဏ္ႏႇင့္ယႇဥ္ေသာ သဒၶါျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ၾသကပၸနသဒၶါမည္။ ေနာင္ေသာအခါ ဂရဟဒိႏၷသည္ တရားေတာ္ကို နာၾကား၍ ေသာတာပန္ျဖစ္ေလ၏။ မိမိ၏ စည္းစိမ္ဥစၥာအားလုံးကို စြန့္လႇဴကာ အသက္ထက္ဆုံး ေကာင္းမႈကုသိုလ္မ်ားကို ႀကိဳးစားအားထုတ္ခဲ့ေလ၏။၂
ဤသာဓကကို ႐ႈလ်င္ သီရိဂုတၲဥပါသကာ၏ ကလ်ာဏပုထုဇဥ္ပီသစြာ ရတနာသုံးပါးအေပၚ ၌ မတုန္မလႈပ္ယုံၾကည္သက္၀င္မႈဟူေသာ အားႀကီးသည့္သဒၶါတရားကို ျမင္ႏုိင္၏။ အရင္းႏႇီးဆုံး သူမ်ား၏ စကားကိုပင္ အယုံမလြယ္ခဲ့။ အေၾကာင္းအက်ဳိးဆက္စပ္စဥ္းစား၍ ကိုယ္ပိုင္ၪာဏ္ျဖင့္သာ ယုံၾကည္ခဲ့၏။ သူသည္ ရတနာသုံးတု့ိ၏ ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကို အတြင္းက်က်သိကာ ၾကည္ညိုသူျဖစ္၏။
၁း၂း၉း၃။ ပသာဒသဒၶါ
ၾကည္ညိဳဖြယ္ေကာင္းေသာ ၀တၴဳအာ႐ုံတုိ့၌ ၾကည္ညိဳမႈ သေဘာမ်သာရႇိေသာသဒၶါသည္ ပသာဒသဒၶါမည္၏။၃ ဤသဒၶါမ်ဳိးသည္ ဂုဏ္မယႇဥ္သည့္ သဒၶါမ်ဳိးျဖစ္၍ ျဖစ္လြယ္ပ်က္လြယ္ေသာ သေဘာရႇိ၏။ ယုံၾကည္႐ုံမ်သာ ျဖစ္၍ ဆင္ျခင္ႏုိင္မႈ၊ အမႇားအမႇန္ ခြဲျခားႏုိင္မႈ ၪာဏ္မရႇိေသာေၾကာင့္ ယုံလြယ္ပ်က္စီးလြယ္၏။ အမႇတ္တမဲ့တမုဟုတ္ျခင္းျဖစ္ေပၚတတ္ေသာ ၪာဏ္မယႇဥ္သည့္ သဒၶါ မ်ဳိး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တည္တံ့ခုိင္ၿမဲျခင္း သေဘာ မရႇိ။
ယခုေခတ္အခါ၌ ဤသဒၶါမ်ိဳးသည္သာလ်င္ အျဖစ္မ်ား၏။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ရတနာ သုံးပါးႏႇင့္ ကံကံ၏အက်ဳိးကို တကယ္ျမတ္ႏုိးယုံၾကည္မႈမရႇိလႇဘဲ တရားေဟာေကာင္းသည္ဟု ဆုိလ်င္ အမႇတ္မဲ့ၾကည္ညိဳတတ္ျခင္း၊ စာေပက်မ္းဂန္တတ္သည္ဟုဆိုလ်င္ အမႇတ္မဲ့ၾကည္ညိဳတတ္ျခင္း၊ အက်င့္သီလေကာင္းသည္ဟုဆုိလ်င္ အမႇတ္မဲ့ၾကည္ညိဳတတ္ျခင္း ေနာင္အခါ မိမိသေဘာ ႏႇင့္ မတုိက္ ဆုိင္ေသာ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေတြ့က လြယ္လြယ္ကူကူႏႇင့္ပင္ အၾကည္ညိဳပ်က္တတ္ျခင္း ဟူေသာ သေဘာမ်ဳိးတုိ့သည္ မၾကာခဏႀကဳံေတြ့ရတတ္ေသာ ေၾကာင့္ ျဖစ္၏။
လူအားလုံး၏ သုံးပုံႏႇစ္ပုံသည္ ႐ုပ္ေခ်ာသူကို ၾကည္ညိဳၾက၏။ လူအားလုံး၏ ငါးပုံ ေလးပုံသည္ နာမည္ႀကီးသူကုိ ၾကည္ညိဳၾက၏။ လူအားလုံး၏ ဆယ္ပုံကိုးပုံသည္ ေခါင္းပါးစြာ က်င့္ႀကံေနထုိင္သူကို ၾကည္ညိဳၾက၏။ သို့ရာတြင္ တရားႏႇင့္ အညီက်င့္ႀကံေနထုိင္သူကို ၾကည္ညိဳတတ္သူကား လူအား လုံးကုိ တစ္သိန္းပုံလ်င္ တစ္ပုံသာ ရႇိ၏ ဟု အ႒ကထာ၌ မိန့္ဆိုထားပါသည္။၁
ဤသဒၶါႏႇင့္စပ္၍မဟာ၀ဂၢဋီကာ၌ '' ဤပသာဒသဒၶါကား ၪာဏ၀ိပၸယုတ္သဒၶါမ်ဳိးျဖစ္၏။ ၪာဏ္မပါဘဲ အလြယ္ယုံၾကည္ေသာ သဒၶါမ်ဳိးျဖစ္၍ ပ်က္လဲပ်က္လြယ္၏။ စြဲစြဲၿမဲၿမဲ ယုံၾကည္တတ္ေသာ သေဘာမရႇိေပ။ ဂုဏ္ႏႇင့္ယႇဥ္ေသာ ၾသကပၸနသဒၶါကား တစ္ဘ၀လုံး ခုိင္ၿမဲ၏။ အဓိဂမနသဒၶါကား ဆုပန္သည့္ အခါမႇစ၍ နိဗၺာန္ရသည့္ဘ၀တုိင္ေအာင္ ခိုင္ၿမဲ ေသာ သဒၶါတရားျဖစ္ပါသည္ဟု မိန့္ဆုိထားပါသည္။၂
သဒၶါသည္ မည္သို့ပင္ အမ်ဳိးအစား ကြဲျပားျခားနားပါေသာ္လည္း အႏႇစ္ခ်ဳပ္အားျဖင့္ ခုိင္ၿမဲေသာ သဒၶါတရားႏႇင့္ မခုိင္ၿမဲေသာ သဒၶါဟု ႏႇစ္မ်ဳိးသာရႇိ၏။ အရိယာပုဂၢိဳလ္တို့၏ သဒၶါသည္ ခုိင္ၿမဲ၍ ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္တုိ့၏ သဒၶါမႇာ မခုိင္ၿမဲေပ။ အခ်ိန္တိုအတြင္း၀ယ္ ပ်က္စီးသြားႏုိင္၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ ပသာဒ သဒၶါအဆင့္မႇ ၾသကပၸနသဒၶါအဆင့္သို့ ေရာက္ေအာင္ ၾသကပၸနသဒၶါအဆင့္မႇ အာဂမနသဒၶါ အဆင့္ ေရာက္ေအာင္ ႀကိဳစားသင့္လႇ၏။ ဆုထူးပန္ ပုဂၢိဳလ္တို့ကား အဓိဂမသဒၶါအဆင့္ေရာက္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္၏။
၁း၂း၉း၃း၁။ပသာဒမႇ အဓိဂမနသု့ိ ေျပာင္းခဲ့သည့္ ၀ကၠလိမေထရ္
သာ၀တၴိျပည္သား ပုဏၰားတစ္ေယာက္သည္ ဆြမ္းခံႂကြလာေသာ ျမတ္စြာဘုရား၏ ႐ူပကာယ အသေရေတာ္၌ ဖူးေျမႇာ္မ၀ႏုိင္သည္ျဖစ္၍ အၿမဲဖူးေျမႇာ္ခြင့္ရရန္ ရဟန္းျပဳ၏။ စာေပက်က္မႇတ္မႈ ကမၼ႒ာန္းႏႇလုံးသြင္းမႈတုိ့ကို ပယ္၍ ျမတ္စြာဘုရားအသေရေတာ္ကိုသာ ဖူးေျမႇာ္လ်က္ ေန့တုိ့ကို ကုန္လြန္ေစ၏။ ျမတ္စြာဘုရားကလည္း ဂုဏ္ရင့္က်က္ခ်ိန္ မတန္ေသး၍ မည္သို့မ် မိန့္ေတာ္မမူခဲ့ေပ။ ၀ကၠလိ၏ ၪာဏ္ရင့္က်က္ခ်ိန္၌ '' ဤအေကာင္ပုပ္ကို ဖူးျမင္ျခင္းျဖင့္ အဘယ္က်ဳိးရႇိအံ့နည္း။တရားကို ျမင္သူသည္ ငါဘုရားကိုလည္းျမင္၏။ ငါဘုရားကို ျမင္သူသည္ တရားကိုလည္း ျမင္၏ဟု ဆုံးမ၏။ ဤသို့ဆုံးမေသာ္လည္း မနာခံခဲ့ေပ။
ထိုအခါ ျမတ္စြာဘုရားက '' ဤရဟန္းသည္ သံေ၀ဂမပါဘဲ သစၥာသိလိမ့္မည္ မဟုတ္'' ဟု သိေတာ္မူ၍ ၀ါတြင္းကာလနီးလတ္ေသာ္ ရာဇၿဂိဳဟ္ျပည္သို့ သြား၍ ၀ါကပ္ရာေန့၌''၀ကၠလိ ထြက္ သြားေလာ့၊ ၀ကၠလိ ထြက္သြားေလာ့''ဟု ႏႇင္ထုတ္လုိက္၏။ ၀ကၠလိသည္ ၀ါတြင္းကာလပတ္လုံး ဖူးေျမႇာ္ခြင့္မရခဲ့၍ '' ငါ့အား အသက္ရႇည္ျခင္းျဖင့္ အက်ဳိးမရႇိေတာ့၊ ေတာင္ေပၚမႇ ခုန္ခ်ေသေတာ့ မည္ဟု ႀကံကာ ဂိဇၥ်ကုဋ္ေတာင္သို့ တက္၏။
ျမတ္စြာဘုရားသည္ ''ဤ၀ကၠလိသည္ ငါဘုရားထံမႇေျဖသိမ့္မႈ မရလ်င္ မဂ္ဖိုလ္၏ ဥပနိႆယကို ဖ်က္ဆီးႏုိင္သည္'' ဟု ႀကံေတာ္မူ၍ ေရာင္ျခည္ေတာ္လႊတ္၍ ဖူးျမင္ေစ၏။ ၀ကၠလိမေထရ္သည္ ထုိအခါမႇ အာသာေျပေပ်ာက္ေလ၏။ ျမတ္စြာဘုရားက ''ဧဟိ ၀ကၠလိ= ၀ကၠလိ လာပါ'' ဟုေခၚေတာ္မူေသာအခါ၌ ၀မ္းေျမာက္မႈအႀကီးအက်ယ္ျဖစ္သြား၏။
သြားဖုိ့ရန္လမ္းရႇာမေတြ့ေသာ ေၾကာင့္ ေကာင္းကင္သို့ ေျခတစ္လႇမ္းဆင္းကာ ျမတ္စြာဘုရားေဟာၾကားခဲ့ေသာ ဂါထာမ်ားကို ဆင္ျခင္၏။ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ပီတိကို ပယ္ခြါၿပီး ပဋိသမၻိဒါေလးပါႏႇင့္တကြ ရဟႏၲာအျဖစ္သို့ ေရာက္ေလ၏။ ျမတ္စြာဘုရားကို ရႇိခုိးလ်က္သာလ်င္ ေရႇ႕ေတာ္ေမႇာက္၌ တည္၏။ ေနာင္အခါ၌ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ၀ကၠလိအား သဒၶါလြန္ကဲေသာအရာ၌ ဧတဒဂ္ဘြဲ႕ထူး ခ်ီးျမႇင့္ ေတာ္မူေလ၏။
ဤသာဓကကို ႐ႈပါက အရႇင္၀ကၠလိသည္ ျမတ္စြာဘုရားအေပၚ၌ ပသာဒသဒၶါျဖင့္ ၾကည္ညိဳခဲ့ၿပီး ရဟႏၲာျဖစ္ၿပီးေနာက္ပို္င္းမႇ အဓိမာနသဒၶါအျဖစ္သို့ ေျပာင္းလဲခဲ့သည္ကို ေတြ့ရႇိရသည္။ ထုိ့ေၾကာင့္ လူသားတုိ့အေနျဖင့္ ခုိင္ၿမဲေသာ သဒၶါတရားအျဖစ္သို့ ေရာက္ရႇိရန္ ဂ႐ုတစိုက္ႀကိဳးစားသင့္လႇ၏။
၁း၂း၁၀။ သဒၶါတရားရႇိသူ၏ လကၡဏာ (၃)ပါး
အဘယ္သို့လ်င္ သဒၶါရႇိသူကို သိႏုိင္မည္နည္းဟု ေစာဒကတက္ဖြယ္ရႇိ၏။ ေရႊ၏ အရည္အေသြး ေကာင္းမေကာင္းကို မႇတ္ေက်ာက္တင္ၾကည့္မႇ သိႏိုင္၏။ ထုိ့အတူ သဒၶါရႇိသူဟုတ္၊ မဟုတ္ကိုလည္း ေအာက္ပါလကၡဏာမ်ားျဖင့္ ၾကည့္႐ႈရေပမည္။ သဒၶါတရားရႇိသူ၏ လကၡဏာသုံးပါးရႇိ၏။ ယင္းတုိ့မႇာ--
၁။ သီလရႇိသူကို ေတြ့ျမင္ဆည္းကပ္လုိျခင္း၊
၂။ သူေတာ္ေကာင္းတရားမ်ားကို နာယူလုိျခင္း၊
၃။ ၀န္တုိမႈ မေစၧရအညစ္အေၾကးမရႇိျခင္းတုိ့ ျဖစ္သည္။၁
ယင္းအဂၤါသုံးပါးႏႇင့္ျပည့္စုံေသာပုဂၢိဳလ္ကုိ သဒၶါတရားႏႇင့္ ျပည့္စုံသူဟု မႇတ္ယူႏုိင္သည္။ ယင္း အဂၤါသုံးပါးႏႇင့္ မျပည့္စုံလ်င္မူ သဒၶါတရားမရႇိသူဟု မႇတ္ယူရမည္။
၁း၂း၁၀း၁။ သီလရႇိသူကုိ ေတြ့ျမင္ဖူးေတြ့လုိျခင္း
သဒၶါတရားရႇိသည္ သီလရႇိသူဟု ဆုိလ်င္ ဆယ္ယူဇနာ၊ ယူဇနာႏႇစ္ဆယ္၊ ယူဇနာေလးဆယ္၊ ေျခာက္ေသာင္းသုံးရာေ၀းေသာ ခရီးပင္ျဖစ္ေစကာမူ မေရာက္ေရာက္ေအာင္ သြား ေရာက္ဖူးျမင္ေလ့ရႇိ ၾက၏။၁ သဒၶါတရားရႇိသူ၏ သီလရႇိသူကို ျမတ္ႏုိးပူေဇာ္လုိေသာဆႏၵကို ခရီးအကြာအေ၀းက မတားဆီးႏုိင္ေပ။ ဤသည္ကို ေအာက္ပါသာဓက မ်ားျဖင့္ သက္ေသျပဳႏုိင္ပါ၏။
ပါဋလိပုတ္ၿမိဳ႕တံခါးရႇိ ဇရပ္၌ေနေသာ ပုဏၰားႏႇစ္ေယာက္တို့သည္ ကာဠ၀ဏၰိမ႑ပ္၌ သီတင္းသုံးေသာ မဟာနာဂမေထရ္၏ သီလစေသာ ဂုဏ္သတင္းကို ၾကားရ၍ မေထရ္အား ဖူးရန္ ၿမိဳ႕မႇ ထြက္ၾက၏။ ပုဏၰားတစ္ေယာက္သည္ လမ္း၌ပင္ ေသဆုံးသြား၏။ က်န္ေသာ ပုဏၰားတစ္ ေယာက္သည္ သမုဒၵရာကို ေလႇျဖင့္ ကူး၍ မဟာတိတၲဆိပ္ကမ္း၌ သက္ဆင္း၏။ တစ္ဖန္ အႏုရာဓၿမိဳ႕ သို့သြား၍ ကာဠ၀ဏၰိမ႑ပ္ရႇိရာအရပ္ကို ေမး၏။ ထုိအခါ ရာဟနဇနပုဒ္၌ ရႇိသည္၏အျဖစ္ကို သိ၍ ထိုအရပ္သို့သြားကာ စူဠနဂရရြာ၌ တည္းခုိေလ၏။ နံနက္ခင္းခ်ိန္၌ မေထရ္အား လႇဴဒါန္းရန္ အာဟာရတု့ိကို ျပင္ဆင္၍ ေက်ာင္းသို့ သြား၏။ ပရိသတ္အစြန္၌ ေန၍ အေ၀းမႇ ႂကြလာေနေသာ မေထရ္ကို ရႇိခုိးကာ တဖန္ခ်ဥ္းကပ္၍ ေျခဖမိုးတို့၌ ၿမဲၿမံစြာကိုင္လ်က္ ရႇိခုိးျပန္၏။ ရႇိခုိးလ်က္ပင္ '' အရႇင္ဘုရား အရပ္ေတာ္ျမင့္လႇပါ၏''ဟု ေလ်ာက္၏။ မေထရ္သည္ အရပ္လည္း မရႇည္၊ ပုလည္း မပုေပ။ သို့ျဖစ္၍ ''အရႇင္ဘုရား အရပ္ကား မရႇည္ပါေပ။ အရႇင္ဘုရားတုိ့၏ ဂုဏ္သည္ကား အညိဳ ေရာင္ရႇိေသာ သမုဒၵရာကို ေက်ာ္ကာ ဇမၺဴဒိပ္တစ္ခုလုံး ျပန့္ႏႇံ့၏ဟု ေလ်ာက္၏။ ပုဏၰားသည္ မေထရ္အား ဆြမ္းလုပ္ေကြၽးကာ သကၤန္းသုံးထည္ကုိ အပ္ႏႇင္း၍ မေထရ္၏ အထံ၌ ရဟန္း ျပဳေလ ၏။ မေထရ္၏ ၾသ၀ါဒကို လိုက္နာကာ ႏႇစ္ရက္သုံးရက္ျဖင့္ပင္ ရဟႏၲာျဖစ္ေလ၏။၂
သဒၶါတိႆမင္းသည္ '' ၾကည္ညိဳရႇိခုိးေလာက္ေသာ ရဟန္းကိုေတြ႕က ေျပာၾကပါ''ဟု လူအမ်ား အား ေျပာၾကားေလ၏။ လူအမ်ားက မင္းႀကီးအား မဂၤလ၀ါသီကုဋတိႆမေထရ္ကို ညႊန္ျပၾက၏။ မင္းႀကီးသည္ ယူဇနာငါးရာေ၀းေသာ မေထရ္၏ ေနရာသို့ သြား၏။ မေထရ္သည္ မင္းႀကီးလာ သည္ သိရႇိရ၍ ''ငါတုိ့အား အသက္ႀကီးရာအခါ၌ မင္းနန္ေတာ္၌ (ေနျခင္းျဖင့္)အက်ဳိးမရႇိ''ဟု ႀကံ၍ ေန့သန့္စင္ရာ ေညာင္ေစာင္း၌ လဲေလ်ာင္း၍ ေျမႀကီးကို ျခစ္လ်က္ေန၏။ မင္းႀကီးသည္ ထုိအျခင္းအရာကို ေတြ့ျမင္ရ၍ ''ရဟႏၲာအား လက္ေဆာ့ျခင္း မည္သည္မရႇိ၊ ဤပုဂၢိဳလ္သည္ ရဟႏၲာမဟုတ္'' ဟု ႀကံ၍ ရႇိမခုိးဘဲ နန္းေတာ္သို့ ျပန္ေလ၏။ ''မေထရ္သည္ ေညာင္းေစာင္းသည္ မင္းႀကီးျမင္စဥ္ ကာလ၌ ေျမ၌တည္ပါေစသတည္း''ဟု အဓိ႒ာန္၍ ပရိနိဗၺာန္ျပဳေလ၏။ ¤င္းေညာင္ေစာင္းသည္ ငါးယူဇနာေ၀းေသာ ေကာင္းကင္မႇ ႂကြ၍ ထူပါရာမိသု့ိ ေရာက္ေလ၏။ အနီးအနားသစ္ပင္မ်ားသည္ ကိုင္းညြတ္တာ၀န္ကန္ေတာ့ၾက၏။ လူမ်ားက ရႇင္ဘုရင္ကို ေျပာၾက၏။ ရႇင္ဘုရင္က မယုံၾကည္ေပ။ လူအမ်ား၏ သာဓုေခၚသံကို ၾကား၍ ရႇင္ဘုရင္ေရာက္လာစဥ္ ေညာင္ေစာင္းသည္ ေျမသို့က်၏။ ရႇင္ဘုရင္သည္ နံ့သာစသည္တုိ့ျဖင့္ သၿဂိဳဟ္မႈကို ျပဳၿပီး ဓာတ္ေတာ္မ်ားကို ယူ၍ ေစတီတည္ေလ၏။၁
ဤသည္တုိ့ကား သဒၶါတရားရႇိသူတို့သည္ သီလရႇိသူကိုသာ ဖူးျမင္ရမည္ဆုိလ်င္ မည္မ်ေ၀း ေသာအရပ္ပင္ ျဖစ္ေစကာမူ သြားေရာက္ဖူးၾကပုံမ်ား ျဖစ္ၾက၏။
၁းး၂း၁၀း၂။ သူေတာ္ေကာင္းတရားကို နာၾကားလုိျခင္း
သဒၶါတရားရႇိသူတု့ိသည္ သူေတာ္ေကာင္းတရားကို နာၾကားလိုစိတ္လည္း အစဥ္အၿမဲရႇိၾက၏။ ပိ႑ပါတိကတိႆမေထရ္သည္ တရားနာစဥ္ ေႁမြကိုက္ခံရ၏။ တရားနာမပ်က္ေစရန္ ေႁမြကို အိတ္၌ ထည့္၍ အိတ္အ၀ကို ပိတ္ထား၏။ အ႐ုဏ္တက္ခ်ိန္၌ အနာဂါမ္ျဖစ္ေလ၏။ ထုိ့ေနာက္ ရဟန္းတုိ့အား သူခုိးကို ဖမ္းမိသည္ဟု ေျပာ၍ ေႁမြကို ထုတ္ျပ၏။ ထုိအခါ ရဟန္းတို့က '' ေႁမြကို မည္သည့္ အခ်ိန္ကစ၍ ျမင္သနည္း''ဟု ေျပာၾက၏။ ထိုအခါ မေထရ္က '' မေန့ညေနကတည္းက ျမင္သည္'' ဟု မိန့္၏။ ရဟန္းတုိ့က ''ဤကဲ့သို့ ၀န္ေလးေသာအမႈကို အဘယ့္ေၾကာင့္ ျပဳေလသနည္း''ဟု ေမးေသာအခါ ''ေႁမြကိုက္ခံရသည္ကိုသာ ေျပာခဲ့လ်င္ ဤသို့ေသာ အနာဂါမ္ျဖစ္ လိမ့္မည္မဟုတ္'' ျပန္ေျဖခဲ့၏။၂ သဒၶါတရား ရႇိသူတို့၏ သူေတာ္ေကာင္းတရားနာလုိမႈ ကုသလစၧႏၵ ကား အ့ံၾသမကုန္ႏုိင္ဖြယ္ပင္ျဖစ္၏။
တိႆရြာ တိႆမဟာ၀ိဟာရေက်ာင္း၌ သီတင္းသုံးေသာ ရဟန္းငယ္တစ္ပါးသည္ မဟာဇာတကဘာဏကမေထရ္သည္ ဂါထာတစ္ေထာင္ရႇိေသာ ေ၀ႆႏၲရာဇာတ္ေတာ္ကို ေဟာၾကား မည္ဟု ေျပာသံၾကား၍ ထုိရြာမႇထြက္ကာ ယူဇနာခရီးကို တစ္ရက္တည္းျဖင့္ ႂကြ၏။ ရဟန္းငယ္သည္ မေထရ္ေဟာေသာ ေနာက္ဆုံးဂါထာကိုသာ နာလုိက္ရ၏။ ရဟန္းငယ္သည္ ''ငါ၏ ပင္ပင္ပန္းပန္း လာရျခင္းကား အက်ဳိးမဲ့ေလၿပီ'' ဟု ေျပာ၍ငို၏။ ထုိစကားကိုၾကားေသာ ဒါယကာတစ္ေယာက္ သည္ မေထရ္အား ေလ်ာက္၏။ မေထရ္က တရားျပန္လည္ေဟာေပးသျဖင့္ ရဟန္းငယ္သည္ ေသာတာပန္ ျဖစ္ေလ၏။၃
ဥလႅေကာလိကဏၰိအရပ္၌ေနေသာ မိန္းမတစ္ေယာက္သည္ သားကို ႏုိ့တိုက္လ်က္ပင္ ဒီဃ ဘာဏကမဟာမေထရ္သည္ အရိယ၀ံသပဋိပဒတရားကို ေဟာမည္ဟု ၾကား၍ ငါးယူဇနာခရီးကို သြားၿပီး တရားနာ၏။ အ႐ုဏ္တက္ရာအခါ၌ မေထရ္၏ တရားေတာ္ၿပီး ဆုံးၿပီဟု မိန့္ႁမြက္သံႏႇင့္ တစ္ၿပိဳင္နက္ပင္ ေသာတာပန္ျဖစ္ေလ၏။၁
ကဠမၸရအရပ္၌ေနေသာ မိန္းမတစ္ေယာက္သည္ ရင္ခြင္၌ သားကို ခ်ီ၍ စိတၲလေတာင္သို့ တရားနာရန္ သြား၏။ ကေလးကုိ သစ္ပင္ရင္း၌ထား၍ ရပ္လ်က္ပင္ တရားနာ၏။ ညဥ့္အလယ္၌ ေႁမြတစ္ေကာင္သည္ လာလတ္၍ ထိုမိန္းမ၏ မ်က္စိေရႇ႕တြင္ပင္ အိပ္ေပ်ာ္ေနေသာ သားငယ္ကို ကုိက္၏။ ငါသား ေႁမြကိုက္ခံရၿပီဟု ေျပာလိုက္လ်င္ ဓမၼႏၲရာယ္ ျဖစ္လိမ့္မည္၊ ဤသံသရာ၀ဋ္၌ က်င္လည္ေသာငါ့အား အႀကိမ္မ်ားစြာ သားကို ရခဲ့၏။ တရားကို နာအံ့''ဟု ႀကံ၍ ညာဥ္သုံး ယာမ္ပတ္လုံး ရပ္လ်က္သာတရားနာၿပီး ေသာတာပန္ျဖစ္ေလ၏။ နံနက္အလင္းေရာက္ေသာအခါ သစၥာဆို၍ သား၏ အဆိပ္ကို ေျပေစ၏။၂
ဤသည္တုိ့ကား သဒၶါတရားရႇိသူတို့သည္ သူေတာ္ေကာင္းတရားကိုသာ နာၾကားရမည္ဆိုလ်င္ တရားမႇလြဲ၍ မည္သည့္အရာကိုမ် မငဲ့ကြက္တတ္ပုံမ်ားျဖစ္သည္။ သဒၶါတရားရႇိသူတို့ မေစၧရအညစ္ အေၾကးကင္း၍ စြန့္လႇဴတတ္ပုံမ်ားအေၾကာင္းကိုကားဆုိင္ရာ အခန္းေရာက္မႇ တင္ျပပါမည္။
၁း၂း၁၁။ သဒၶါတရားရႇိသူ၏ လကၡဏာ (၁၁)ပါး
ထုိ့အျပင္ သဒၶါရႇိသူ၏ လကၡဏာ (၁၁)ပါးကိုလည္း ျမတ္စြာဘုရားသည္ သုဘူတိ ရဟန္းႏႇင့္ သဒၶါအမည္ရႇိ ရဟန္းတု့ိအား ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည္။ ယင္းတုိ့မႇာ----
၁။ သီလရႇိျခင္း၊
၂။ အၾကားအျမင္သုတမ်ားျခင္း၊
၃။ မိတ္ေကာင္းေဆြေကာင္းရႇိျခင္း၊
၄။ နားလည္သိျမင္လြယ္ျခင္း၊
၅။ ထုိထုိအမႈကိစၥတို့၌ ကြၽမ္းက်င္လိမၼာျခင္း၊
၆။ တရားနာလုိျခင္း၊
၇။ အကုသိုလ္ကို ပယ္ျခင္းငႇါ အားထုတ္မႈရႇိျခင္း၊
၈။ စ်ာန္ေလးပါးကို ရျခင္း၊
၉။ ပုေဗၺနိ၀ါသၪာဏ္ကို ရျခင္း၊
၁၀။ ဒိဗၺစကၡဳၪာဏ္ကို ရျခင္း၊
၁၁။ ရဟႏၲာျဖစ္ႏုိင္ျခင္းတုိ့ျဖစ္ပါသည္။၃
ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္သည္ သဒၶါတရားႏႇင့္ျပည့္စုံပါက ထုိပုဂၢိဳလ္၏စိတ္သည္ ၾကည္လင္ သန့္ရႇင္းေနေသာေၾကာင့္ ေနာင္ဘ၀တြင္ နတ္ျပည္၌ ျဖစ္ႏုိင္၏။၁ စ်ာန္တရားမ်ား ရရႇိႏုိင္သည္ သာမက ကိေလသာကင္းကြာ ရဟႏၲာပင္ျဖစ္ႏုိင္သည္။
၁း၂း၁၂။သဒၶါတရားရႇိသူတို့ အေလးအျမတ္ျပဳသည့္(၄)ဌာန
ျမတ္စြာဘုရားသည္ အရႇင္အာနႏၵာမေထရ္အား '' ခ်စ္သားအာနႏၵာ သဒၶါတရားရႇိၾကေသာ ရဟန္းေယာက်္ား၊ ရဟန္းမိန္းမ၊ ဥပါသကာ၊ ဥပါသိကာမတု့ိသည္ ဤေနရာ၌ ျမတ္စြာဘုရားဖြား ျမင္ေတာ္မူသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ဤေနရာ၌ ျမတ္ဗုဒၶအျဖစ္သို့ ေရာက္ေတာ္မူသည္ဟူ၍လည္း ေကာင္း၊ ဤေနရာ၌ ျမတ္စြာဘုရား ဓမၼစၾကာတရားေဟာေတာ္မူသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ဤေနရာ ၌ ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူသည္ဟူ၍ လည္းေကာင္း ေအာက္ေမ့ကာ လာေရာက္ဖူးေျမႇာ္ၾကကုန္ လတၲံ႕။ ထိုသူတုိ့သည္ ေသသည္၏အျခားမဲ့ ေနာက္ဘ၀၀ယ္ နတ္ျပည္ေလာက၌ ျဖစ္ၾကရကုန္လတၲံ႕ ဟုေဟာေတာ္မူခဲ့၏။၂
ထုိေဟာၾကားေတာ္မူခ်က္အရ
၁။ ဘုရားရႇင္ဖြားျမင္ေတာ္မူရာဌာန၊
၂။ ဘုရားအျဖစ္သို့ ေရာက္ေတာ္မူရာဌာန၊
၃။ ဘုရားရႇင္ ဓမၼစၾကာတရား ေဟာေတာ္မူရာဌာန၊
၄။ ဘုရားရႇင္ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူရာဌာနဟူေသာ ေလးဌာနတုိ့သည္ သဒၶါတရားရႇိသူတို့ အထြတ္အျမတ္ ထားရာ သံေ၀ဂရရာဌာနမ်ားျဖစ္၏။ယင္းကို သံေ၀ဇနိယေလးဌာနဟု ေခၚ၏။
သဒၶါတရားမရႇိသူသည္ ထိုေနရာဌာနမ်ား၌ ေနထုိင္ရေသာ္လည္း ျမတ္စြာဘုရားရႇင္ကို ၾကည္ ညိဳပူေဇာ္ရမႇန္း သိမည္မဟုတ္ေပ။ သဒၶါရႇိသူမ်ားမႇာမူ ထုိေနရာေဒသမ်ားသို့ မေရာက္ေရာက္ေအာင္ သြားကာ ၾကည္ညိဳပူေဇာ္ၾက၊သံေ၀ဂပြားၾကပါသည္။ ထုိသို့ သြား ေရာက္ပူေဇာ္ၾကၿပီး ၾကည္ညိဳေသာ စိတ္ျဖင့္ ေသဆုံးလ်င္ ေနာက္ဘ၀၌ နတ္ခ်မ္းသာကို ရရႇိခံစားႏုိင္ပါသည္။ သဒၶါတရားရႇိသူတုိ့သည္ ထုိေနရာေဒသမ်ားသို့ မသြားေရာက္ေစကာမူ မိမိေနရာအရပ္၌ပင္ သက္ေတာ္ထင္ရႇားျမတ္စြာ ဘုရားကို ရည္မႇန္း၍ ပူေဇာ္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ေလ့ရႇိ၏။ ထုိကုသိုလ္ေကာင္းမႈ အစြမ္းေၾကာင့္လည္း ေကာင္းရာသုဂတိသို့ ေရာက္ရႇိႏိုင္ပါ၏။ ဤသို့ေရာက္ရျခင္းသည္ သဒၶါတရားရႇိျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
၁း၂း၁၃။ သဒၶါႏႇင့္စပ္၍ မႇတ္သားဖြယ္ရာဥပမာမ်ား
စကားေျပာေကာင္းသူတုိ့သည္ မိမိတို့ဆုိလိုေသာ အေၾကာင္းအရာကို သူတပါးတို့အား ရႇင္းလင္းျပတ္သားစြာ နားလည္ေစလုိေသာအခါ လူတို့ႏႇင့္ နီးစပ္သည့္အရာမ်ားႏႇင့္ ႏႈိင္းယႇဥ္ကာ ေျပာၾက၏။ ျမတ္စြာဘုရားရႇင္သည္လည္း ေ၀ေနယ်သတၲ၀ါအေပါင္းတို့အား တရားေဟာၾကား ရာတြင္ ဥပမာဥပေမယ်တုိ့ျဖင့္ ေဟာၾကားေတာ္မူေလ့ရႇိသည္။ ထိုနည္းတူစြာ သဒၶါတရား၏အစြမ္း သတၲိတို့ကိုလည္း ဥပမာအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည္။ ထုိေဟာၾကားခ်က္တုိ့ကို တင္ျပ လုိေပ၏။
၁း၂း၁၃း၁။လက္ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ
ျမတ္စြာဘုရားသည္ အဂၤုတၲိဳရပါဠိေတာ္၌ သဒၶါတရားကို လက္ႏႇင့္ ဥပမာေပး၍ ေဟာၾကားေတာ္မူထား၏။ လက္သည္ အရာ၀တၴဳမ်ားကို ေကာက္ယူစြဲကိုင္ႏုိင္ေသာ ကိုယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္းတစ္ခု ျဖစ္၏။ လက္မရႇိေသာသူသည္ ေက်ာက္သံပတၲျမားေပါမ်ားစြာ ထြက္ေသာ ရတနာေက်ာက္ေတာင္ ႀကီးသုိ့ ေရာက္ေသာ္လည္း ရတနာတုိ့ကို မေကာက္ယူႏုိင္ေပ။ ထုိ့အတူ သဒၶါတရား တည္းဟူေသာ လက္ မရႇိေသာသူသည္ မဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္တိုင္ေအာင္ေသာ တရား မ်ားစြာရႇိေသာ သာသနာရတနာေက်ာက္ေတာင္ႀကီးသို့ အခြင့္သာ၍ ေရာက္ေသာ္လည္း မဂ္ဖုိလ္ နိဗၺာန္တည္းဟူေသာ ရတနာတုိ့ကို မေကာက္ယူႏုိင္ေပ။သဒၶါတရားဟူေသာ လက္ရႇိသူသည္သာ မဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္ဟူသည့္ ရတနာတုိ့ကို ေကာက္ယူႏုိင္၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါတရားကို လက္ႏႇင့္ ဥပမာ ေပး၍ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ျခင္းျဖစ္၏။၁
မိလိႏၵပဥႇာ၌ အရႇင္နာဂသိန္သည္ မိလိႏၵမင္းႀကီးအား လက္သမားသည္ တံမ်ဥ္းခ်ည္ကို ႐ုိက္ ထားသည့္ တုိင္သစ္သားကိ ခုတ္ျဖတ္သကဲ့သို့ ထုိနည္းတူစြာ ကမၼ႒ာန္းအားထုတ္သည့္ ေယာဂီသည္ သာသနာေတာ္က ညႊန္ျပသည့္နည္းလမ္းအတိုင္း သီလတည္းဟူေသာေျမ၌ရပ္တည္ၿပီး သဒၶါဟူ ေသာလက္ျဖင့္ ပညာဟူေသာပဲကြပ္ကို ကိုင္ကာ ကိေလသာတို့ကို ခုတ္ျဖတ္ရမည္ဟု သဒၶါကို လက္ႏႇင့္ ဥပမာေပးကာ ရႇင္းျပထား၏။၂
၁း၂း၁၃း၂။ မ်ဳိးေစ့ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ မ်ဳိးေစ့ႏႇင့္လည္း တူ၏။၃ ေျမႏႇင့္ေရေကာင္းေသာ္လည္း မ်ဳိးေစ့မရႇိလ်င္ကား အပင္မျဖစ္ႏုိင္ေပ။ မ်ဳိးေစ့ရႇိမႇသာလ်င္ အပင္ေပါက္၍ အသီးအပြင့္ကို ခံစားသုံးေဆာင္ႏုိင္မည္။ မ်ဳိးေစ့ကို မစိုက္ပ်ဳိးပါက အပင္မေပါက္ႏုိင္၊ အပင္မေပါက္က အသီးအပြင့္ကို မသုံးေဆာင္မခံစား ႏုိင္ေပ။
အလားတူပင္ သာသနာဟူေသာ လယ္ယာေျမေကာင္း၌ သဒၶါတည္းဟူေသာ မ်ဳိးေစ့မရႇိလ်င္ ဒါနပင္၊ သီလပင္၊ ဘာ၀နာပင္မ်ား မေပါက္လာႏုိင္။ ထုိဒါနစေသာ အပင္မ်ား မေပါက္ပါက လူ၊ နတ္၊ ျဗဟၼာခ်မ္းသာစေသာ အသီးအပြင့္မ်ား၊ အရိယာမဂ္ဟူေသာ အၿမိဳက္သီးမ်ားကို စားသုံးႏုိင္ခြင့္ မရႇိေခ်။
မ်ဳိးေစ့ကို စိုက္ပ်ဳိးရာ၌ မ်ဳိးေစ့သည္ ကိစၥႏႇစ္မ်ဳိးကို ေဆာင္ရြက္၏။ ပထမကိစၥမႇာ ေအာက္၌ အျမစ္တြယ္မႈျဖစ္၏။ ဒုတိယကိစၥမႇာ အထက္၌ အညႊန့္ထြက္မႈ ျဖစ္၏။ ဤအတူ ဒါနတည္းဟူေသာ မ်ဳိးေစ့သည္ ေအာက္၌ သီလတည္းဟူေသာ အျမစ္တြယ္ေစ၍ အထက္၌ ၀ိပႆနာအညႊန့္ကို ထြက္ ေစ၏။ မ်ဳိးေစ့၏အျမစ္သည္ ေျမႀကီးေရတို့၏ အရသာကို ေသာက္သုံးကာ ႐ုိးတံႏႇင့္အသီးအႏႇံမ်ားကို ရင့္မႇည့္ေစ၏။ ထုိ့အတူ ဒါနဟူေသာ မ်ဳိးေစ့၏ သီလဟူေသာအျမစ္သည္ သမထ၀ိပႆနာဟူေသာ ေျမႀကီးေရတုိ့၏ အရသာကို ေသာက္သုံးလ်က္ အရိယာမဂ္ဟူေသာ အ႐ုိးတံျဖင့္ အရိယာဖိုလ္ ဟူေသာ အပြင့္အသီးအႏႇံကို ရင့္မႇည့္ေစ၏။
မ်ိဳးေစ့သည္ ေျမေကာင္း ေရေကာင္း၌ တည္ကာ ျမစ္၊ အကိုင္း၊ အခက္၊ အရြက္ အညႊန့္မ်ား ျဖင့္ စည္ကားႀကီးမားလာၿပီး အပြင့္အသီးမ်ားကို ျဖစ္ေစသည္။ ထုိ့အတူပင္ သဒၶါဟူေသာ မ်ဳိးေစ့သည္ စိတ္အစဥ္ေကာင္းဟူေသာ ေျမေကာင္းေရသန့္၌ တည္လ်က္ ၀ိသုဒၶိေျခာက္ပါးအျမစ္၊ အညႊန့္႐ုိးတံ မ်ားျဖင့္ စည္ကားကာ အရဟတၲဖုိလ္ဟူေသာ ၀ိမုတၲိရသအသီးကို သီးေစ၏။၁ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါ သည္ မ်ဳိးေစ့ႏႇင့္တူ၏။
၁း၂း၁၃း၃။ ပန္းႏႇင့္တူေသာ သဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ ပန္းႏႇင့္လည္း တူ၏။ နတ္မ်ား စုေတခါနီးေပၚလာေသာ နိမိတ္ငါးမ်ဳိးတုိ့တြင္ နတ္တို့နား၌ ပန္ထားေသာပန္းမ်ား ညႈိးႏြမ္းလာျခင္းသည္ နတ္မ်ားစုေတေတာ့မည့္ အရိပ္နိမိတ္ ျဖစ္သည္။ ထုိ့အတူ သာသနာ့၀န္ထမ္းရဟန္းေတာ္မ်ားတြင္ သဒၶါတရားဟူေသာ ပန္းညႈိးႏြမ္းလာ ေသာအခါ သာသနာေတာ္ႀကီး၌ ၿငီးေငြ့စိတ္မ်ားျဖစ္ေပၚလာ၏။ မိမိေစာင့္ထိန္းခဲ့ေသာ သီလအေပၚ၌ လည္း သံသယစိတ္မ်ား၀င္လာတတ္၏။ ရဟန္းျပဳျခင္းသည္ သံသရာမႇ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း ျဖစ္မႇ ျဖစ္ပါ့မလား၊ သီလေစာင့္ထိန္းျခင္းသည္ သံသရာမႇ လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္း ဟုတ္မႇဟုတ္ပါ့မလား စသည္ျဖင့္ ယုံမႇားလာတတ္၏။ ထုိသို့ျဖစ္ျခင္းသည္ သဒၶါပန္းညႈိးႏြမ္းလာျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္၏။၂ ဤသာဓက၌ သဒၶါတရားကို ပန္းႏႇင့္တင္းစားထားသည္ကို ေတြ့ရ၏။
၁း၂း၁၃း၄။ ေရႏႇင့္တူေသာသဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ ေရႏႇင့္လည္းတူ၏။ ေရသည္ သန့္ရႇင္းစင္ၾကယ္ေသာ သေဘာရႇိ၏။ ညစ္ႏြမ္းေန သည့္ အရာ၀တၴဳမ်ားကို ေရျဖင့္ ဖြပ္ေလ်ာ္ေဆးေၾကာျခင္းျဖင့္ သန့္စင္ႏုိင္သည္။ ထုိ့ေၾကာင့္ ေရသည္ ႐ုပ္၀တၴဳမ်ား သန့္ရႇင္းစင္ၾကယ္ျခင္း၏ အေၾကာင္းျဖစ္၏။ ထို့အတူ အကုသိုလ္အညစ္အေၾကးမ်ား စင္ၾကယ္ေအာင္ သဒၶါတရားတည္းဟူေသာေရျဖင့္ ေဆးေၾကာရမည္။၁ ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရား အရင္းခံကာ ေပးလႇဴျခင္းျခင့္ ေလာဘအညစ္အေၾကး၊ ေမတၲာပြားျခင္းျဖင့္ ေဒါသအညစ္အေၾကး၊ ဘာ၀နာပြား ျခင္းျဖင့္ ေမာဟအညစ္အေၾကးတုိ့ကို ေဆးေၾကာသုတ္သင္ႏုိင္၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါတရားသည္ နာမ္တရားတုိ့၏ အညစ္အေၾကးမ်ားကို ေဆးေၾကာသုတ္သင္တတ္၍ ေရႏႇင့္ တူသည္။
၁း၂း၁၃း၅။ ေငြေၾကးႏႇင့္တူေသာသဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ ေငြေၾကးႏႇင့္လည္း တူသည္ ဟုဆုိ၏။၃ ဤေလာက၌ ကုန္ပစၥည္းမ်ဳိးစုံကို ခ်ခင္းေရာင္းခ်သည့္ ကုန္စုံဆုိင္ႀကီးမ်ား မည္မ်ပင္ ေပါမ်ားစြာ ရႇိေနသည္ျဖစ္ေစ၊ ေငြေၾကးမရႇိသူ အတြက္ကား မည္သည့္အရာမ် မ၀ယ္ယူႏုိင္ေပ။ ေငြးေၾကးရႇိသူသည္သာ မိမိႏႇစ္သက္ေသာအရာ ၀တၴဳမ်ားကို စိတ္တိုင္းက် ၀ယ္ယူႏုိင္မည္ျဖစ္၏။
ျမတ္စြာဘုရား၏ သာသနာေတာ္ႀကီးသည္လည္း ကုန္ပေဒသာဆုိင္ႀကီးႏႇင့္တူ၏။ ထုိသာသနာ ကုန္ပေဒသာဆိုင္ႀကီး၌ အသက္ရႇည္ျခင္း၊ အဆင္းလႇျခင္း၊ အနာကင္းျခင္း၊ အမ်ဳိးျမတ္ျခင္း၊ နတ္ျပည္ေရာက္ျခင္းစေသာကုန္ပစၥည္းမ်ား ဒုကၡခပ္သိမ္းကင္းၿငိမ္းရာဟူေသာ ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို ခ်ခင္းေရာင္း ခ်ထား၏။ ထုိကုန္ပစၥည္းမ်ားကို သဒၶါတည္းဟူေသာ ေငြေၾကးျဖင့္သာ ၀ယ္ယူႏုိင္၏။
လူ့ေလာက၌ ေငြေၾကးဓနျပည့္စုံသူမ်ားသာ မိမိတို့လုိအပ္ေသာအရာမ်ားကို ၀ယ္ယူႏုိင္သကဲ့ သို့ ဤသာသနာ၌လည္း သဒၶါဟူေသာေငြေၾကးရႇိမႇသာ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာ၀နာအမႈတုိ့ကို ျပဳႏုိင္၏။ သုိ့မႇသာ ယင္းတုိ့၏ အက်ဳိးဆက္ျဖစ္သည့္ အသက္ရႇည္ျခင္း၊ အနာကင္းျခင္းစသည့္ ေလာကီအက်ဳိး မ်ားႏႇင့္ နိဗၺာန္ဟူသည့္ ေလာကုတၲရာအက်ဳိးတို့ကို ရရႇိႏုိင္မည္ျဖစ္၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါဟူသည္ ေငြေၾကးႏႇင့္တူ၏။
၁း၂း၁၃း၆။ ရိကၡာထုပ္ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ ရိကၡာထုပ္ႏႇင့္လည္းတူ၏။၃ ခရီးသြားေသာအခါ ရိကၡာထုပ္ပါမႇ မိမိတို့ သြားလိုသည့္ခရီးစဥ္ ေအာင္ျမင္ထေျမာက္၏။ ရိကၡာမပါခဲ့ေသာ္ လမ္းခရီး၌ပင္ ငတ္ျပတ္မႈေဘး ႀကံဳကာ အသက္ဆုံး႐ႈံးႏုိင္၏။ ထုိ့အတူ သံသရာခရီးသြားတုိ့အတြက္ သဒၶါရိကၡာမရႇိခဲ့ေသာ္ ဒါနျပဳမႈ၊ သီတင္းသီလေဆာက္တည္မႈ၊ ဘာ၀နာအမႈတို့ကို မျပဳလုပ္ႏုိင္ေပ။၁ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမရႇိေသာ ေၾကာင့္ သံသရာခရီး၌ ဒုဂၢတိျဖင့္သာ က်င္လည္ရႏုိင္၏။ သဒၶါရိကၡာပါသူအတြက္ကား သံသရာခရီးေလ်ာက္လႇမ္းရန္ ေၾကာက္စရာမလိုေတာ့။ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါသည္ ရိကၡာႏႇင့္ လည္း တူ၏။
၁း၂း၁၃း၇။ အေဖာ္မြန္ႏႇင့္တူေသာသဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ အေဖာ္မြန္ေကာင္းႏႇင့္လည္း တူ၏။၂ ဘ၀ခရီးကို ေလ်ာက္လႇမ္းေနၾကေသာ လူသားတုိ့အဖို့ မိမိတုိ့ဘ၀ လမ္းမႇန္သို့ေရာက္ေအာင္ ညႊန္ျပေပးႏုိင္သည့္ အေဖာ္မြန္ေကာင္းဟူသည္ မရႇိမျဖစ္လုိအပ္၏။ သို့မႇသာ ဘ၀ခရီးကို ေျဖာင့္တန္းစြာ ေလ်ာက္ႏုိင္မည္ျဖစ္၏။ ထုိ့အတူပင္ သံသရာ ခရီးလမ္း၌ သဒၶါဟူေသာအေဖာ္မြန္ေကာင္းသည္ မရႇိမျဖစ္လုိအပ္လႇ၏။ သဒၶါဟူေသာ အေဖာ္မြန္ ေကာင္းသည္ ယခုဘ၀၌ အၿခံအရံ၊အေက်ာ္အေဇာကို ျဖစ္ေစတတ္ၿပီး နတ္ရြာနိဗၺာန္သို့လည္း အေဖာ္ျပဳ၍ သြားေပးတတ္၏။၃ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါတရားသည္ ဘ၀ခရီးသြားမ်ားအတြက္ အေဖာ္မြန္ေကာင္းျဖစ္၏။
၁း၂း၁၃း၈။ အျမတ္ဆုံးဥစၥာႏႇင့္တူေသာသဒၶါ
လူ့ဘ၀ လူ့ေလာက၌ ေငြေၾကးဥစၥာႏႇင့္ျပည့္စုံလ်င္ လုိအပ္သည့္ေရႊ၊ေငြ၊ရတနာ၊တုိက္တာၿခံေျမ တုိ့ကုိ ၀ယ္ယူႏုိင္သည္။ ေငြေၾကးဥစၥာမရႇိလ်င္ ေမ်ာ္မႇန္းသည့္အရာမ်ားကုိ မရရႇိႏုိင္။ ေငြေၾကးဥစၥာသည္ လူ့ဘ၀၏ လုိအင္ဆႏၵကို ျပည့္၀ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးႏုိင္၏။ ထုိ့ေၾကာင့္ ေငြေၾကးဥစၥာမ်ားကို လူ့ဘ၀တြင္ အျမတ္ဆုံးဥစၥာဟု ဆုိရမည္ျဖစ္သည္။ သဒၶါသည္ ပတၲျမားပုလဲစသည့္ ေလာကီ ရတနာမ်ား၊ အမ်ဳိးျမတ္မႈ၊ နတ္ျဗဟၼာအျဖစ္တုိ့ကို ရေစတတ္ၿပီး အဆုံး၌ နိဗၺာန္သို့ ေရာက္ေစတတ္၏၄ သို့ျဖစ္၍ သံသရာဘ၀ခရီးၾကမ္းမႇ လြတ္ေျမာက္လုိသူတို့သည္ ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရားႏႇင့္ ျပည့္စုံမႇ သာလ်င္ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာရရႇိႏိုင္မည္ျဖစ္၏။ ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရားမရႇိလ်င္ မရရႇိႏုိင္ေပ။ ယုံၾကည္မႈ သဒၶါတရားသည္ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာကို ရရႇိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးေသာေၾကာင့္ ဘ၀သံသရာခရီးၾကမ္းမႇ လြတ္ေျမာက္လုိသူတို့၏အားထားရာ အျမတ္ဆုံးဥစၥာျဖစ္သည္။ ထုိ့ေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားက ''သဒၶါ တရားသည္အျမတ္ဆုံး ဥစၥာျဖစ္၏''ဟု ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့၏။၅
၁း၂း၁၃း၉။တံခါးတိုင္ႏႇင့္တူသည့္သဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ တံခါးတိုင္ႏႇင့္လည္းတူ၏။၆ ယင္းတံခါးတုိင္ကို တု႐ုိဏ္တုိင္ ဟုလည္းေခၚ ၏။၁ ျမတ္စြာဘုရားသည္ အဂၤုတၲရနိကာယ္၊ သတၲကနိပါတ္၊ နာေရာပမသုတ္၌ အရံအတား ခုႏႇစ္ပါးႏႇင့္ျပည့္စုံၿပီး စားနပ္ရိကၡာေလးပါးကိုလည္း ရရႇိေနေသာၿမိဳ႕ကို အျပင္ရန္သူတို့ တိုက္ခုိက္ ဖ်က္ဆီးျခင္းမျပဳႏုိင္။ ထုိ့အတူ သဒၶါစေသာသူေတာ္ေကာင္းတရားခုႏႇစ္ပါးႏႇင့္ ျပည့္စုံၿပီး စ်ာန္ေလးပါး ကိုလည္း ရရႇိေနေသာ အရိယာသာ၀ကအား မာရ္စစ္သည္တို့သည္ မေႏႇာင့္ယႇက္ မဖ်က္ဆီးႏုိင္ေပဟု ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့၏။၂ ထုိေဒသနာတြင္ သဒၶါတရားကို ဧသိက= တ႐ုိဏ္တုိင္-တံခါးတိုင္ႏႇင့္ ႏႈိင္းယႇဥ္၍ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့၏။ သဒၶါတရားဟူေသာ တံခါးတုိင္ကို စြဲၿမဲစြာစုိက္လ်င္ အကုသိုလ္တရားမ်ားကို ပယ္ႏုိင္၏၃ဟု ဆုိသည္။ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါတရားသည္ တံခါးတုိင္ႏႇင့္တူ၏။
၁း၂း၁၃း၁၀။ ပင္ေညာင္ပင္ႏႇင့္တူသည့္သဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ ပေညာင္ပင္ႏႇင့္လည္းတူ၏။၄ ညီညြတ္ေသာ ေျမျပင္၀ယ္ လမ္းဆုံလမ္းခြ၌ ေပါက္ေရာက္ေသာပင္ေညာင္ပင္ႀကီးသည္ ထက္၀န္းက်င္မႇ ငႇက္အေပါင္းတုိ့၏ မႇီခုိရာ အားထားရာ ျဖစ္၏။ ထုိ့အတူ သဒၶါတရားရႇိေသာအမ်ဳိးေကာင္းသားသည္ ရဟန္း၊ ရဟန္းမ၊ ဥပါသကာ၊ ဥပါသိ ကာမျဖစ္ကုန္ေသာ မ်ားစြာေသာလူအေပါင္းတို့၏ မႇီခုိအားထားရာျဖစ္၏။
အကိုင္းအခက္အရြက္အသီးႏႇင့္ျပည့္စုံ၍ ပင္စည္လုံးပတ္ႀကီမားၿပီးလ်င္ အျမစ္အရင္း ခိုင္ခံ့လ်က္ အသီးႏႇင့္ျပည့္စုံေသာ သစ္ပင္ႀကီးသည္ ငႇက္အေပါင္းတုိ့၏ နားေနရာျဖစ္၏။ ေပ်ာ္ေမြ႕ဖြယ္ေကာင္း၍ ငႇက္အေပါင္းတုိ့ စုေ၀းရာအရပ္၌ ထုိသစ္ပင္ႀကီးကို ငႇက္အေပါင္းတုိ့ မႇီ၀ဲကုန္၏။ အရိပ္အလိုရႇိေသာ ငႇက္တုိ့သည္ အရိပ္သုိ့ကပ္ေရာက္ကုန္၏။ အသီးအလုိရႇိေသာ ငႇက္တို့သည္ အသီးကိုစားလ်က္ သြားၾကကုန္၏။
ထုိ့အတူသာလ်င္ စြဲမက္မႈရာကင္းေသာ အမ်က္ထြက္မႈကင္းေသာ ေတြေ၀မႈကင္းေသာ အာသ ေ၀ါကင္းစင္မႈေၾကာင့္ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ စိုက္ပ်ဳိးရာလယ္ရာေျမေကာင္း သဖြယ္ျဖစ္ ေသာရဟႏၲာ ပုဂၢိဳလ္တုိ့သည္ သီလရႇိေသာ ႏႇိမ္ခ်ေသာအက်င့္ရႇိ၍ မခက္မထန္ေသာ တင့္တယ္ေကာင္းျမတ္ေသာ အမႈ၌ ေမြ့ေလ်ာ္ေသာ ေျပျပစ္ႏူးညံ့ေသာ သဒၶါတရားႏႇင့္ ျပည့္စုံေသာပုဂၢိဳလ္ကို မီႇ၀ဲခ်ဥ္းကပ္ၾကကုန္ ၏။၅ ထုိေၾကာင့္ သဒၶါတရားသည္ ပေညာင္ႀကီးႏႇင့္ တူ၏။ သစ္တစ္ပင္ေကာင္း ငႇက္တစ္ ေသာင္းခုိ''ဟူသကဲ့သို့ ျဖစ္၏။
ထုိ့အျပင္ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္တု့ိသည္ သဒၶါတရားႏႇင့္ျပည့္စုံသူအား ဒုကၡခပ္သိမ္းပယ္ေဖ်ာက္ေၾကာင္း ျဖစ္ေသာတရားကို ေဟာၾကားေတာ္မူကုန္၏။ သဒၶါတရားရႇိသူသည္ ထုိတရားေတာ္တုိ့ကို ၾကားနာ သိရႇိရ၍ အာသေ၀ါကင္းလ်က္ ပရိနိဗၺာန္ျပဳ၏။၆
၁း၂း၁၃း၁၁။ ဟိမႏၲာေတာင္မင္းႏႇင့္တူသည့္သဒၶါ
သဒၶါတရားသည္ ဟိမ၀ႏၲာေတာင္မင္းႏႇင့္လည္း တူ၏။ ဟိမ၀ႏၲာေတာင္မင္းကို အမႇီျပဳ၍ သစ္ပင္ႀကီးတို့သည္--
၁။ အကိုင္းအခက္ အရြက္တုိ့ျဖင့္ ႀကီးပြားျခင္း၊
၂။ အေခါက္အေပြးတုိ့ျဖင့္ ႀကီးပြားျခင္း၊
၃။ အကာအႏႇစ္တို့ျဖင့္ ႀကီးပြားျခင္းဟူေသာ ႀကီးပြားျခင္း ၃မ်ဳိးတုိ့ျဖင့္ ႀကီးပြားရ၏။
ဤအတူသာလ်င္ သဒၶါတရားႏႇင့္ျပည့္စုံေသာ အႀကီးအကဲကို အမႇီျပဳ၍ (သားမယား စေသာ) အိမ္သူအိမ္သားအေပါင္းသည္
၁။ ယုံၾကည္ျခင္း သဒၶါတရားျဖင့္ ႀကီးပြားျခင္း၊
၂။ အက်င့္သီလျဖင့္ ႀကီးပြားျခင္း၊
၃။ အသိပညာျဖင့္ ႀကီးပြားျခင္းဟူေသာ ႀကီးပြားျခင္း၃မ်ဳိးျဖင့္ ႀကီးပြားရ၏။
ေတာအုပ္ႀကီးအတြင္း၌ ရႇိေသာ ေက်ာက္ေတာင္ႀကီးကို အမႇီျပဳ၍ ေတာစိုးသစ္ပင္ ႀကီးတုိ့သည္ ႀကီးပြားကုန္သကဲ့သို့ ထုိ့အတူသာလ်င္ ဤေလာက၌ သီလႏႇင့္ျပည့္စုံေသာ သဒၶါတရားရႇိေသာ အမ်ဳိးသား အႀကီးအကဲကို အမႇီျပဳ၍ သားမယား၊အေဆြခင္ပြန္း၊ ခ်စ္ကြၽမ္း ၀င္သူ ေဆြးမ်ဳိးအေပါင္း ထုိသဒၶါတရားႏႇင့္ ျပည့္စုံေသာ အမ်ဳိးေကာင္းသားကို မႇီ၍ အသက္ေမြးကုန္ေသာသူ စသူတုိ့သည္ အထက္၌ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ သဒၶါစေသာ ႀကီးပြားျခင္း သုံးမ်ဳိးတုိ့ျဖင့္ ႀကီးပြားရ၏။ တမလြန္ဘ၀၌လည္း ေကာင္းရာသုဂတိသို့ ေရာက္ၾကရ၏။ အဘယ့္ေၾကာင့္ ႀကီးပြားရသနည္းဟူမူ ေနာက္လိုက္လူတို့ သည္ အႀကီးအကဲျဖစ္သူကို အတုလုိက္၍ ျပဳၾက၏။ ထုိအခါ ယင္းတရား၃ပါးတုိးပြားျခင္း နတ္ျပည္ ေလာကေရာက္ၾကရ၏။၁ ထုိ့ေၾကာင့္ သဒၶါတရားရႇိသူသည္ ဟိမ၀ႏၲာေတာင္မင္းႏႇင့္ သေဘာသြားတူ၏။
၁း၂း၁၄။နတ္တို့လုိလားသဒၶါတရား
နတ္တု့ိသည္ နတ္ျပည္မႇ စုေတခ်ိန္နီးေသာအခါ ထုိနတ္သားအား
၁။ ပန္ဆင္ထားေသာ ပန္းတု့ိ ညႈိးႏြမ္းျခင္း၊
၂။ အ၀တ္တန္ဆာတုိ့ ညစ္ႏြမ္းလာျခင္း၊
၃။ ခ်ဳိင္းၾကားတို့မႇ ေခြၽးထြက္ျခင္း၊
၄။ ကိုယ္အေရအဆင္းတို့ မလႇပေတာ့ျခင္း၊
၅။ မိမိေနရာ နတ္ဗိမာန္၌ မေမြ့ေလ်ာ္ေတာ့ျခင္းဟူေသာ နိမိတ္ငါးမ်ဳိး ျဖစ္ေပၚလာတတ္၏။ ထုိအခါ အျခားနတ္တို့သည္ '' နတ္သားကား စုေတခ်ိန္နီးၿပီ ''ဟုသိ၍ စကားသုံးခြန္းတုိ့ျဖင့္ မႇာၾကား ၾကကုန္၏။ ထိုစကားသုံးခြန္းမႇာ
၁။ သုဂတိဘ၀သို့ ေရာက္ေအာင္သြားပါ၊
၂။ ေကာင္းစြာရႏုိင္ေသာ လာဘ္ကို ရေအာင္ယူပါ၊
၃။ ေကာင္းစြာ မတုန္မလႈပ္သက္၀င္သူ ျဖစ္ပါဟူ၍ ျဖစ္သည္။
သုဂတိဘ၀သို့ ေရာက္ေအာင္သြားပါဟု တုိက္တြန္းရာ၌ နတ္ျပည္သည္ သုဂတိဘ၀မဟုတ္ ပါသေလာဟု ေတြးေတာဖြယ္ရႇိ၏။ အမႇန္တြင္မူ လူဘံု၊နတ္ဘုံႏႇင့္ျဗဟၼာ့ဘုံတုိ့သည္ သုဂတိဘုံ ခ်ည္းသာျဖစ္သည္။ သို့ျဖစ္လ်င္ နတ္တုိ့ဆုိေသာ သုဂတိဘ၀ဟူသည္ မည္သည့္ဘ၀မ်ိဳး ျဖစ္သနည္းဟု ရဟန္းတစ္ပါးက ျမတ္စြာဘုရားအား ေလ်ာက္ထားခဲ့၏။ ျမတ္စြာဘုရားက နတ္တုိ့ဆို လုိေသာ သုဂတိဘ၀ဆိုသည္မႇာ လူ့ဘ၀ပင္ျဖစ္ေၾကာင္းေျဖၾကားေတာ္မူခဲ့၏။ နတ္တုိ့သည္ လူျဖစ္သည္ရႇိေသာ္ ျမတ္စြာဘုရားေဟာၾကားအပ္ေသာ ဓမၼ၀ိနယသာသနာေတာ္၌ ယုံၾကည္မႈသဒၶါကို ရ၏။ ထိုသဒၶါကိုပင္ နတ္တို့က ေကာင္းစြာရႏုိင္ေသာလာဘ္ကို ရျခင္းဟု သတ္မႇတ္၏။ ထိုသဒၶါကို ရၿပီးေနာက္ အၿမဲစိတ္အစဥ္သို့ သက္၀င္ေစ၍ တုန္လႈပ္ျခင္းမရႇိ အသက္ထက္ဆုံး တစ္စုံ တစ္ေယာက္မ် မဖယ္ရႇားႏုိင္ေသာ သဒၶါတရားျဖစ္ပါေစ''ဟု မႇာလုိရင္းျဖစ္သည္ဟု ရႇင္းလင္း ေဟာျပေတာ္မူခဲ့၏။၁
ဤေဒသနာ႐ႈျခင္းျဖင့္လူ့ျပည္ လူ့ဘ၀တြင္သာ အာဂမသဒၶါျဖစ္ႏုိင္ၿပီး သဒၶါတရားဟူသည္ကုိ နတ္တို့ကပင္ အျမတ္တႏုိး တန္ဖုိးထားေၾကာင္း ထင္ရႇားေတာ့၏။
၁း၂း၁၅။ ဒါနျပဳရာသဒၶါသာ
ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမ်ား တုိးပြားေစရန္ အလႇဴဒါနျပဳၾကရာ၌ အဂၤါသုံးမ်ဳိးရႇိမႇ အလႇဴထ ေျမာက္၏။ ထေျမာက္မႇလည္း လုိအပ္ေသာ အက်ဳိးၿပီးစီး၏။ သို့ျဖစ္၍ အလႇဴဒါနျပဳရာတြင္
၁။ ယုံၾကည္မႈ သဒၶါတရားမ်က္ေမႇာက္ထင္ရႇားရႇိမူ၊
၂။ အလႇဴ၀တၴဳ၏ မ်က္ေမႇာက္ထင္ရႇားရႇိမႈ၊
၃။ အလႇဴခံပုဂၢိဳလ္၏ မ်က္ေမႇာက္ထင္ရႇားရႇိမႈဟူေသာ အဂၤါ(၃)မ်ဳိးသည္မရႇိမျဖစ္လုိအပ္၏။၂
ဤအဂၤါသုံးမ်ဳိး၌ အလႇဴဒါနျပဳရာ၀ယ္ ထေျမာက္ေအာင္ျမင္လုိလ်င္ အဦးဆုံးရႇိႏႇင့္ရမည့္အရာ ကား သဒၶါတရားထင္ရႇားရႇိမႈဟူသည္ကို ေတြ့ျမင္ႏုိင္၏။ သဒၶါတရားသာမရႇိလ်င္ လႇဴဖြယ္၀တၴဳႏႇင့္ အလႇဴခံပုဂၢိဳလ္မ်ား မည္မ်ပင္ ေပါမ်ားသည္ျဖစ္ေစ၊ အလႇဴထေျမာက္ ေအာင္ျမင္စရာ အေၾကာင္းမရႇိ ေခ်။ ထုိ့ေၾကာင့္ အလႇဴရႇင္ပုဂၢိဳလ္၏ သႏၲာန္၌ သဒၶါတရားရႇိထားႏႇင့္ရန္ လုိအပ္၏။ သို့ေသာ္ သဒၶါ တရား ထင္ရႇားရႇိ႐ုံႏႇင့္လည္း မၿပီးေသးေခ်။ အလႇဴထေျမာက္ရန္ လႇဴဖြယ္၀တၴဳႏႇင့္ အလႇဴခံ ပုဂၢိဳလ္တို့ ထင္ရႇားရႇိရန္လည္း လုိအပ္ေသး၏။ သို့မႇသာ မိမိတို့ျပဳလုပ္ေသာ အလႇဴ၏ လိုအပ္ေသာ အက်ဳိး ၿပီးစီးႏုိင္၏။
ထုိအလႇဴထေျမာက္ရာ အဂၤါသုံးမ်ဳိး၌ လႇဴဖြယ္၀တၴဳႏႇင့္ အလႇဴခံပုဂၢိဳလ္ထင္ရႇားရႇိမႈဟူေသာ အဂၤါ ႏႇစ္ခ်က္သည္ အရလြယ္ေသာ္လည္း သဒၶါ ပန ဒုလႅဘာ= သဒၶါတရားကား ရႏုိင္ခဲ၏ ဟု ျမတ္စြာဘုရားေဟာမိန့္ခဲ့သည္ႏႇင့္၁အညီ ပုထုဇဥ္တို့၏ သဒၶါတရားမည္သည္ မတည္ၿမဲေခ်။ ေျခလႇမ္း တိုင္း ေျခလႇမ္းတုိင္း၌ ျဖစ္ျပန္ပ်က္ျပန္ျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေျပာင္းလဲေန၏။ သို့ျဖစ္၍ သဒၶါဟူသည္ ဒုလႅဘ တစ္ပါးျဖစ္၏။
၁း၂း၁၆။ သဒၶါတရားတုိးပြားေၾကာင္း တရား (၁၁)ပါး
ရတနာသုံးပါးႏႇင့္ကံကံ၏အက်ဳိး၌ ယုံၾကည္ေသာသဒၶါတရားမ်ဳိးကို ရရႇိထားျခင္းသည္ ေကာင္းျမတ္လႇ၏။ ထုိသဒၶါမ်ဳိးကို ရရန္လည္း အလြန္ခဲယဥ္း၏။ ရလာျပန္ကလည္း ထိန္းသိမ္းထားရန္ အလြန္ခက္ခဲ၏။ ထို့ေၾကာင့္ သဒၶါတရားျဖစ္ေပၚလာေအာင္ ျဖစ္ေပၚၿပီးေသာ သဒၶါတရား အၿမဲတုိးပြား ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္၏။ သို့ျဖစ္၍ သဒၶါတရားတုိးပြားသည္ထက္ တုိးပြားလာေစရန္ ေအာက္ပါ သဒၶါတရားတုိးပြားေၾကာင္းတရားမ်ားကို အားထုတ္ရေပမည္။ ထုိသဒၶါတရားတုိးပြားေၾကာင္းမ်ားမႇာ---
၁။ ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ကို အဖန္ဖန္ေအာက္ေမ့ျခင္း( ဗုဒၶါႏုႆတိ)
၂။ တရားဂုဏ္ေတာ္ကို အဖန္ဖန္ေအာက္ေမ့ျခင္း( ဓမၼာႏုႆတိ)
၃။ သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္ကို အဖန္ဖန္ေအာက္ေမ့ျခင္း( သံဃာႏုႆတိ)
၄။ မိမိ၏ သီလဂုဏ္ကို အဖန္ဖန္ေအာက္ေမ့ျခင္း( သီလာႏုႆတိ)
၅။ မိမိ၏ ဒါနအမႈ၊ သီလအမႈတုိ့ကို အဖန္ဖန္ေအာက္ေမ့ျခင္း( စာဂါႏုႆတိ)
၆။ နတ္တို့ကို သက္ေသထား၍ မိမိ၏ သဒၶါ၊ သီလ၊ သုတ၊ စာဂ၊ ပညာတို့ကို အဖန္ဖန္ေအာက္ ေမ့ျခင္း( ေဒ၀တာႏုႆတိ)
၇။ နိဗၺာန္၏ ဂုဏ္ကိုအဖန္ဖန္ေအာက္ေမ့ျခင္း( ဥပသမာနႏုႆတိ)
၈။ သဒၶါတရားေခါင္းပါးေျခာက္ကပ္သူကို ပယ္ခြါေရႇာင္ၾကဥ္ျခင္း ( ၀ိပုဂၢလပရိ၀ဇၨန)
၉။ သဒၶါတရားရႇိသည့္ (သိနိဒၶ) ေျပျပစ္ေသာ ပုဂၢိဳလ္ကို မႇီ၀ဲေပါင္းသင္းျခင္း(သိနိဒၶပုဂၢလေသန)
၁၀။ ဣရိယာပုတ္တိုင္း သဒၶါတရားျဖစ္ဖုိ့ရန္ စိတ္ညြတ္ကိုင္း႐ႈိင္းေနျခင္း(တဒဓိမုတၲတာ)ဟူ၍ (၁၁)ပါး ရႇိေပသည္။
ထိုေၾကာင့္ေရႇးပညာရႇိတို့က ''ႏုႆတိသတ္၊ေရႇ႕ခုနစ္ရပ္ႏႇင့္၊ေခ်ာက္တပ္သူပယ္၊မႇီတြယ္သိနိဒၶ၊ ပသာဒတရား၊စဥ္းစားပစၥေ၀ကၡဏာ၊ဓိမုတၲာ၊သဒၶါပြါးေၾကာင္း ဆယ့္တစ္တည္း''ဟု လကၤာစပ္ဆိုေတာ္ မူခဲ့သည္။၁
သို့ျဖစ္၍ လူ့ဘ၀ဟူေသာ ဒုလႅဘတရားႀကီးကို ရထားသည့္လူသားတို့အေနျဖင့္ သဒၶါတရားဟူ ေသာ ဒုလႅဘတရားကို ထပ္ဆင့္ပြားေစရန္ အထက္ပါအေၾကာင္းတရားတို့ကို က်င့္ေဆာင္ရမည္ ျဖစ္၏။
၁း၂း၁၇။ သဒၶါတရားရႇိသူတို့ ရရႇိေသာအက်ဳးိ(၅)ပါး
သဒၶါတရားႏႇင့္ ျပည့္စုံသူတုိ့သည္ (၅)မ်ဳိးေသာ ေအာက္ပါအာနိသင္တုိ့ကို ရရႇိခံစား ႏုိင္သည္။
၁။ သူေတာ္ေကာင္းတုိ့သည္ သဒၶါတရားႏႇင့္ျပည့္စုံသူကိုသာ ေရႇးဦးစြာ သနားေစာင့္ေရႇာက္ျခင္း၊
၂။ သဒၶါတရားႏႇင့္ျပည့္စုံသူ၌သာ ေရႇးဦးစြာ ခ်ဥ္းကပ္ၾကျခင္း၊
၃။ သဒၶါတရားႏႇင့္ျပည့္စုံသူ၌သာ ေရႇးဦးစြာ အလႇဴခံၾကျခင္း၊
၄။ သဒၶါတရားႏႇင့္ျပည့္စုံသူ၌သာ ေရႇးဦးစြာ တရားေဟာၾကျခင္း၊
၅။ သဒၶါတရားရႇိသူသည္ ခႏၶာကိုယ္ပ်က္စီး၍ ေသၿပီးသည္မႇ ေနာက္၌ သုဂတိနတ္ျပည္ေလာကသို့ ေရာက္ရျခင္းတု့ိျဖစ္သည္။၂
ဤအခ်က္မ်ားကို႐ႈက သဒၶါရႇိသူသည္ အရာရာတြင္ ဦးစားေပးခံရေၾကာင္း ထင္ရႇား၏။
၁း၂း၁၈။သဒၶါရႇိက အလုိျပည့္ရ
သဒၶါတရားရႇိသူသည္ အရာရာတြင္ဦးစားေပးခံရၿပီး ေတာင့္တေသာ အလိုအတိုင္း ျပည့္တတ္ ၏။ ထုိသေဘာကို ေထရဂါထာအ႒ကထာ၌''ဘုန္းေတာ္သခင္ဘုရားရႇင္သည္ အလုံးစုံေသာ တရားတုိ့ကို မေဖာက္မျပန္ကိုယ္ေတာ္တုိင္ သိေတာ္မူတတ္၏။ ေကာင္းစြာေဟာေတာ္မူခဲ့ေသာ တရား ေတာ္မ်ားျဖစ္၏။ သံဃာေတာ္မ်ားသည္ ေကာင္းစြာက်င့္ေတာ္မူတတ္၏ဟူ၍ ရတနာသုံးပါး၌ ၀မ္းေျမာက္မႈမ်ားေသာ သဒၶါရႇိေသာပုဂၢိဳလ္သည္ သူေတာ္ေကာင္းႏႇင့္ေပါင္းသင္းျခင္း၊ သူေတာ္ ေကာင္းတရား နာၾကားျခင္း၊ အသင့္အတင့္အားျဖင့္ ႏႇလုံးသြင္းျခင္း၊ ေလာကုတၲရာကိုးပါးအားေလ်ာ္ ေသာ က်င့္၀တ္ကို ျဖည့္က်င့္ျခင္းတုိ့ေၾကာင့္ စည္းစိမ္ဥစၥာတုိ့သည္ လက္၀ယ္ေရာက္သက့ဲသုိ့ ျဖစ္၏'' ဟု ဖြင့္ျပ၏။၃
ထုိသေဘာကိုပင္ မဇၥ်ိမပဏၰာသ၌ ဤသို့ ထပ္ဆင့္ရႇင္းလင္း၍ အက်ယ္ေဟာျပေတာ္မူခဲ့၏။
'' ရဟန္းတို့ အစျပဳ႐ုံမ်ျဖင့္ အရတၲဖုိလ္ၪာဏ္ၿပီးေျမာက္ျခင္းသည္ ျဖစ္၏။ ရဟန္းတို့ အဘယ္သို့လ်င္ အဆင့္ဆင့္အားထုတ္ျခင္းျဖစ္သနည္း'' ဤေလာက၌ ယုံၾကည္မႈ သဒၶါတရားရႇိေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ဆရာသမားတုိ့၏ အနီးသို့ ခ်ဥ္းကပ္၏။ ခ်ဥ္းကပ္သူသည္ ဆရာသမားတုိ့၏ အနီး၌ ထုိင္၏။ ဆရာသမားတို့၏ အနီးထုိင္သူသည္ နားေထာင္၏။ နားေထာင္ေသာသူသည္ တရားကို ၾကားနာရ၏။ တရားကို နာၾကားရ၍ တရားကို မႇတ္သား၏။ မႇတ္သားအပ္ေသာတရားတုိ့၏ အနက္သေဘာကို ဆင္ျခင္၏။ အနက္သေဘာကို ဆင္ျခင္သူအား တရားတုိ့သည္ ဆင္ျခင္သုံးသပ္မႈကို ခံကုန္၏။ တရားကို ဆင္ျခင္သုံးသပ္၍ ႏႇစ္သက္သည္ရႇိေသာ္ အားထုတ္လုိေသာ ဆႏၵျဖစ္ေပၚလာ၏။ ဆႏၵျဖစ္ေပၚသူသည္ တရားအားထုတ္၏။ အားထုတ္၍ စဥ္းစားဆင္ျခင္၏။ စဥ္းစားဆင္ျခင္၍ အားထုတ္၏။ အပူတျပင္း အားထုတ္သည္ရႇိေသာ္ နာမကာယျဖင့္ မေဖာက္မျပန္ မႇန္ကန္ေသာ သစၥာကို မ်က္ေမႇာက္ျပဳ၏။ ပညာျဖင့္လည္း ထုိးထြင္း၍ သိ၏။၁
ဤေဒသနာ၌ အရဟတၲဖုိလ္ၪာဏ္(ရဟႏၲာအျဖစ္)ကို လြယ္လြယ္ကူကူျဖင့္ မရႏုိင္ေၾကာင္း၊ သဒၶါရႇိမႇသာ အဆင့္ဆင့္အားထုတ္ၿပီး ရႏုိင္ေၾကာင္းထင္ရႇား၏။ ဤပုဂၢိဳလ္မ်ဳိးမႇ သဒၶါႏုသာရီပုဂၢိဳလ္ ဟု ေခၚႏုိင္ေၾကာင္း ျပဆုိထား၏။
'' ရဟန္းတုိ့..... ဤေလာက၌ တခ်ဳိ႕ေသာပုဂၢိဳလ္သည္ အ႐ူပ၀ိေမာကၡတုိ့ကို နာမကာယ ျဖင့္ ေတြ့ထိ၍ မေနသင့္ေသာ္လည္း အခ်ဳိ႕ေသာ အာသေ၀ါတရားတုိ့ကား ပညာျဖင့္ သိျမင္၍ကုန္ ခမ္းေစၿပီး ျဖစ္၏။ ျမတ္စြာဘုရား၌ ယုံၾကည္ျခင္း၊ခ်စ္ျခင္းရႇိ၏။ သဒၶါ ၀ီရိယစေသာ ဣေႁႏၵငါးပါးလည္း ဤပုဂၢိဳလ္သည္ သဒၶါႏုသာရီဟု ဆုိအပ္၏ဟု ေဟာေတာ္မူခဲ့၏။
ဤေဒသနာေတာ္ကို ႐ႈျခင္းျဖင့္ သဒၶါတရားကို အမႇီျပဳ၍ သံသရာကူးေျမာက္ႏုိင္ေၾကာင္းမႇာ ထင္ရႇား၏။ အခါတပါး၌ အာဠာ၀ကဘီလူးသည္ ျမတ္စြာဘုရားအား '' အဘယ္တရားျဖင့္ သံသရာ ကို ကူးေျမာက္ႏုိင္မည္နည္း''ဟု ေမးေလ်ာက္ခဲ့၏။ ထုိအခါ ျမတ္စြာဘုရားက''သဒၶါတရားျဖင့္ ၾသဃေလးျဖာသံသရာကို ကူးေျမာက္ႏုိင္၏''ဟု အေျဖေပးခဲ့၏။၂ ဤသို့ ေဟာၾကားခဲ့ျခင္းသည္ ေသာတာပန္အျဖစ္ကို ရည္ရြယ္၍ ေဟာၾကားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
သို့ျဖစ္၍ သဒၶါတရားကိုအရင္းခံၿပီးလ်င္ ဒါန၊သီလ၊ဘာ၀နာကုသုိလ္ေကာင္းမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ပါ က လူ့စည္းစိမ္၊ နတ္စည္းစိမ္မ်ားဟူေသာ ေလာကီခ်မ္းသာႏႇင့္ မဂ္ေရာက္၊ ဖုိလ္ေရာက္၊ နိဗၺာန္ခ်မ္း သာဟူေသာ ေလာကုတၲရာတရားတို့ကို မုခ်ေပး၏ဟု မႇတ္အပ္၏။ ဤသေဘာကုိ မန္လည္ဆရာ ေတာ္က မဃေဒ၀လကၤာ၌
'' သဒၶါဟူျငား၊ ဤတရားလည္း၊ လမ္းသြားသံသရာ၊ သတၲ၀ါ၏၊ လူ့ရြာနတ္ထံ၊ နိဗၺာန္ထုတ္ ေျခာက္၊ အဆုံးေရာက္ေအာင္၊ ခ်ီးေျမာက္ဥပ၊ နိႆယစစ္၊ မစမကြာ၊ လုိက္၍သာလ်င္၊ မဟာမိတၲ၊ ကလ်ာဏစစ္၊ ခင္ပြန္းခ်စ္သို့၊ ျဖစ္ျဖစ္သမ်၊ ဘ၀ထုိထုိ၊ ရတုိင္းကိုယ္႐ႈိက္၊ အလုိမရႇိရာ၊ ေပးတတ္စြာ၏၊ သဒၶါေရႇးက၊ မဲ့ၾကေသာအား၊ ထုိသူမ်ားအား၊ စီးပြားခ်မ္းသာ၊ လုပ္ေဆာင္ပါလည္း၊ လုိရာမၿပီး၊ ေရႇးကဆီး၍၊ မီးႏႇင့္မျပတ္၊ ဖ်က္႐ႈိကတ္သည္၊ ဗိသ်က္က႐ုိဏ္း၊ သင့္ေသာတုိင္းျဖင့္၊ ထုံးပုိင္းဖ်က္္စီး၊ ခ်ည္းႏႇီးမ်သာ၊ ျဖစ္တတ္စြာ၏၁ဟု လကၤာစပ္ဆုိခဲ့သည္။
ထုိေၾကာင့္ 'သေဒၶါ ေခါ မဟာနာမ အာရာဓေကာ ေဟာတိ'၂ယုံၾကည္မႈသည္ အက်ဳိး စီးပြားကို ၿပီးေစႏုိင္၏ဟူသည္ႏႇင့္အညီ ဤပထမမဟာနာမသုတ္ေတာ္တြင္ ဘ၀အာမခံခ်က္ ရရႇိေရး တရားငါးပါးတြင္ပါ၀င္သည့္ သဒၶါတရားကိုလူသားတုိင္း အၿမဲေဆာင္ထားသင့္၏။ ။
အခန္း (၁) ၿပီး၏။
အခန္း(၂)စသည္မ်ားကုိ ဆက္လက္ဖတ္ရႈလိုလွ်င္ ေလဘယ္တြင္ ရွာကာ ဆက္လက္ဖတ္ရႈနိင္သည္။ လြမ္းေမာဖြယ္ရာ သာသနာ့တကၠသို
လ္ေန႔ရက္မ်ားအတြက္ အလြမ္းေျပ ျပန္လည္တင္ဆက္ျခင္းမွ်သာျဖစ္သ
ည္။ ယခုအခါ M.A (Buddhist Study)အတြက္ Buddhist Concept On Medical Science (ဗုဒေဆးသိပၸံအျမင္) ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ စာတမ္း တင္သြင္းရန္ ရွိပါသျဖင့္ ကုန္ၾကမ္းမ်ား ရွာေဖြလွ်က္ ရွိပါသည္။
0 comments:
Post a Comment