ပထမမဟာနာမသုတ္ကို ေလ့လာသံုးသပ္ျခင္းအခန္း(၂)

အခန္း(၂)

    သီလအေၾကာင္းကို ေလ့လာျခင္း


၂း၁။သီလအဓိပၸါယ္္
    ပဌမမဟာနာမသုတ္လာ ဘ၀အာမခံခ်က္ေပးႏုိုင္သည့္တရား(၅)မ်ိဳးတြင္ ႏႇစ္ခုေျမာက္ ျဖစ္သည့္တရားမႇာ သီလႏႇင့္ျပည့္စံုျခင္းျဖစ္၏။ သီလဟူေသာေ၀ါဟာရသည္ ပါဠိေ၀ါဟာရျဖစ္၏။ ျမန္မာဘာသာျဖင့္လည္းသီလဟုပင္ ေ၀ါဟာရျပဳ၍ ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲၾက၏။ ပါဠိသက္ေ၀ါဟာရ အဘိဓာန္၌သီလဟူေသာပုဒ္ကို'သိကၡာပုဒ္ကို ေဆာက္တည္က်င့္သံုးျခင္း၊ ကိုယ္က်င့္တရား'ဟု အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆို၏။၁ သိရ၊သီသဟုဆိုလိုလ်က္ နိရုတၲိနည္းျဖင့္ သီလဟုရုပ္ျပီးထားေသာပုဒ္ျဖစ္၏။၂ ၀ိသုဒၶိမဂၢအ႒ကထာ၌ ပါဏာတိပါတအစရႇိသည္တို႕မႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ေသာသူ၏လည္းေကာင္း၊ က်င့္၀တ္ ပဋိပတ္ကို ျဖည့္က်င့္ေသာသူ၏လည္းေကာင္း ေစတနာအစရႇိေသာတရားတို႕သည္ သီလမည္၏ဟု ဖြင့္ဆို၏။၃
    အဘယ္အနက္သေဘာေၾကာင့္ သီလမည္သနည္းဟူေသာ္ သီလနအနက္သေဘာေၾကာင့္ သီလမည္၏။ သီလနသေဘာေၾကာင့္သီလမည္ပံုကား-----
    (က)သီလနသဒၵါသည္ သမာဓာန(ေကာင္းစြာထားျခင္း)အနက္ရႇိ၏။ ထိုေၾကာင္ ့ကာယကံ၊၀စီကံတို႕ကို ဖရိုဖရဲမျဖစ္ေအာင္ ေစာင့္စည္း၍ ေကာင္းစြာထားျခင္း သမာဓာန သေဘာေၾကာင့္ သီလမည္၏။
    (ခ)သီလနသဒၵါသည္ ဥပဓာရဏ(လြန္စြာေဆာင္ျခင္း)အနက္ရႇိ၏။ထိုေၾကာင့္ (သမာဓိ၊ပညာ) ကုသိုလ္တရားတို႕၏ အေၾကာင္းရင္းျဖစ္၍ လြန္စြာေဆာင္ျခင္းဥပဓာရဏသေဘာေၾကာင့္ သီလမည္၏။ဤဖြင့္ဆိုခ်က္(၂)မ်ိဳးကိုသာ သဒၵလကၡဏာကို တတ္သိေသာပညာရႇိတို႕ လက္ခံကုန္၏။ အျခားေသာ ဆရာတို႕သည္ကား သီလဟူသည္ ဦးေခါင္းဟူေသာအနက္၊ ေအးျမျခင္းအနက္ရႇိ၏ဟုဆို၏။၄
    ဋီကာေက်ာ္၌ကား ကာယကံ၊၀စီကံတို႕ကို ေကာင္းစြာထားတတ္ေသာေၾကာင့္သီလမည္၏
ဟုဆို၏။၅ ကုိယ္ျဖင့္ျပဳလုပ္မႈ(ကာယကံ)၊ႏႈတ္ျဖင့္ေျပာဆိုမႈ(၀စီကံ)တို႕၌ ရုန္႕ရင္းၾကမ္းတမ္းမႈ မျဖစ္ ရေအာင္ ကိုယ္ႏႈတ္စိတ္တို႕ကို ထိန္းေက်ာင္းေပးႏုိင္ေသာအရာမႇာ သီလပင္ျဖစ္၏။အကုသိုလ္အမႈကို ေရႇာင္ၾကဥ္ေစ၍ ကုသိုလ္တရားတို႕ကို တိုးပြားေစတတ္၏။၆

၂း၂။ ကုသိုလ္တရားတို႕၏အစျဖစ္သည့္သီလ

    စင္စစ္အားျဖင့္ သီလဟူသည္ ကုသိုလ္တရားတို႕ျဖစ္ပြားရာအစတရားျဖစ္၏။၁ ထိုေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားသည္သံယုတ္ပါဠိေတာ္၌ ''ဥတၲိယရဟန္း၊ ျဖဴစင္သန္႕ရႇင္းေသာသီလတရားသည္ လည္းေကာင္း၊ ကံႏႇင့္ကံ၏ အက်ိဳးရႇိ၏ဟု ယံုၾကည္ေသာအယူသည္လည္းေကာင္း ကုသိုလ္တရားတို႕၏ အစပင္တည္း''ဟုေဟာၾကားေတာ္မူခဲ၏။၂အရႇင္နာဂေသနကလည္း မိလိႏၵမင္းၾကီးအား ''မင္းၾကီး၊ သီလသည္ ကုသိုလ္တရားအားလံုးတို႕၏ တည္ရာတည္း။ သီလ၌ တည္ေသာပုဂၢိဳလ္၏ သႏၲာန္၌ အလံုးစံုကုန္ေသာကုသိုလ္တရားတို႕သည္ မဆုတ္ယုတ္ကုန္''ဟု ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့၏။
    ဤသာသနာေတာ္၌ သီလ၊သမာဓိ၊ပညာဟု သိကၡာသံုးရပ္ရႇိ၏။ ထုိသံုးရပ္တြင္ သီလသိကၡာ ျဖဴစင္မႇသာ သမာဓိ၊ပညာတို႕ကိုရရႇိႏိုင္၏။ ဆိုလိုသည္မႇာ ၀ိပႆနာကမၼ႒ာန္းအလုပ္အားထုတ္ေသာ ေယာဂီပုဂၢိဳလ္အား သီလ၀ိသုဒၶိျဖစ္မႇသာ အထက္အထက္ျဖစ္သည့္ ၀ိပႆနာတရားမ်ားကို အားထုတ္ ကာ မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္ကို ရရႇိႏိုင္၏။ထိုေၾကာင့္ သီလဟူသည္ ကုသိုလ္တရားတိို့၏ မူလအစျဖစ္၏။ဤသည့္သေဘာကို မိလိႏၵပဥႇာ၌
    ''အားအင္ျဖင့္ ျပဳလုပ္အပ္ေသာ အမႈအားလံုးတို႕ကို ေျမျပင္ကိုမႇီကာ ေျမျပင္၌ တည္၍ ျပဳ လုပ္အပ္သကဲ့သို႕လည္းေကာင္း၊ၿမိဳ႕ကို တည္ေဆာက္လိုေသာ ဗိသုကာသည္ ေရႇးဦးစြာ ၿမိဳ႕ေနရာကို သုတ္သင္ရႇင္းလင္းေစရ၏။ သစ္ငုတ္ဆူးေျငာင့္ကို ပယ္ႏႈတ္ေစရ၏။ ေျမကို ညီညီညြတ္ညြတ္ ျပဳလုပ္ ေစရ၏။ ထိုသို႕ ေျမညႇိၿပီးေနာက္ လမ္းမလမ္းဆံုစသည္ျဖင့္ ပိုင္းျခား၍ ၿမိဳ႕ကို တည္ေဆာက္ဖန္ဆင္း ရ၏။ ကြၽမ္းသမားသည္ ကြၽမ္းအတတ္ကို ျပလိုလတ္ေသာ္ ေျမျပင္ကို ေျပျပစ္ညီညြတ္ေအာင္ ဦးစြာ ျပဳလုပ္ျပီးမႇ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕ေသာေျမအျပင္၌ အတတ္ကိုျပရ၏။ ဤအတူသာလ်င္ ကမၼ႒ာန္း အားထုတ္ ေသာပုဂၢိဳလ္သည္ သီလ၌ ဦးစြာတည္ျပီးမႇ သဒၶိေႁႏၵ၊၀ီရိယိေႁႏၵ၊သတိေႁႏၵ၊သမာဓိေႁႏၵ၊ ပညိေႁႏၵဟူေသာ ဣေႁႏၵငါးပါးတို႕ကို ပြါးမ်ားအားထုတ္ရ၏''ဟု အရႇင္နာဂေသနက မိန္႕ဆိုခဲ႕သည္။၃
    သေမၼာဟ၀ိေနာဒနီအ႒ကထာ၌လည္း ၀ိပႆနာအားထုတ္ေသာေယာဂီပုဂၢိဳလ္သည္ အစဦးစြာ သီလကို သုတ္သင္၍ ေနာက္အဖို႕၌ သမထ၊၀ိပႆနာ၊မဂ္၊ဖိုလ္၊နိဗၺာန္တို႕ကို မ်က္ေမႇာက္ျပဳေသာေၾကာင့္ သီလကို အစဟုဆိုေၾကာင္း ဖြင့္ျပ၏။၄

၂း၃။ သီလ၏ လကၡဏ၊ရသ၊ပစၥဳပ႒ာန္၊ပဒ႒ာန္
    သီလသည္
(၁) ကိုယ္အမႈ၊ႏႈတ္အမႈတို႕ကို ဖရိုဖရဲမျဖစ္ေအာင္ ေစာင့္စည္း၍ ေကာင္းစြာထားျခင္းလကၡဏာရႇိ၏။
(၂) သီလမဲ့သူ၏ အျဖစ္ကို ဖ်က္ဆီးျခင္းကိစၥရသ၊အျပစ္ကင္းေသာဂုဏ္ႏႇင့္ျပည့္စံုျခင္းသမၸတၲိရသရႇိ၏။
(၃) ကိုယ္ႏႈတ္စိတ္တို႕၏ စင္ၾကယ္ျခင္းပစၥဳပ႒ာန္ရႇိ၏။
(၄) မေကာင္းမႈမႇရႇက္ျခင္း၊ မေကာင္းမႈကို ေၾကာက္ျခင္းဟူေသာဟိရီ၊ ၾသတပၸတရားႏႇစ္ပါးလ်င္ နီးစြာေသာအေၾကာင္းပဒ႒ာန္ရႇိ၏။၁
    သီလသည္ ကိုယ္အမႈႏႈတ္အမႈတို႕ကို ဖရိုဖရဲမျဖစ္ေအာင္ေစာင့္စည္း၍ ေကာင္းစြာထားျခင္း လကၡဏာရႇိ၏ဟူရာ၌ အဆင္းရုပ္သည္ အညိုအ၀ါအစရႇိေသာအျပားအားျဖင့္ မ်ားစြာကြဲျပား ျငားေသာ္ လည္း ျမင္အပ္ေသာသေဘာရႇိသည္၏ (ျမင္ႏိုင္ေကာင္းသည္၏)အျဖစ္သည္ အဆင္းရုပ္ (ရူပါယတန)၏ မႇတ္အပ္ေသာသေဘာလကၡဏာျဖစ္၏။ အဘယ္ေၾကာင့္နည္းဟူမူ အဆင္းရုပ္သည္ အညဳိစသည္ျဖင့္ မ်ားစြာပင္ကြဲျပားေစကာမူ ျမင္ႏိုင္ေကာင္းသည့္အျဖစ္ကို မလြန္ဆန္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္၏။ ထို႕အတူပင္ သီလသည္ ေစတနာအစရႇိေသာအျပားအားျဖင့္ အမ်ိဳးအစားမ်ားလႇေသာ္လည္း ကိုယ္အမႈႏႈတ္အမႈတို႕ကို ေကာင္းစြာ ထားျခင္း၏အစြမ္းအားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ သမာဓိပညာကုသိုလ္တရားတို႕၏ အရင္းခံ တည္ရာ၏ အစြမ္းအားျဖင့္လည္းေကာင္း သီလသည္ေကာင္းစြာထားျခင္း လကၡဏာရႇိ၏။ သီလသည္ ေစတနာစသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးအစားမ်ားျပားလႇေသာ္လည္း ေကာင္းစြာထားျခင္းႏႇင့္အရင္းခံတည္ရာအျဖစ္ တို႕ကို မလြန္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ပင္ျဖစ္၏။၂
    သီလသည္ ဟိရီ၊ၾသတပၸတရားႏႇစ္ပါးလ်င္ နီးစြာေသာအေၾကာင္း ပဒ႒ာန္ရႇိ၏ဟုဆိုရာ၌ မေကာင္းမႈမႇ ရႇက္ျခင္း ေၾကာက္ျခင္းရႇိလ်င္ သီလသည္ ေဆာက္တည္ေသာအားျဖင့္ ျဖစ္္လည္းျဖစ္၏။ မလြန္က်ဴးေသာအားျဖင့္ တည္လည္းတည္၏။ ဟိရီၾသတပၸမရႇိလ်င္ကား သီလသည္ျဖစ္လည္း  မျဖစ္၊ တည္လည္း မတည္ႏိုင္ေပ။၃

၂း၄။ သီလအမ်ိဳးအစားမ်ား
    သီလေစာင့္ထိန္းရာတြင္ ေစာင့္ထိန္းမႈသို႕လိုက္၍ သီလတို႕သည္ အမ်ိဳးအစားအသီးသီး ကြဲျပား သြားၾက၏။ ထိုသီလသည္ ေစာင့္စည္း၍ေကာင္းစြာထားျခင္းဟူေသာ သေဘာလကၡဏာအားျဖင့္ တစ္ပါးတည္းသာျဖစ္၏။ သို႕ေသာ္ ေစာင့္ထိန္းမႈသို႕လုိက္၍ အမ်ိဳးအစားမ်ားျပားစြာပင္ ကဲြျပား သြားၾက၏။
    ထိုအမ်ိဳးအစားတို႕မႇာစာရိတၲသီလႏႇင့္၀ါရိတၲသီလအားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ အဘိသမာစာရိက သီလႏႇင့္အာဒိျဗဟၼစရိယကသီလအားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ၀ီရတီသီလႏႇင့္ အ၀ိရတီသီလအားျဖင့္လည္း ေကာင္း၊ နိႆိတသီလႏႇင့္အနိႆိတသီလအားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ပရိယႏၲသီလႏႇင့္ အာပါဏေကာဋိက သီလအားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ သပရိယႏၲသီလႏႇင့္ အပရိယႏၲသီလအားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေလာကီ သီလႏႇင့္ေလာကုတၲရာ သီလအားျဖင့္လည္းေကာင္း ႏႇစ္ပါးစီကြဲျပားၾက၏။
    တစ္ဖန္ ဟီနသီလ၊ မဇၥ်ိမသီလ၊ မဟာသီလအားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ အတၲာဓိပေတယ်သီလ၊ ေလာကာဓိပေတယ်သီလ၊ ဓမၼာဓိပေတယ်သီလအားျဖင့္လည္ေကာင္း၊ ပရာမ႒သီလ၊ အပရာမ႒သီလ၊ ပဋိပၸႆဒၶိသီလအားျဖင့္လည္ေကာင္း၊ ၀ိသုဒၶသီလ၊ အ၀ိသုဒၶသီလ၊ ေ၀မတိကသီလအားျဖင့္လည္း ေကာင္း၊ ေသကၶသီလ၊ အေသကၡသီလ၊ ေန၀ေသကၡနာေသကၡသီလအားျဖင့္လည္းေကာင္း သံုးပါးစီ ျပား၏။
    တစ္ဖန္ ေလးပါးစီျပားေသာသီလမ်ားလည္းရႇိ၏။ ယင္းတို႕မႇာ ဟာနဘာဂိယသီလ၊ ဌိတိ ဘာဂိယသီလ၊ ၀ိေသသဘာဂိယသီလအားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ဘိကၡဳသီလ၊ ဘိကၡဳနီသီလ၊ အႏုပ သမၸႏၷသီလ၊ဂဟ႒သီလအားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ပကတိသီလ၊ အာစာရသီလ၊ ဓမၼတာသီလ၊ ပုဗၺ ေဟတုကသီလအားျဖင့္လည္းေကာင္းပါတိေမာကၡသံ၀ရသီလ၊ ဣၿႏၵိယသံ၀ရသီလ၊ အာဇီ၀ပါရိသုဒၶိ သီလ၊ ပစၥယသႏိၷႆိတအားျဖင့္လည္းေကာင္း ေလးပါးစီျပား၏။
    တစ္ဖန္ငါးပါးစီျပားေသာ သီလမ်ားလည္း ရႇိ၏။ ယင္းတို႕မႇာ-ပရိယႏၲပါရိသုဒၶိသီလ၊ အပရိ ယႏၲပါရိသုဒၶိသီလ၊ ပရိပုဏၰပါရိသုဒၶိသီလ၊ အပရာမ႒ပါရိသုဒၶိသီိလ၊ ပဋိပႆဒၶိပါရိသုဒၶိ သီိလ အားျဖင့္လည္းေကာင္း ငါးပါးစီျပားၾက၏။
    ဤသို့လ်င္ သီလတို့သည္ သေဘာလကၡဏာအားျဖင့္ တစ္မ်ုဳိးတည္းပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း ေစာင့္ ထိန္းမႈသို့ လိုက္၍ အမ်ဳိးအစားမ်ားကြဲျပားသြားရ၏။ သို့ျဖစ္၍ ထိုသို့ အစံုအစံုေသာသီလတို့၏ အက်ယ္ ကို ျပဆိုပါဦးမည္။

၂း၄း၁။ စာရိတၲသီလႏႇင့္၀ါရိတၲသီလ
    ျမတ္စြာဘုရားသည္ ''ဤက်င့္၀တ္ကိုျပဳက်င့္အပ္၏ ''ဟု ပညတ္ထားေသာ သိကၡာပုဒ္တို့ကို ျဖည့္က်င့္ျခင္းသည္ စာရိတၲသီလမည္၏။ ျမတ္စြာဘုရားရႇင္သည္''ဤဒုစ႐ိုက္ကိုမျပဳအပ္''ဟု တားျမစ္ အပ္ေသာအမႈကို မျပဳျခင္းသည္ ၀ါရိတၲသီလမည္၏။ ထိုႏႇစ္မ်ဳိးတြင္ စာရိတၲသီလကို ျပည့္စံုေစရာ၌ ''ထိုသီလကိုက်င့္ျခင္းျဖင့္ အက်ဳိးရႇိသည္''ဟု ယံုၾကည္ေသာသဒၶါ၊ မပ်င္းမရိက်င့္လိုေသာ ၀ီရိယ ဟူသည့္ တရားႏႇစ္ပါးလံုးႏႇင့္ျပည့္စံုပါမႇ စာရိတၲသီလကို ျပည့္စံုေအာင္ ျဖည့္က်င့္ႏိုင္၏။ ၀ါရိတၲ သီလကို ျပည့္စံုေစရာ၌''မက်င့္လ်င္ အျပစ္ျဖစ္သည္။ က်င့္လ်င္အက်ဳိးရႇိသည္ဟူေသာသဒၶါတရား အားေကာင္းပါမႇ ၀ါရိတၲသီလကို ျပည့္စံုစြာျဖည့္က်င့္ႏိုင္၏။၁

၂း၄း၂။    အာဘိသမာစာရိကသီလႏႇင့္ အာဒိျဗဟၼစရိယသီလ
    ျမတ္ေသာအက်င့္ကို ရည္ရြယ္၍ ပညတ္အပ္ေသာသိကၡာပုဒ္မ်ား၊ ခုဒၵါႏုခုဒၵကသိကၡာပုဒ္မ်ားႏႇင့္ ခႏၡက၀တ္၌ပါ၀င္ေသာသိကၡာပုဒ္အေပါင္းတို့သည္ အာဘိသမာစာရိကသီလမည္၏။ အရိယမဂ္တည္း ဟူေသာျမတ္ေသာအက်င့္၏ အစ၌ ျဖစ္ေစအပ္ေသာသီလ၊ ခုဒၵါႏုခုဒၵကသိကၡာပုဒ္တို့မႇႂကြင္းေသာ သိကၡာပုဒ္မ်ားႏႇင့္ ဘိကၡဳ၊ဘိကၡဳနီပါတိေမာက္၌ ပါ၀င္ေသာသိကၡာပုဒ္တို့သည္ အာဒိျဗဟၼစရိယကသီလ မည္၏။၁
    ဤသီလႏႇစ္ပါးတြင္ အာဘိသမာစာရိကသီလသည္ ပဓာနျဖစ္၏၊ အာဘိသမာစာရိကသီလ ျပည့္စံုပါ အာဒိျဗဟၼစရိယကသီလျပည့္စံုႏိုင္၏။ ထို့ေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားက အဂၤုတၲိဳရ္ပါဠိေတာ္၌ ''အာဘိသမာစာရိကသီလကိုမျဖည့္က်င့္ဘဲ အာဒိျဗဟၼစရိယကသီလကို ျဖည့္က်င့္ႏိုင္လိမ့္မည္ဟူေသာ အေၾကာင္းမရႇိေပ၂ဟု ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့၏။ ၀ိသုဒၶိမဂၢမဟာဋီကာ၌လည္း '' ငယ္ေသာအျပစ္ရိႇသည့္ လဟုကအာပတ္တို့ကို ေရႇာင္ၾကဥ္လိမ့္မည္(အာဒိျဗဟၼစရိယကသီလႏႇင့္ျပည့္စံုလိမ့္မည္)ဟူသည္ကို ေျပာဖြယ္ပင္မလိုေတာ့။၃ ဟုဖြင့္ျပထား၏။

၂း၄း၃။ ၀ိရတီသီလႏႇင့္ အ၀ိရတီသီလ
    သတၲ၀ါကို သတ္ျခင္းအစရႇိသည္တို့မႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ကာမ်သည္ ၀ိရတီသီလမည္၏။ ၀ိရတီသီလမႇ ႂကြင္းေသာ ေစတနာအစရႇိေသာသီလတို့သည္ အ၀ိရတီသီလတို့မည္၏။၄

၂း၄း၄။ နိႆိတသီလႏႇင့္အနိႆိတသီလ
    ''ငါသည္ ဤသီလျဖင့္ထင္ရႇားေသာ နတ္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မထင္ရႇားေသာ နတ္ေသာ္ လည္းေကာင္း ျဖစ္ရေပလိမ့္မည္''ဟုျပည့္စံုေကာင္းျမတ္ေသာဘ၀ကို ေမ်ာ္လင့္ေတာင့္တကာ တဏႇာကို မႇီ၍က်င့္ေသာတဏႇာနိႆိတသီလႏႇင့္ ''သီလသည္ သံသရာမႇ စင္ၾကယ္ လြတ္ေျမာက္ႏိုင္၏'' ဟု စင္ၾကယ္မႈျဖင့္ သုဒၶိဒိ႒ိကိုမႇီ၍က်င့္ေသာ ဒိ႒ိနိႆိတသီလတို့သည္ နိႆိတသီလမည္၏။ ေလာကုတၲ ရာသီလသည္လည္းေကာင္း၊ ထိုေလာကုတၲရာသီလ၏ အေၾကာင္းအေထာက္အပံ့ျဖစ္ေသာ ေလာကီ သီလသည္လည္းေကာင္း အနိႆိတသီလမည္၏။၅

၂း၄း၅။ ကာလပရိယႏၲသီလႏႇင့္အာပါဏေကာဋိကသီလ
    အခ်ိန္ခါကာလကို ပိုင္းျခား၍ ေဆာက္တည္က်င့္သံုးေသာသီလသည္ ကာလပရိယႏၲသီလ မည္၏။ အသက္ထက္ဆံုးေဆာက္တည္၍ ထိုေဆာက္တည္သည့္အတိုင္း က်င့္သံုးေသာသီလသည္ အာပါဏေကာဋိကသီလမည္၏။၆
    'ဤညာဥ့္၊ ဤေန့  သီလေဆာက္တည္မည္'အစရႇိသည္ျဖင့္ အခ်ိန္ခါကာလသတ္မႇတ္၍ ေဆာက္တည္ျခင္းသည္ ကာလပရိယႏၲသီလမည္၍ ကာလအပိုင္းအျခားကို မျပဳမူ၍ ေဆာက္တည္ ေသာ္လည္း ပ်က္တစ္ခါ ေဆာက္တည္တစ္လႇည့္ျဖင့္ အသက္ထက္ဆံုး ျဖစ္ေစအပ္ေသာသီလသည္ အာပါဏေကာဋိကသီလမမည္ေၾကာင္း ၀ိသုဒၶိမဂၢဋီကာ၌ ျပဆို ထား၏။၁  
    သီလေဆာက္တည္ရန္ အခ်ိန္ခါကာလသတ္မႇတ္ပံုႏႇင့္စပ္၍ ပဋိသမၺိဒါမဂၢအ႒ကထာ၌-    ''ကာလအပိုင္းအျခားဟူသည္ကား ရတနာသံုးပါးကို ဆည္းကပ္ေသာဥပါသကာ ဥပါသိကာတို႕သည္ အလႇဴဒါနကိုေပးလႇဴကုန္စဥ္ ေကြၽးေမြးျခင္းလ်င္ အပိုင္းအျခားရႇိေသာ (ေကြၽးေမြး ခ်ိန္ဆံုးသည့္ တိုင္ေအာင္ပိုင္းျခား၍)သီလကုိေဆာက္တည္ကုန္၏။ ေက်ာင္းတိုက္၌ တည္ေသာ ဥပါသကာ ဥပါသိ ကာမတို႕သည္ ေက်ာင္းတိုက္လ်င္အပိုင္းအျခားရႇိေသာ သီလကုိ ေဆာက္တည္ကုန္၏။ တစ္ညာဥ့္ တစ္ေန႕ျဖစ္ေစ၊ ႏႇစ္ညာဥ့္ႏႇစ္ေန႕ျဖစ္ေစ၊သံုးညာဥ့္သံုးေန႕ျဖစ္ေစ၊ ထို႕ထက္အလြန္ ညာဥ့္ေန႕တို႕ပတ္လံုး ျဖစ္ေစ ပိုင္းျခား၍ သီလကို ေဆာက္တည္ကုန္၏။ ဤသည္ကား ကာလအပိုင္းအျခားေပတည္း'ဟု ဖြင့္ဆိုထား၏။၂
   
၂း၄း၆။ သပရိယႏၲသီလႏႇင့္ အပရိယႏၲသီလ
    လာဘ္လာဘ အျခံအရံေဆြမ်ိဳး ကိုယ္အဂၤါ၊အသက္တို႕၏ အစြမ္းအားျဖင့္ အဆံုးအပိုင္းအျခား (ပ်က္စီးျခင္း)ကို ျမင္ရေသာသီလသည္ သပရိယႏၲသီလမည္၏။၃ မျဖစ္ေပၚေသးေသာ လာဘ္လာဘ၊ အျခံအရံအေက်ာ္အေဇာတို႕ကို ျဖစ္ေပၚလာေအာင္၊ျဖစ္ေပၚျပီးသည္တို႕ကို ေစာင့္ေရႇာက္ႏိုင္ေအာင္၊ တိုးပြား ေအာင္၊ေဆြမ်ိဳးကုိယ္အဂၤါအသက္တို႕ကို မဖ်က္ဆီးႏိုင္ေအာင္ သီလကို ခ်ိဳးဖ်က္ျခင္းျဖစ္၏ဟု  မဟာ ဋီကာမိန္႕၏။၄
    ထိုေၾကာင့္ ပဋိသမၻိဒါမဂ္ပါဠိေတာ္၌ ''သပရိယႏၲမည္ေသာထိုသီလဟူသည္ လာဘ္လာဘ ၻအျခံအရံ၊ေဆြမ်ိဳး၊ကိုယ္အဂၤါအသက္လ်င္အဆံုးအပိုင္းျခားရႇိေသာ သီလျဖစ္ပါသည္။ ထိုသီလ၏ သေဘာ မႇာ ဤေလာက၌ အခ်ိဳ႕ေသာပုဂၢိဳလ္သည္ လာဘ္လာဘ၊အျခံအရံ၊ေဆြမ်ိဳး၊ ကုိယ္အဂၤါအသက္ ဟူေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ေဆာက္တည္ထားၿပီးေသာ သိကၡာပုဒ္ကို က်ဴးလြန္၏။ ဤသည္ကား လာဘ္လာဘ၊ အျခံအရံ၊ ေဆြမ်ိဳးကိုယ္အဂၤါအသက္လ်င္ အဆံုးအပိုင္းအျခားရႇိေသာသီလတည္း'၅ဟုေဟာေတာ္မူ၏။ဤကား ပရိယႏၲသီလျဖစ္ပံုျဖစ္၏။
    လာဘ္လာဘ အျခံအရံ ေဆြမ်ိဳး ကိုယ္အဂၤါ အသက္တို႕၏ အစြမ္းအားျဖင့္ အဆံုးအပိုင္းအျခား (ပ်က္စီးျခင္း)ကို မျမင္ရေသာသီလသည္ အပရိယႏၲသီလမည္၏၊၆ ထိုပုဂၢိဳလ္၏ လာဘ္ လာဘစသည့္ အရာမ်ားေၾကာင့္ သီလမေဖါက္ဖ်က္ပံုကို ပဋိသမၻိဒါမဂ္ပါဠိေတာ္၌ 'ဤေလာက၌ အခ်ိဳ႕ေသာပုဂၢိဳလ္ သည္ လာဘ္လာဘ၊ အျခံအရံ ေဆြမ်ိဳး ကုိယ္အဂၤါအသက္ဟူေသာအေၾကာင္းတို႕ေၾကာင့္ သိကၡာပုဒ္ကို ေဖာက္ဖ်က္မည္ဟူေသာစိတ္ကေလးမ်မျဖစ္။ က်ဴးလြန္ဖို႕ဆိုလ်င္ကားအဘယ္မႇာဆိုဖြယ္ရာ ရႇိပါေတာ့ နည္း'၇ဟု ျပဆိုထား၏။
   
၂း၄း၇။ ေလာကီသီလႏႇင့္ေလာကုတၲရာသီလ

    အလံုးစံုေသာအာသေ၀ါတရားေလးပါးတို႕၏ အာရုံျဖစ္ေသာသီလသည္ ေလာကီသီလမည္၏။
ေလာကီသီလသည္ ဘ၀အထူးကို ျဖစ္ေစတတ္၏။ ဘ၀မႇ လြတ္ေျမာက္ျခင္း၏ အေၾကာင္းအေဆာက္ အဦးလည္းျဖစ္၏။ ေလာကီသီလႏႇင့္စပ္၍ ေအာက္ပါအတိုင္း ေဟာေဟာခ့ဲသည္။
    ''၀ိနည္းသိကၡာပုဒ္သည္ ကိုယ္ႏႈတ္တို႕ကို ေစာင့္စည္းျခင္းငႇါျဖစ္၏။ ေစာင့္စည္းျခင္း သည္ စိတ္ႏႇလံုးၾကည္သာရႊင္ျခင္းအက်ိဳးငႇါ ျဖစ္၏။ စိတ္ႏႇလံုးၾကည္သာရႊင္လန္းျခင္းသည္ ႏႇစ္သိမ့္ျခင္း (ပါေမာဇၨ)အက်ိဳးငႇါ ျဖစ္၏။ ႏႇစ္သိမ့္ျခင္းသည္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း (ပီတိ)အက်ိဳးငႇါ ျဖစ္၏။ ၀မ္းေျမာက္ျခင္းသည္ ကိုယ္စိတ္၏ျငိမ္းေအးျခင္း(ပႆဒၶိ)အက်ိဳးငႇါျဖစ္၏။ ျငိမ္းေအးျခင္းသည္ ခ်မ္းသာျခင္း(သုခ) အက်ိဳးငႇါျဖစ္၏။ခ်မ္းသာျခင္းသည္ စိတ္တည္ၾကည္ ျခင္း(သမာဓိ)အက်ိဳးငႇါျဖစ္၏။စိတ္တည္ၾကည္ျခင္းသည္ မႇန္စြာသိျမင္ေသာ ယထာဘူတၪာဏ္အျမင္အက်ိဳးငႇါ ျဖစ္၏။ ယထာဘူတ ၪာဏ္အျမင္သည္ ျငီးေငြ႕ျခင္း(နိဗၺိဒါ)အက်ိဳးငႇါ ျဖစ္၏။ ျငီးေငြ႕ျခင္းသည္ ၀ိရာဂေခၚ တပ္မက္မႈ ကင္းေသာ မဂ္အက်ိဳးငႇါျဖစ္၏။ ၀ိရာဂသည္ ၀ိမုတၲိေခၚလြတ္ေျမာက္ေသာ အရဟတၲဖိုလ္အက်ိဳး ငႇါျဖစ္၏။ ၀ိမုတၲိသည္ လြတ္ေျမာက္သည္ကို ျပန္လႇည့္၍ဆင္ျခင္ေသာ ၀ိမုတၲိၪာဏ္အျမင္အက်ိဳး ငႇါျဖစ္၏။ ၀ိမုတၲိၪာဏ္အျမင္သည္ အစြဲအလမ္းကင္း၍ ဆင္းရဲခပ္သိမ္းျငိမ္းျခင္း (ပရိနိဗၺာန္၀င္စံျခင္း) အက်ိဳးငႇါျဖစ္၏။ အစြဲအလမ္းကင္းလ်က္ စိတ္၏အၾကင္လြတ္ေျမာက္ျခင္း (၀ိေမာကၡ)သည္ရႇိ၏။ ၀ိနည္းကိုေျပာဆိုျခင္းသည္ ဤလြတ္ေျမာက္ျခင္း(၀ိေမာကၡ)အက်ိဳးရႇိ၏။ ၀ိနည္းကို ေဆြးေႏြး စီစစ္ျခင္း သည္ ဤလြတ္ေျမာက္ျခင္းအက်ိဳးရႇိ၏။ ၀ိနည္းကုိ ေစာင့္စည္းျခင္းအစရႇိေသာ အေၾကာင္းအဆက္ဆက္ သည္ ဤလြတ္ေျမာက္ျခင္းအက်ိဳးရႇိ၏။ ၀ိနည္းကို နာၾကားျခင္းသည္ ဤလြတ္ေျမာက္ျခင္းအက်ိဳး ရႇိ၏၁ဟု ေဟာေတာ္မူ၏။
    အလံုးစံုေသာ အာသေ၀ါတရားေလးပါးတို႕၏ အာရုံမဟုတ္ေသာသီလသည္ ေလာကုတၲရာသီလ မည္၏။ ဤသီလသည္ ဘ၀မႇလြတ္ေျမာက္ျခင္းကိုေဆာင္တတ္၏။ ျပန္လႇည့္၍ဆင္ျခင္ေသာ ပစၥ ေ၀ကၡဏာၪာဏ္၏ျဖစ္ရာအာရံုလည္း ျဖစ္၏။၂ မဂ္သီလသည္ ဘ၀မႇလြတ္ေျမာက္ေၾကာင္းလည္း ျဖစ္၏။ ပစၥေ၀ကၡဏာၪာဏ္၏ အာရုံလည္း ျဖစ္၏။ ဖိုလ္သီလသည္ပစၥေ၀ကၡဏာၪာဏ္၏ အာရုံသာ လ်င္ျဖစ္၏။၃

၂း၄းး၈။ ဟီနသီလ၊မဇၩိမသီလ၊မဟာသီလ
    ယုတ္ည့ံေသာဆႏၵ၊ ၀ိရိယ၊ စိတၲ၊ ၀ီမံသတို႕ျဖင့္ ျဖစ္ေစအပ္ေသာ သီလသည္လည္းေကာင္း၊ အျခံအရံအေက်ာ္အေဇာကို အလိုရႇိသျဖင့္ ေဆာက္တည္ေသာ သီလသည္လည္းေကာင္း 'ငါသည္ သီလႏႇင့္ ျပည့္စံု၏။ ေကာင္းေသာအက်င့္ရႇိ၏။အျခားသူတုိ႕မႇာ သီလမရႇိကုန္၊ ယုတ္မာေသာအက်င့္ရႇိကုန္ ၏'စသည္ျဖင့္ မိမိကုိယ္ကို ခ်ီးေျမာက္ျခင္း၊ သူတပါးကို ရႈတ္ခ်ျခင္းတို႕ျဖင့္ ညစ္ညဴးေသာသီလသည္ လည္းေကာင္း၊ တဏႇာ၏အစြမ္းျဖင့္ ဘ၀သမၸတၲိ၊ေဘာဂသမၸတၲိတို႕ကို ေတာင့္တ၍ ေဆာက္တည္ ေသာသီလသည္လည္းေကာင္း ဟီနသီလမည္၏။
    အလယ္အလတ္ျဖစ္ေသာ ဆႏၵ၊၀ိရိယ၊စိတၲ၊၀ီမံသတို႕ျဖစ္ေစအပ္ေသာ သီလသည္လည္းေကာင္း ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ၏ အက်ိဳးကိုအလိုရိႇသျဖင့္ ေဆာက္တည္ေသာ သီလသည္ လည္း ေကာင္း၊ မိမိကိုယ္ကို ခ်ီးေျမာက္ျခင္း၊ သူတပါးတို႕ကိုရႈတ္ခ်ျခင္းတို႕ျဖင့္ မညစ္ညဴးေသာ ေလာကီသီလသည္ လည္းေကာင္း၊ သာ၀က၊ပေစၥကဗုဒၶါတို႕၏ မိမိတို့သည္သာ သံသရာမႇ လြတ္ေျမာက္ျခင္းအက်ိဳးငႇါ ေဆာက္တည္က်င့္သံုးေသာ သီလသည္လည္းေကာင္း မဇၩိမသီလမည္၏။
    ျမတ္ေသာဆႏၵ၊၀ီရိယ၊စိတၲ၊၀ီမံသတို႕ျဖင့္ ျဖစ္ေစအပ္ေသာ သီလသည္လည္းေကာင္း၊ 'ငါကဲ့သို႕ ေသာ သူသည္ သီလေစာင့္ထိန္းသင့္၏''ဟုမိမိကိုယ္ကို စင္ၾကယ္ျခင္းအျဖစ္ကိုမႇီ၍ ေဆာက္တည္က်င့္ သံုးေသာသီလသည္လည္းေကာင္း၊ ေလာကုတၲရာသီလသည္လည္းေကာင္း၊ သတၲ၀ါအားလုံး သံသရာမႇ လြတ္ေျမာက္ေစရန္ ရည္သန္၍ ဘုရားအေလာင္းေတာ္တို႕၏ ပါရမီေျမာက္က်င့္သံုးေဆာက္တည္ေသာ ္်သီလသည္လည္းေကာင္း ပဏီတသီလမည္၏။၁
   
၂း၄း၉။ အတၲာဓိပေတယ်သီလ၊ေလာကာဓိပေတယ်သီလ၊ဓမၼာဓိပေတယ်
    မိမိႏႇင့္မသင့္ေလ်ာ္ေသာမေကာင္းမႈကို ပယ္လိုသျဖင့္ မိမိကိုယ္ကိုအေလးဂရုျပဳ၍ မိမိကုိယ္ကို ရိုေသေလးစားေသာအားျဖင့္ ေဆာက္တည္က်င့္သံုးေသာသီလသည္ အတၲာဓိပေတယ် သီလမည္၏။
    ေလာက၏ ကဲ့ရဲ့ျခင္းကို ေရႇာင္ရႇားလိုသျဖင့္ ေလာကကိုအေလးဂရုျပဳ၍ ေလာကကို ရုိေသေလး စားေသာအားျဖင့္ ေဆာက္တည္က်င့္သံုးေသာသီလသည္ ေလာကာဓိပေတယ်သီလမည္၏။ ထိုသီလ သည္ ၾသတပၸဦးစီး၏ ဟုဋီကာ၌မိန္႕၏။၂
    တရားေတာ္၏ ျမတ္သည္၏အျဖစ္ကို ပူေဇာ္လိုသျဖင့္ တရားေတာ္ကို အေလးဂရုျပဳ၍ တရား ေတာ္၌ ႐ုိေသေလးစားေသာအားျဖင့္ ေဆာက္တည္က်င့္သံုးေသာသီလသည္ ဓမၼာဓိပေတယ်သီလ မည္၏။

၂း၄း၁၀။ ပရာမ႒သီလ၊အပရာမ႒သီလ၊ပဋိပႆဒၶိသီလ
    တဏႇာ၊ဒိ႒ိတို႕ျဖင့္ မႇားယြင္းစြာသံုးသပ္အပ္ေသာ နိႆိတသီလသည္ ပရာမ႒သီလမည္၏။'ဤသီလျဖင့္ ထင္ရႇားေသာနတ္သည္လည္းေကာင္း၊ မထင္ရႇားေသာနတ္သည္လည္းေကာင္း ျဖစ္လိမ့္ မည္။ သံသရာ၏ စင္ၾကယ္ျခင္း ျဖစ္လိမ့္မည္'ဟု သီလကိုသံုးသပ္ျခင္းသည္ ဘ၀တစ္ပါးကိုသာျဖစ္ ေစ၍ မဂ္၏ဥပနိႆယမျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တဏႇာဒိ႒ိတို႕ျဖင့္ မႇားယြင္းစြာသံုးသပ္သည္မည္၏ဟု ဋီကာ၌ မိန္႕၏။၁
    တဏႇာဒိ႒ိတို႕ျဖင့္ မႇားယြင္းစြာမသံုးသပ္အပ္ေသာေၾကာင့္ ကလ်ာဏပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္၏ မဂ္ကို ရျခင္း၏ အေၾကာင္းအေဆာက္အဦျဖစ္ေသာ သီလသည္လည္းေကာင္း၊ ေသကၡ ပုဂၢိဳလ္တို႕၏ မဂ္ႏႇင့္ယႇဥ္ ေသာသီလသည္လည္းေကာင္း အပရာမ႒သီလမည္၏။ ၀ိကၡမၻနပဟာန္၊ သမုေစၧဒပဟာန္တို႕ျဖင့္ ကိေလ သာတို႕ကို ပယ္ျခင္းကို အပရာမ႒ဟု ဋီကာ၌ဆို၏။၂
    ကိေလသာအပူမီး အျပီးျငိမ္းေအးေသာေၾကာင့္ ေသကၡပုဂၢိဳလ္၊အေသကၡပုဂၢိဳလ္တို႕၏ ဖိုလ္ႏႇင့္ ယႇဥ္ေသာသီလသည္ ပဋိပႆဒၶိသီလမည္၏။၃   
၂း၄း၁၁။ ၀ိသုဒၶသီလ၊အ၀ိသုဒၶသီလ၊ေ၀မတိကသီလ
    အာပတ္မသင့္ေစမူ၍ ျဖည့္က်င့္အပ္ေသာသီလသည္လည္းေကာင္း၊ အာပတ္သင့္ ေသာ္လည္း ေဒသနာေျပာၾကားျခင္းစသည္ျဖင့္ ကုစားအပ္ျပီးေသာသီလသည္လည္းေကာင္း ၀ိသုဒၶသီလမည္၏။
    အာပတ္သင့္ျပီးေသာရဟန္း၏ မကုစားရေသးေသာ သီလသည္ အ၀ိသုဒၶသီလမည္၏။
    လြန္က်ဴးမိေသာ၀တၴဳ၌ေသာ္လည္းေကာင္း၊အာပတ္၌ျဖစ္ေစ လြန္က်ဴးမႈ၌ျဖစ္ေစ ယံုမႇားျခင္း ရႇိေသာ ရဟန္း၏သီလသည္ ေ၀မတိကသီလမည္၏။၄

၂း၄း၁၂။ ေသကၡသီလ၊အေသကၡသီလ၊ေန၀ေသကၡနာေသကၡသီလ
    အရိယာမဂ္ေလးပါးတို႕ႏႇင့္လည္းေကာင္း၊ေအာက္ဖိုလ္သံုးပါးတို႕ႏႇင့္လည္းေကာင္း ယႇဥ္ေသာ သီလသည္ ေသကၡသီလမည္၏။
    အရဟတၲဖိုလ္ႏႇင့္ယႇဥ္ေသာသီလသည္ အေသကၡသီလမည္၏။
    ႂကြင္းေသာ ေလာကီသီလအားလံုးသည္ ေန၀ေသကၡနာေသကၡသီလမည္၏။၅
       
၂း၄း၁၃။ဟာနဘာဂိယသီလ၊ ဌိတိဘာဂိယသီလ၊၀ိေသသဘာဂိယသီလ၊နိေဗၺဓဘာဂိယသီလ
    ဒုႆီလပုဂၢိဳလ္ကို မႇီ၀ဲဆည္းကပ္ျခင္း၊သီလ၀ႏၲပုဂၢိဳလ္ကို မမႇီ၀ဲမဆည္းကပ္ျခင္း၊ အေမ်ာ္အျမင္ ပညာမရႇိသည္ျဖစ္၍ အာပတ္သင့္ေၾကာင့္၀တၴဳကို လြန္က်ဴးျခင္းျဖင့္ အျပစ္ကို မျမင္ျခင္း၊ ကာမ၀ိတက္စေသာ အၾကံမ်ားျခင္း၊ ဣေျႏၵတို႕ကို မေစာင့္ေရႇာက္ျခင္း ဤငါးပါးတို႕ေၾကာင့္ ဆုတ္ယုတ္ ေသာ အဖို႕ရႇိေသာသူ၏ သီလသည္ ဟာနဘာဂိယသီမည္၏။
    သီလႏႇင့္ျပည့္စံုရုံမ်ျဖင့္ ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာျဖစ္လ်က္ ကမၼ႒ာန္းတရားအားထုတ္ရန္ လိုလား ျခင္းမရႇိေသာသူ၏သီလသည္ ရပ္တန္႕ေနျခင္းအဖို႕ရႇိေသာေၾကာင့္ ဌိတိဘာဂိယသီလမည္၏။
    ျပည့္စံုစင္ၾကယ္ေသာသီလရႇိသည္ျဖစ္၍ စ်ာန္သမာဓိအက်ိဳးငႇါ အားထုတ္ေသာသူ၏ သီလသည္ ထူးျခားေသာအဖို႕ရႇိေသာေၾကာင့္ ၀ိေသသဘာဂိယသီလမည္၏။
    သီလမ်ျဖင့္မေရာင့္ရဲဘဲ ခႏၶာငါးပါး၌ျငီးေငြ႕ေၾကာင္း ၀ိပႆနာဘာ၀နာကို မျပတ္ အားထုတ္ အပ္သူ၊ဘိကၡဳသီလ၊ဘိကၡဳနီသီလ၊အႏုပသမၸႏၷသီလ၊ဂဟ႒သီလတို့ကို က်င့္အပ္ေသာသူ၏ သီလသည္ ကိေလသာအစိုင္အခဲကို ေဖာက္ခြဲျခင္းအဖို႕ရႇိေသာေၾကာင့္ နိေဗၺဓဘာဂိယ သီလမည္၏။၁

၂း၄း၁၄။ ဘိကၡဳသီလ၊ဘိကၡဳနီသီလ၊အႏုပသမၸသမၸႏၷသီလ၊ဂဟ႒သီလ
    ရဟန္းေတာ္တို႕ ေစာင့္ေရႇာက္အပ္သည့္ သိကၡာပုဒ္တို႕သည္ ဘိကၡဳသီလမည္၏။
    ဘိကၡဳနီတို႕ေစာင့္ေရႇာက္အပ္ေသာသိကၡာပုဒ္တို႕သည္ ဘိကၡဳနီသီလမည္၏။
    သာမေဏႏႇင့္ သာမေဏမတို႕၏ ဆယ္ပါးေသာသီလသည္ အႏုပသမၸႏၷသီလမည္၏။
    လူတို႕၏ နိစၥသီလဟူေသာငါးပါးသီလ၊ စြမ္းႏုိင္ပါက ဆယ္ပါးသီလႏႇင့္ အဂၤါရႇစ္ပါးရႇိေသာ ဥပုသ္သီလတို႕သည္ ဂဟ႒သီလမည္၏။၂
   
၂း၄း၁၅။ ပကတိသီလ၊အာစာရသီလ၊ဓမၼတာသီလ၊ပုဗၺေဟတုကသီလ၊
    ဥတၲရကုရုကြၽန္းသားတို႕၏ ငါးပါးသီလကို မလြန္က်ဴးျခင္းသည္ ပင္ကိုယ္သေဘာရင္းျဖစ္ ေသာေၾကာင့္ ပကတိသီလမည္၏။
    လူမ်ိဳးအလိုက္ျဖစ္ေစ၊အရပ္ေဒသအလိုက္ျဖစ္ေစ၊အယူ၀ါဒအလိုက္ျဖစ္ေစ မိမိတို႕၏ အသီးသီးေသာ စည္းကမ္းက်င့္၀တ္ဆိုင္ရာအေလ့အက်င့္သည္ အာစာရ(အေလ့အက်င့္)သီလမည္၏။
    ဘုရားအေလာင္း ပဋိသေႏၶေနစဥ္ မယ္ေတာ္၏သ႑ာန္၌ ေယာက္်ားတို႕၌ကာမဂုဏ္ႏႇင့္ စပ္ေသာစိတ္ မျဖစ္ေပၚျခင္းသည္ ျဖစ္ျမဲရိုးရာဓမၼတာျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဓမၼတာသီလမည္၏။
    အရႇင္မဟာကႆပအစရႇိေသာ စင္ၾကယ္ေသာပုဂၢိဳလ္တို႕၏ သီလသည္လည္းေကာင္း၊(သီလ၀ မင္း၏ဘ၀အစရႇိေသာ)ထိုထိုဘ၀တို႕၌ ဘုရားအေလာင္းေတာ္၏ သီလသည္လည္းေကာင္း ပုဗၺေဟတုက (ေရႇးအေၾကာင္းရႇိေသာ)သီလမည္၏။၃
   
၂း၄း၁၆။ ပါတိေမာကၡသံ၀ ရသီလ၊ဣျႏိၵယသံ၀ရသီလ၊ အာဇီ၀ပါရိသုဒၶိသီလ၊ ပစၥယသႏၷိ ႆိတသီလ
    ပါတိေမာကၡသံ၀ရသီလႏႇင့္ ျပည့္စံုသည္ျဖစ္၍ သင့္ေလ်ာ္ေသာအက်င့္ က်က္စားရာတို႕ျဖင့္ ျပည့္စံုသည္ျဖစ္လ်က္ သာသနာေတာ္၌ေနေသာ ရဟန္းသည္ အဏုျမဴမ်ေသးငယ္လႇေသာအျပစ္တို႕၌ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ေဘးၾကီးဟု ရႈျမင္လ်က္ သိကၡာပုဒ္တို႕၌ ေကာင္းစြာက်င့္၏။ထိုသို႕က်င့္ေသာသီလ သည္ ပါတိေမာကၡသံ၀ရသီလမည္၏။
    ရဟန္းသည္ မ်က္စိျဖင့္ အဆင္းကိုျမင္လ်င္ မိန္းမ၊ေယာက္်ားစေသာ ကိေလသာျဖစ္ေၾကာင္း နိမိတ္ကိုလည္း မမႇတ္ယူ။ အေသးစိတ္အဂၤါအျခင္းအရာကိုလည္း မမႇတ္ယူ။ စကၡဳေျႏၵကို မေစာင့္စည္းဘဲ ေနခဲ့ေသာ္ အဘိဇၩာ၊ ေဒါမနႆဟူေသာ ယုတ္မာေသာအကုသိုလ္တရားတို႕သည္ အစဥ္လိုက္လာႏုိင္ ေသာေၾကာင့္ မ်က္စိ၊ နား၊ ႏႇာေခါင္း၊ လ်ာ၊ ကိုယ္စိတ္တို့ျဖင့္ ျမင္၊ ၾကား၊ နံ၊ အရသာ၊ အေတြ႕အထိ အာရုံနိမိတ္တို႕ကို မမႇတ္ယူ။ ဣေျႏၵတို႕ကို ပိတ္ဆို႕ေစာင့္စည္းျခင္းသို႕ေရာက္ေသာသီလသည္ ဣၿႏၵိယ သံ၀ရသီလမည္၏။
    အသက္ေမြးမႈကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ပညတ္ေတာ္မူအပ္ေသာ ေျခာက္ပါးေသာသိကၡာပုဒ္တို႕ကို မလြန္က်ဴးျခင္းဟူေသာ မိစၧာဇီ၀မႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ျခင္းသည္ လည္းေကာင္း၊ သူတပါးအထင္ၾကီးေအာင္ အံ့ဖြယ္ရာမ်ားကို ဟန္ေဆာင္ျခင္း၊ပစၥည္းလႇဴေရး လမ္းေၾကာင္းေပး၍ ေျပာဆုိျခင္း၊ လႇဴလိုစိတ္ ေပၚေအာင္ အရိပ္နိမိတ္ျပဳျခင္း၊ မလႇဴဘဲမေနသာေအာင္ ဖိႏႇိပ္ႀကိတ္ေခ်၍ ေျပာဆိုျခင္း၊ ရျပီးလာဘ္ လာဘျဖင့္ မ်ား၍ လာဘ္ကိုရႇာမႇီးျခင္းအစရႇိကုန္ေသာ ယုတ္မာေသာအက်င့္ဟူေသာ မိစၧာဇီ၀မႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ျခင္းသည္လည္းေကာင္း အာဇီ၀ပါရိသုဒၶိသီလမည္၏။၁
    ဆြမ္းသကၤန္းေက်ာင္းေဆး ဟူေသာပစၥည္းေလးပါးတို႕၌ ပစၥေ၀ကၡဏာဆင္ျခင္၍ ထက္၀န္း က်င္စင္ၾကယ္ေသာ ပစၥည္းေလးပါးကိုသံုးေဆာင္ျခင္းသည္ ပစၥယသႏၷိႆိတ သီလမည္၏။

၂း၄။၁၇။ ပရိယႏၲပါရိသုဒၶိသီလ၊အပရိယႏၲပါရိသုဒၶိသီလ၊ပရိပုဏၰပါရိသုဒၵိသီလ၊
အပရာမ႒ပါရိသုဒၶိသီလ၊ပဋိပၸႆဒၶိပါရိသုဒၶိသီလ
    အေရအတြက္အားျဖင့္ အပိုင္းအျခားရႇိေသာလူ သာမေဏတို့၏သီလသည္ ပရိယႏၲပါရိ သုဒၶိ သီလမည္၏။ အပုိင္းအျခားမရႇိေသာသကၡာပုဒ္ရႇိကုန္ေသာ (၀ိပႆနာေယာဂီျဖစ္ေသာ ကလ်ာဏ ပုထုဇဥ္ႏႇင့္ အရိယာတို့မႇတပါးကုန္ေသာ)ရဟန္းတို့၏သီလသည္ အပရိယႏၲပါရိသုဒၶိသီလမည္၏။၂ ရဟန္းတို့၏ သီလသိကၡာပုဒ္တို့သည္ ကုေဋကိုးေထာင္တရာ့ရႇစ္ဆယ္ႏႇင့္ငါးသန္းသံုးေသာင္း ေျခာက္ေထာင္ရႇိကုန္၏ဟု အေရအတြက္အားျဖင့္ အပုိင္းအျခားရႇိျငားေသာ္လည္း အႂကြင္းမဲ့အားျဖင့္ ေဆာက္တည္မႈျဖစ္ျခင္းကိုလည္းေကာင္း၊ လာဘ္အျခံအရံေဆြမ်ဳိးကိုယ္အဂၤါအသက္တို့၏ အစြမ္းအားျဖင့္ အသက္ကိုမျမင္ရျခင္းကိုလည္းေကာင္း ရည္ရြယ္၍ အပရိယႏၲပါရိသုဒၶိသီလဟုေဟာျခင္းျဖစ္၏။၃
    ကုိယ္ႏႇင့္အသက္မငဲ့ကြက္ဘဲ ၀ိပႆနာတရားကို အားထုတ္ေနေသာ ကလ်ာဏပုထုဇဥ္၏ သီလသည္ ပရိပုဏၰပါရိသုဒၶိမည္၏။၄ ကလ်ာဏပုထုဇဥ္ရဟန္းတို႕၏သီလသည္ ရဟန္းျဖစ္သည္မႇစ၍ အလြန္စင္ၾကယ္သည္၏အျဖစ္ေၾကာင့္ ကိေလသာစိတ္ျဖစ္ကာမ်ေသာ္လည္း ျဖစ္ေသာအညစ္အေၾကးမႇ ကင္းသည္ရႇိေသာ္ အရဟတၲဖိုလ္၏သာလ်င္ နီးေသာအေၾကာင္း(ပဒ႒ာန္)ျဖစ္ေလ၏။ ထိုေၾကာင့္ ယင္းသီလကို ပရိပုဏၰပါရိသုဒၶိဟုဆုိအပ္၏ဟု ၀ိသုဒၶိမဂ္၌ဆို၏။၁
    ငါ၊ငါ့ဥစၥာဟု ဒိ႒ိ၏အစြမ္းအားျဖင့္ မႇားယြင္းစြာ မသံုးသပ္အပ္သည္၏အျဖစ္ေၾကာင့္ ေသကၡ ပုဂၢိဳလ္ခုနစ္ေယာက္တို႕၏သီလသည္ အပရာမ႒ပါရိသုဒၶိသီလမည္၏။၂ (တစ္နည္း)ပုထုဇဥ္တို႕၏ ဘ၀ရာဂ၏အစြမ္းအားျဖင့္ မသံုးသပ္အပ္ေသာသီလသည္ အပရာမ႒ပါရိသုဒၶိသီလမည္၏။၃            အလံုးစံုေသာ ကိေလသာပူပန္မႈ ၿငိမ္းေအးျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ထက္၀န္းက်င္စင္ၾကယ္ ျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ရဟႏၲာ၊ပေစၥကဗုဒၶါႏႇင့္သမၼာသမၺဳဒၶဘုရားရႇင္တုိ႕၏ သီလသည္ ပဋိသုဒၶိ ပါရိသုဒၶိမည္၏။   
   
၂း၄း၁၈။ ပဟာနသီလ၊ေ၀ရမဏိသီလ၊ေစတနာသီလ၊သံ၀ရသီလ၊အ၀ိတိကၠမသီလ
    ပါဏာတိပါတစသည္ကို ပယ္ျခင္းသည္ ပဟာနသီလမည္၏။
    ပါဏာတိပါတစသည္မႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ျခင္းသည္ ေ၀ရမဏိသီလမည္၏။
    ပါဏာတိပါတစသည္၏ ဆန္႕က်င္ဘက္ျဖစ္ေသာေစတနာသည္ေစတနာသီလမည္၏။
    ပါဏာတိပါတစသည္ကို ပိတ္ဆို႕ေစာင့္ေရႇာက္ျခင္းသည္ သံ၀ရသီလမည္၏။
    ပါဏာတိပါတစသည္ကို မလြန္က်ဴးျခင္းသည္ အ၀ီတိကၠမသီလမည္၏။၄
   
၂း၅။ ပဌမမဟာနာမသုတ္ေတာ္၌ယူသင့္သည့္သီလ
    ပဌမမဟာနာမသုတ္ေတာ္၌ပါသည့္ ဘ၀အာမခံခ်က္ရရႇိေစႏုိင္သည့္ တရား(၅)ပါးတြင္ ဒုတိယ ေျမာက္ ျပည့္စံုရမည့္တရားျဖစ္သည့္ သီလႏႇင့္စပ္၍ မည္သည့္ သီလမ်ိဳးျဖစ္သည္ကို ထိုသုတ္၏ ပါဠိေတာ္၊အ႒ကထာ၊ဋီကာတို႕၌ေဖၚျပထားျခင္းမရႇိေပ။ သို႕ေသာ္ ဤသုတ္ေတာ္ကို ေဟာၾကားျခင္း ခံရသည့္ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းသည္ ဥပါသကာတစ္ဦးျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဂဟ႒သီလကိုပင္ယူ ဖြယ္ရႇိ၏။
    မဟာ၀ဂၢသံယုတ္၊ပုညာဘိသႏၵ၀ဂ္၊မဟာနာမသုတ္၌ မဟာနာမ္သာကီ၀င္မင္းအား ဥပါသကာ ဂုဏ္ရည္ငါးရပ္ကို ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့၏။ ထိုဂုဏ္ရည္ငါးရပ္တြင္ ငါးပါးသီလေစာင့္ထိန္းျခင္းကို သီလႏႇင့္ျပည့္စံုေသာ ဥပါသကာ၏ဂုဏ္ရည္တစ္ရပ္အျဖစ္ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့၏။ ထိုေၾကာင့္ ဤသုတ္ ေတာ္ပါသီလကို ဂဟ႒သီလအျဖစ္ မႇတ္ယူသင့္၏။
    ဂဟ႒သီလဟူသည္မႇာ လူတို႕၏ ခါး၀တ္ပုဆုိးကဲ့သို႕ အျမဲေဆာက္တည္ထားသင့္ေသာ ငါးပါး သီလ၊ စြမ္းႏိုင္ပါက ဆယ္ပါးသီလႏႇင့္ အဂၤါရႇစ္ပါးရႇိေသာသီလတို႕ကို ေခၚဆုိျခင္းျဖစ္၏။ ဤ၌ ငါးပါးသီလႏႇင့္စပ္၍ မက်ဥ္းမက်ယ္တင္ျပပါမည္။
၂း၆။ ငါးပါးသီလဟူသည္
    ငါးပါးသီလကို အမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ျပဆုိၾက၏။ လူတို႕၏ ခါး၀တ္ပုဆိုးကဲ့သို႕ ျမဲျမံစြာ ေစာင့္ထိန္းအပ္ေသာ သီလျဖစ္ေသာေၾကာင့္ 'နိစၥသီလ'ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ အရိယာပုဂၢိဳလ္တို႕ လိုက္နာ က်င့္သံုးၾကေသာသီလျဖစ္ေသာေၾကာင့္ 'အရိယဓမၼသီလ'ဟူူ၍လည္းေကာင္း၊ ေျမာက္ကြၽန္သူ ေျမာက္ကြၽန္းသားတို႕မႇာ မိမိအလိုအေလ်ာက္ ေဆာက္တည္ၾကေသာသီလ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ 'ပဏီတသီလ'ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ နိဗၺာန္ကိုေတာင့္တျပီး ငါးပါးသီလေဆာက္တည္က နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမႇာက္ျပဳႏိုင္ေသာေၾကာင့္'အဓိသီလ'ဟူ၍လည္ေကာင္း၊ သူေတာ္ေကာင္းတို႕ အေလးအျမတ္ ထား၍ က်င့္သံုးအပ္ေသာသီလျဖစ္ေသာေၾကာင့္ 'ဂရုဓမၼ(ကုရုဓမၼ)သီလဟူ၍လည္းေကာင္း၊ အိမ္ရာ တည္ေထာင္လူ၀တ္ေၾကာင္ဟူသမ်တို႕ေစာင့္ထိန္းအပ္ေသာ သီလျဖစ္ေသာေၾကာင့္ 'ဂဟ႒ သီလ' ဟူ၍လည္းေကာင္း၊အရိယာပုဂၢိဳလ္တို႕ႏႇစ္သက္ျမတ္ႏိုး အပ္ေသာေၾကာင့္'အရိယကႏၲသီလ'ဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ သူေတာ္ေကာင္းသူျမတ္ေလာင္းမ်ားျဖစ္ေအာင္ ျပဳေပးတတ္ေသာေၾကာင့္'ျဗဟၼဏ ္ကာရဏသီလ'ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ဘ၀ကင္းရာနိဗၺာန္သို႕ သြားေရာက္ေၾကာင္း ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ '၀ိဘ၀ဂါမိသီလ'ဟူ၍လည္းေကာင္း အမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ေခၚေ၀ၚၾက၏။
    ငါးပါးသီလတြင္ပါ၀င္ေသာသိကၡာပုဒ္တို႕မႇာ-
    ၁။ ပါဏာတိပါတာ ေ၀ရမဏိ=သက္ရႇိသတၲ၀ါကို သတ္ျဖတ္ျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
    ၂။ အဒိႏၷာဒါနာ ေ၀ရမဏိ=သူတစ္ပါးတို႕ ကိုယ္ႏႈတ္ျဖင့္မေပးေသာ ပစၥည္းကို ခိုးယူျခင္းမႇႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
    ၃။    ကာေမသု မိစၧာစာရာ ေ၀ရမဏိ=ကာမဂုဏ္တို႕၌ မႇားယြင္းစြာက်င့္ျခင္းမႇေရႇာင္ၾကဥ္     ျခင္း၊
    ၄။     မုသာ၀ါဒါ ေ၀ရမဏိ=မဟုတ္မမႇန္လိမ္ညာလႇည့္ျဖား ေျပာဆိုျခင္းမႇေရႇာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
    ၅။    သုရာေမရယမဇၨပမာဒ႒ာနာ ေ၀ရမဏိ=မူးယစ္ေစတတ္ေသာ ေသရည္ေသအရက္၊ေဆး အမ်ိုဳးမ်ိဳးကို သံုးစြဲျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ျခင္းတို႕ျဖစ္ပါသည္။
    လူတို႕အျမဲေစာင့္ထိန္းရမည့္သီလျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ယင္းငါးပါးသီလကို ခါး၀တ္ပုဆိုးႏႇင့္ တင္စား၍ ဆိုေလ့ရႇိၾက၏။လူပံုအလယ္တြင္ ခါး၀တ္ပုဆိုးကြၽတ္သြားပါက ရႇက္ဖြယ္ျဖစ္သကဲ့သို႕ ငါးပါးသီလမျမဲလ်င္လည္း ေလာကတြင္ရႇက္ဖြယ္ပင္ျဖစ္၏။ သို႕ေသာ္ လူအခ်ိဳ႕တို႕သည္ ခါး၀တ္ပုဆိုး ကြၽတ္သြားျခင္းကိုသာ ရႇက္ဖြယ္အျဖစ္ထင္မႇတ္ၾက၏။ ခါး၀တ္ပုဆိုးကြၽတ္ျခင္းကား တခဏတာ လူပံုအလယ္၌ ရႇက္စရာျဖစ္၍ ငါးပါးသီလမလံုျခံဳျခင္းကား မ်က္ေမႇာက္ဘ၀တြင္ လူတို႕အကဲ့အရဲ့ ခံရျခင္းစသည္ႏႇင့္ တမလြန္ဘ၀၌လည္း ကိုယ္လက္အဂၤါခြၽတ္ယြင္းျခင္း၊ ရူးသြပ္ျခင္း၊ ဆင္းရဲမြဲေတျခင္း စသည္တို႕ျဖစ္ရတတ္ျခင္းေၾကာင့္ တစ္သံသရာစာပတ္လံုး ရႇက္စရာျဖစ္သည္။ ထိုေၾကာင့္ ငါးပါးသီလ ကို မိမိတို႕၏ခါး၀တ္ပုဆိုး ကဲ့သို႕ ျမဲသင့္လႇ၏။ ငါးပါးသီလျမဲဖို႕ရန္အတြက္ ထိုငါးပါးသီလႏႇင့္ စပ္ သည့္ အဓိပၸါယ္အေသးစိတ္ကို သိသင့္လႇ၏။

၂း၆း၁။ ပါဏာတိပါတအဓိပၸါယ္
    ငါးပါးသီလတြင္ ပထမဆံုးသီလကို ပါဏာတိပါတာ ေ၀ရမဏိ သိကၡာပဒံ သမာဒိယာမိ= သက္ရႇိသတၲ၀ါကို သတ္ျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ပါ၏ဟု ရြတ္ဆို၍ ေဆာက္တည္ရ၏။ ထိုတြင္ ပါဏာတိပါတ ဟူေသာပုဒ္သည္ ပါဏႏႇင့္အတိပါတ ဟူေသာပုဒ္ႏႇစ္ခုကို ေပါင္းစပ္ ထားျခင္းျဖစ္သည္။ လူသားတို႕ ေျပာဆိုေနၾကေသာ ေလာကေ၀ါဟာရအားျဖင့္ သတၲ၀ါ၊ ပရမတၴအားျဖင့္ ရုပ္ဇီ၀ိတိေျႏၵ နာမ္ဇီ၀ိတိ ေျႏၵတို႕ကို ပါဏဟုေခၚ၏။ သတ္ျခင္း၊ေသေစျခင္း(၀ါ)ေသေစလိုေသာေစတနာျဖင့္ ဓားစေသာ လက္ နက္ျဖင့္ သတ္ျခင္းကို အတိပါတဟုေခၚ၏။ ထိုေၾကာင့္ ပါဏဟူသည္ သတၲ၀ါျဖစ္၍ အတိပါတ ဟူသည္သတ္ျခင္းဟုမႇတ္သင့္၏။ ထိုသို႕ သတ္ျဖစ္ေအာင္ ၀ဓကေစတနာက ေစ့ေဆာ္၏။ ထိုေၾကာင့္ ပါဏာတိပါတဟူသည္ သတၲ၀ါဟုအမႇတ္ရႇိသည္ျဖစ္၍ သတၲ၀ါတို႕ကို ကုိယ္တိုင္သတ္ျခင္းဟူေသာ ကာယပေယာဂ၊ 'သတ္လိုက္ပါ'စသည္ျဖင့္ ေစခိုင္းျခင္းဟူေသာ ၀စီပေယာဂကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ သတ္ေၾကာင္း ေစတနာ(၀ဓကေစတနာ)ကို ေခၚဆိုျခင္းျဖစ္၏။၁ ထိုေၾကာင့္ ေသေစလိုေသာေစတနာ ျဖင့္ ကိုယ္တိုင္ျဖစ္ေစ၊ သူတပါးကို ေစခိုင္း၍ျဖစ္ေစ သတ္လ်င္ ပါဏာတိပါတကံေျမာက္၏။
    ရုပ္ဇီ၀ိတ၊နာမ္ဇီ၀ိတႏႇစ္မ်ိဳးကို အသက္ဟုေခၚဆိုရာ ယင္းဇီ၀ိတႏႇစ္မ်ိဳးသည္ သတၲ၀ါတို႕ အေကာင္အထည္ ထင္ရႇားမျဖစ္ေပၚမီ အမိ၀မ္း၌ ပဋိသေႏၶေနစဥ္အခါ ကလလေရၾကည္တည္ခ်ိန္မႇစ၍ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ရုပ္နာမ္တရားမ်ားျဖစ္၏။၂ ထို့ေၾကာင့္ ကိုယ္၀န္ပ်က္က်ေစလိုေသာ ေစတနာျဖင့္ ကိုယ္၀န္ပ်က္ေဆး တုိက္ေကြၽးျခင္း၊ ႏႇိပ္နယ္ေပးျခင္းစသည္ ျပဳလုပ္လ်င္ ပါဏာတိပါတကံထိုက္၏။ ထို႕အတူ အေကာင္ေပါက္ႏုိင္ေသာ ၾကက္ဥ၊ဘဲဥစသည့္ဥမ်ားကို ခ်က္ျပဳတ္ေၾကာ္ေလႇာ္ စားေသာက္ရာ၌ လည္း ေစတနာပါလ်င္ ပါဏာတိပါတကံထိုက္၏။ သို့ေသာ္ ေသေစလိုေသာ ေစတနာသက္သက္ျဖင့္ ကား ပါဏာတိပါတကံမေျမာက္ေပ။ အဂၤါငါးရပ္ႏႇင့္ျပည့္စံုမႇသာ ပါဏာတိပါတကံေျမာက္၏။

၂း၆း၁း၁။ ပါဏာတိပါတကံအဂၤါ(၅)ပါး
    ပါဏာတိပါတကံေျမာက္ရန္အဂၤါသည္(၅)ပါးရႇိ၏။ယင္းတို႕မႇာ-
၁။ သတၲ၀ါျဖစ္ျခင္း၊
၂။ သတၲ၀ါဟုလည္းသိျခင္း၊
၃။ သတ္လိုေသာစိတ္ ေစတနာလည္းထင္ရႇားရႇိျခင္း၊   
၄။ ေသေအာင္လည္း လံု႕လပေယာဂျပဳျခင္း၊
၅။ ထိုလံု႕လပေယာဂေၾကာင့္ ေသျခင္းဟူ၍ ျဖစ္သည္။၁
    အထက္ပါအဂၤါ(၅)ပါးႏႇင့္ ျပည့္စံုလ်င္ ပါဏာတိပါတကံေျမာက္၏။ကမၼပထေျမာက္ေသာ အကုသိုလ္ကံျဖစ္၏။ကမၼပထေျမာက္လ်င္ အပါယ္က်ရန္ေသခ်ာ၏။အထက္ပါ အဂၤါ(၅)ပါးလံုးႏႇင့္ မျပည့္စံုလ်င္ကား ပါဏာတိပါတကမၼပထမေျမာက္ေပ။ အပါယ္ပဋိသေႏၶအက်ိဳးကို မုခ်မေပးႏုိင္သည့္ ကံမ်သာ(ကမၼမတၲမ်သာ)ျဖစ္၏။ ထိုေၾကာင့္ သက္ရႇိသတၲ၀ါ ပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း သက္ရႇိသတၲ၀ါဟုမသိ လ်င္လည္းေကာင္း၊ သိပင္သိျငားေသာ္လည္း ေသေစလိုေသာစိတ္မရႇိလ်င္လည္းေကာင္း၊ အမႇတ္တမဲ့ျပဳ လုပ္မိ၍ ေသသြားခဲ့လ်င္လည္းေကာင္း၊ေသေစလိုေသာစိတ္ရႇိေသာ္လည္း မိမိ၏လံု႕လပေယာဂမပါဘဲ သတၲ၀ါေသသြားခဲ့လ်င္လည္းေကာင္း၊ မိမိ၏လံု႕လပေယာဂျဖင့္ ေသေစရန္ သတ္ပင္သတ္ျငားေသာ္ လည္း သတၲ၀ါမေသခဲ့လ်င္လည္းေကာင္း ပါဏာတိပါတကမၼပထမေျမာက္ေပ။ ကမၼပထမေျမာက္ လ်င္ အပါယ္က်ရန္မေသခ်ာ။
    ယင္းကမၼပထေျမာက္မႈ၊မေျမာက္မႈတို႕၏ အက်ိဳးေပးမႈႏႇင့္စပ္၍ ပဋိသမၻိဒါမဂ္ အ႒ကထာ ၌'ပဋိသေႏၶအက်ိဳးကိုျဖစ္ေစႏုိင္ေသာ ကုသိုလ္ကံ အကုသိုလ္ကံတို႕ကိုိသာလ်င္ ကမၼပထဟုဆို၍ ပဋိသေႏၶ အက်ိဳးကိုေပးရန္ မေသခ်ာေသာ ကုသိုလ္ကံ အကုသိုလ္ကံ တို႕ကိုကား ကမၼပထဟု မဆိုအပ္ကုန္ဟု ဖြင့္ဆို၏။၂ သို႕ျဖစ္၍ ကံေျမာက္ မေျမာက္ကို အထက္ပါအဂၤါရပ္တို႕ႏႇင့္ တိုက္ဆိုင္၍ ၾကည့္ရမည္။ယင္းအဂၤါ(၅)ပါးလံုးႏႇင့္ ျပည့္စံုလ်င္ ကံေျမာက္၍ တစ္ပါးပါးခြၽတ္ယြင္းလ်င္ ကံမေျမာက္ဟု မႇတ္ရမည္။
   
၂း၆း၁း၂။ သတ္နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး
    ပါဏာတိပါတအဂၤါ(၅)မ်ိဳးတြင္ နံပါတ္(၄)အဂၤါျဖစ္သည့္ ေသေအာင္လံု႕လ ျပဳျခင္းဟူူရာ၌ သတ္နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးကို က်မ္းဂန္မ်ား၌ ျပဆိုထား၏။ ယင္းတို႕မႇာ-
    ၁။ သာဟတၴိက=     တုတ္ဓားစသည္တို႕ကို ကိုယ္တိုင္ကိုင္စြဲ၍ကိုယ္ထိလက္ေရာက္                 ရိုက္ပုတ္ထိုးခုတ္သတ္ျဖတ္ျခင္း၊
    ၂။ အာဏတၲိက=     ႏႈတ္ျဖင့္ေျပာဆို၍ျဖစ္ေစ၊ စာျဖင့္ေရးသား၍ျဖစ္ေစ၊ အရိပ္နိမိတ္ကို                 ျပ၍ျဖစ္ေစ သတ္ခိုင္းျခင္း၊
    ၃။ နိႆဂၢိယ=        ေလး၊ျမႇား၊ေသနတ္၊အေျာက္၊ဗုံုးစသည္တို႕ျဖင့္ ပစ္ခတ္သတ္                                           ျဖတ္ျခင္း၊
    ၄။ ထာ၀ရ=        သြားလာရာလမ္းခရီးတို႕၌ သတၲ၀ါမ်ားေသေၾကပ်က္စီးေအာင္                 တြင္းတူး၍ ျဖစ္ေစ၊ ေထာင္ေခ်ာက္ဆင္၍ ျဖစ္ေစ၊ ဆူးေျငာင့္                 စသည္ကို စုိက္ထား၍ျဖစ္ေစ၊     ဗံုးအေျမာက္စသည္တို႕ကို                     ျမဳပ္ထား၍ျဖစ္ေစ သတ္ျဖတ္ျခင္း၊
    ၅။ ၀ိဇၨာမယ=        အင္းအိုင္ခ်၍ျဖစ္ေစ၊ မႏၲာန္မန္းမႈတ္၍ျဖစ္ေစ သတ္ျဖတ္ျခင္း၊                 ေလာကအတတ္အတတ္ပညာအမ်ိဳးမ်ိဳးတို႕ျဖင့္ သတ္ျဖတ္ျခင္း၊
    ၆။ ဣဒၶိမယ=        ကံေၾကာင့္ျဖစ္ေသာတန္ခိုး(ကမၼဇိဒၶိ)တို႕ျဖင့္ သတ္ျဖတ္ျခင္း ဟူ၍ ျဖစ္၏။၁
    ထိုသတ္နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးတို႕တြင္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးေသာနည္းျဖင့္ သတ္ရာ၌ မိမိရည္ရြယ္ေသာ သတၲ၀ါ ေသလ်င္ ပါဏာတိပါတကံထိုက္သည္။ မရည္ရြယ္ေသာသတၲ၀ါေသလ်င္ ပါဏာတိပါတကံမထိုက္ေပ။
       
၂း၆း၁း၃။ သတၲ၀ါအလိုက္အျပစ္ၾကီးငယ္ကြဲျပားပံု
    ပုဂၢိဳလ္သတၲ၀ါတုိ႕ကို သတ္ျဖတ္၍ ေသဆံုးရာ၌ သင့္ေရာက္ေသာအျပစ္သည္ အသတ္ခံရေသာ  ပုဂၢိဳလ္သတၲ၀ါတုိ႕အေပၚလိုက္၍ ကြဲျပားျခားနား၏။ ေသဆံုးမႈခ်င္း တူေသာ္လည္း အျပစ္ကားမတူညီေပ။
    တိရစၧာန္တို႕ကို သတ္ျဖတ္ရာ၌ ခႏၶာကိုယ္ေသးငယ္ေသာ တိရစၧာန္ကို သတ္ျဖတ္လ်င္ အျပစ္လည္း ေသးငယ္၏။ ခႏၶာကိုယ္ၾကီးေသာတိရစၧာန္ကို သတ္ျဖတ္လ်င္ အျပစ္ပိုၾကီး၏။ ခႏၶာကိုယ္ ႀကီးလ်င္လံု႕လစိုက္ထုတ္ရမႈပို၍ႀကီးေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ လံု႕လစိုက္ထုတ္ရ မႈျခင္းတူေသာ္လည္း ခႏၶာကိုယ္ပို၍ႀကီးေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း အျပစ္ပိုႀကီးရျခင္းျဖစ္၏။ သို႕ျဖစ္၍ ၾကမ္းပိုး၊ ျခင္စသည့္ သတၲ၀ါငယ္ေလးမ်ားကို သတ္ျဖတ္ျခင္းထက္ ဆင္၊ ကြၽဲ၊ ႏြားစသည့္ တိရစၧာန္ အႀကီးမ်ားကို သတ္ျဖတ္ျခင္းက အျပစ္ပိုႀကီးသည္ဟုမႇတ္ရမည္။ လူတို႕ကို သတ္ျဖတ္ရာ၌ အျပစ္ အႀကီးအငယ္ ကိုလည္း ထိုသူတို႕၏ သီလစသည့္ဂုဏ္သို႕လိုက္၍ ဆံုးျဖတ္ရမည္။ ကိုယ္က်င့္သီလ မရႇိသူကို သတ္ျဖတ္ရာ၌ အျပစ္ေသးငယ္၍ ကိုယ္က်င့္သီလရႇိသူကို သတ္ျဖတ္ရာ၌ အျပစ္ပိုႀကီး၏။၂ ကိုယ္က်င့္ သီလစသည့္ ဂုဏ္တို႕ႏႇင့္ ျပည့္စံုသူတို႕တြင္လည္း ေသာတာပန္ကို သတ္သူထက္ သကဒါဂါမ္ကို သတ္သူက အျပစ္ပိုႀကီး၏။ သကဒါဂါမ္ကိုသတ္သူထက္ အနာဂါမ္ကိုသတ္သူက အျပစ္ပိုႀကီး၏။ အနာဂါမ္ကို သတ္သူထက္ ရဟႏၲာကိုသတ္သူက အျပစ္ပိုႀကီး၏ဟု မႇတ္သင့္၏။
       
၂း၆း၁း၄။ ပါဏာတိပါတကံ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား
    ပါဏာတိပါတကံကုိ က်ဴးလြန္သူသည္ ငရဲ၊တိရစၧာန္၊ၿပိတၲာ၊အသူရကာယ္ဟူေသာ အပါယ္(၄)ဘံုတို႕တြင္ တစ္ဘံုဘံု၌ ျဖစ္ရတတ္၏။ ေကာင္းမႈတစ္ခုခုေၾကာင့္ လူ႕ဘ၀သို႕ ေရာက္လာ ျပန္လ်င္လည္း ေအာက္ပါဆုိးက်ိဳးမ်ားကို ခံစားရတတ္၏။ ထိုဆိုးက်ိဳးမ်ားမႇာ-
၁။ မ်က္စိနားႏႇာေျခလက္အဂၤါ ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း၊
၂။ အနာေရာဂါမ်ားျပားျခင္း၊
၃။ အင္အားခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း၊(အားနည္းျခင္း၊)
၄။ ေဘးရန္ေပၚလာလ်င္ ေၾကာက္ရြံ႕တတ္္ျခင္း၊
၅။ စိုးရိမ္ေသာကမ်ားရျခင္း၊
၆။ သူတပါးတို႕၏ ႏႇိပ္စက္ညႇဥ္းပန္းမႈကို ခံရျခင္း၊
၇။ သူတပါး အသတ္ခံရျခင္း၊(၀ါ)ကိုယ့္ကုိယ္ကို သတ္ေသျခင္း၊
၈။ အေႁခြအရံပ်က္စီးရျခင္း၊
၉။ လ်င္ျမန္ ဖ်တ္လတ္မႈ မရႇိျခင္း၊
၁၀။ အသက္တိုျခင္း စသည္တို႕ျဖစ္သည္။၁
    ဤဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ၾကည့္လ်င္ ပါဏာတိပါတကံကို က်ဴးလြန္ခဲ့သူသည္ ဒုလႅဘဟုဆိုသည့္ လူ႕ဘ၀ကိုပင္ ရျငားေသာ္လည္း လူတန္းေစ့မေနႏုိင္ဘဲ အရမေတာ္လႇသည္ကို ေတြ႕ရမည္ျဖစ္၏။ထို ေၾကာင့္ သူတပါးအသက္ကို သတ္ျဖတ္ျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္သင့္၏။ ပါဏာတိပါတကံက်ဴးလြန္က ခံစားရမည့္ ဆိုးက်ိဳးမ်ားႏႇင့္စပ္၍ မႇတ္ရလြယ္ကူေစရန္ ေရႇးဆရာေတာ္မ်ားက ဤသို႕လကၤာစပ္ဆိုခဲ့ သည္။
    ''ပါဏာတိပါတ္၊သူ႕သက္သတ္က၊ခ်ိဳ႕တဲ့အဂၤါ၊မြဲျပာရုပ္သြင္၊အားအင္ယိုယြင္း၊လ်င္ျခင္းလည္းေ၀း၊ေဘး ကိုေၾကာက္တတ္၊အသတ္ခံရာ၊အနာမ်ားလ်က္၊ေႁခြရံပ်က္၍၊အသက္တိုလ်၊ျပစ္မ်ားစြာ့သည္၊ေရႇာင္က
အျပန္အက်ိဳးတည္း။''၂

၂း၆း၁း၅။ ပါဏာတိပါတမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ရက်ိဳးမ်ား
    သူတစ္ပါးအသက္ကို သတ္ျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္လ်င္ နတ္ရြာသုဂတိသို႕ေရာက္ျပီး လူျဖစ္လ်င္ လည္း ေအာက္ပါအက်ိဳးတို႕ကို ခံစားရတတ္သည္။ ထိုအက်ိဳးတရားတို႕မႇာ-
၁။ အဂၤါၾကီးငယ္ႏႇင့္ျပည့္စံုျခင္း၊
၂။ အလံုးအရပ္ အခ်ိဳးအစားက်ျခင္း၊
၃။ လ်င္ျမန္ေပါ့ပါးျခင္း၊
၄။ ညီညြတ္ေသာ ေျခဖ၀ါး လက္ဖ၀ါးရႇိျခင္း၊
၅။ တင့္တယ္ေျပျပစ္ျခင္း၊
၆။ အသားအေရ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕ျခင္း၊
၇။ စင္ၾကယ္ျခင္း၊
၈။ ရဲရင့္ျခင္း၊
၉။ ခြန္အားဗလ ၾကီးျခင္း၊
၁၀။ စကားေျပျပစ္ျခင္း၊
၁၁။ လူအမ်ားခ်စ္ခင္ျခင္း၊
၁၂။မိမိပရိသတ္စည္းလံုး ညီညြတ္မႈရႇိျခင္း၊
၁၃။ အေၾကာက္အရြံ႕ကင္းျခင္း၊
၁၄။ အဆိပ္အေတာက္မသင့္ျခင္း၊
၁၅။ သူတစ္ပါးလုံ႕လပေယာဂေၾကာင့္ မေသျခင္း၊
၁၆။ အျခံအရံ ပရိသတ္မ်ားျခင္း၊
၁၇။ အဆင္းလႇျခင္း၊
၁၈။ ရုပ္ရည္သႏၲာန္ေကာင္းျခင္း၊
၁၉။ အနာေရာဂါကင္းျခင္း၊
၂၀။ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမႈ မရႇိျခင္း၊
၂၁။ ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏုိးသူတို႕ႏႇင့္ မေကြမကြင္းျခင္း၊
၂၂။ အသက္ရႇည္ျခင္း စသည္တို႕ျဖစ္ေၾကာင္း ခုဒၵကပါဌအ႒ကထာ၁၌ ဖြင့္ျပထား၏။
    ျမတ္စြာဘုရား၏ လကၡဏာေတာ္ႀကီး ၃၂ ပါးတြင္ ရႇည္ေသာဖေနာင့္၊လက္ေခ်ာင္း၊ ေျခေခ်ာင္း ႏႇင့္ျပည့္စံုျပီး ျဗဟၼာမင္းကဲ့သို႕ ေျဖာင့္မတ္ေသာ ခႏၶာကိုယ္ရႇိျခင္းဟူသည့္ လကၡဏာေတာ္ႀကီးသံုးပါးတို႕ ပါ၀င္၏။ ျမတ္စြာဘုရားရႇင္အား ထိုလကၡဏာေတာ္ႀကီးသံုးပါးႏႇင့္ျပည့္စံုရျခင္းမႇာ သူ႕အသက္ကို သတ္ျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ျဖစ္၏။ သူအသက္သတ္မႈမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ခဲ့သူသည္ စၾကာ၀ ေတးမင္းျဖစ္၍  ဆန္႕က်င္ဘက္ရန္သူတို႕က မသတ္ျဖတ္ႏိုင္ျခင္း၊ အသက္ရႇည္ျခင္း၊အက်ိဳးတို႕ကို ရရႇိႏိုင္၏။ ဘုရားျဖစ္ခဲ့ေသာ္ သက္ေတာ္ရႇည္ျခင္း၊ ဆန္႕က်င္ဘက္ကို အလိုရိႇၾကသည့္ သမဏျဗဟၼဏ စသူတို႕၏ အသက္အႏၲရာယ္မေပးႏုိင္ျခင္းအက်ိဳးတို႕ကို ရရႇိ၏။၂
    သို႕ျဖစ္၍ က်ဴးလြန္လ်င္ ခ်ိဳ႕တဲ့မႈမ်ားစြာျဖစ္ျပီး ေရႇာင္ၾကဥ္လ်င္ အက်ိဳးမ်ားစြာရေသာသူ႕ အသက္သတ္ျခင္း ပါဏာတိပါတကံကို လူသားတိုင္း ေရႇာင္ၾကဥ္သင့္လႇ၏။

၂း၆း၂။ အဒိႏၷာဒါနအဓိပၸါယ္
    ငါးပါးသီလ၌ ဒုတိယေျမာက္ျဖစ္ေသာသီလကို အဒိႏၷာဒါနာ ေ၀ရမဏိသိကၡာပဒံ သမာဒိ ယာမိ=ပိုင္ရႇင္သည္ ကိုယ္ႏႈတ္တုိ႕ျဖင့္ မေပးအပ္ေသာ ဥစၥာကို ခိုးယူျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ေၾကာင္းျဖစ္ေသာ သိကၡာပုဒ္ကို ေဆာက္တည္ပါ၏ဟု ရြတ္ဆို၍ ေဆာက္တည္ရ၏။ ထိုတြင္ အဒိႏၷာဒါနဟူသည္ အဒိႏၷ ႏႇင့္ အာဒါန ဟူေသာပုဒ္ႏႇစ္ခုကို ေပါင္းစပ္ထားျခင္းျဖစ္၏။
    ထိုအဒိႏၷာဒါန ပုဒ္ႏႇင့္စပ္၍ အ႒ကထာမ်ား၌ ေအာက္ပါအတိုင္း ဖြင့္ဆိုထားၾက၏။
    ''အဒိႏၷဟူသည္ ပိုင္ရႇင္သည္ ကိုယ္ႏႈတ္ျဖင့္မေပးအပ္ေသာပစၥည္း၊ သူတပါးတို႕ သိမ္းဆည္း ထားေသာပစၥည္းျဖစ္၍ အာဒါနဟူသည္ ယူျခင္းျဖစ္သည္။''၁
    ပိုင္ရႇင္မေပးေသာဥစၥာကို ခိုးယူျခင္းသည္ အဒိႏၷာဒါနမည္၏။ အဒိႏၷဟူသည္ သူတပါး သိမ္းဆည္းအပ္ေသာ ပစၥည္းျဖစ္သည္။ ဥစၥာရႇင္သည္ ထိုပစၥည္းကို အလိုရႇိတိုင္းသံုးစြဲႏုိင္၏။ အျပစ္မရႇိ။မကဲ့ရဲ့ထိုက္။ ထိုသူတပါးတို႕ သိမ္းပိုက္အပ္ေသာ ပစၥည္း၌ သူတပါးပစၥည္း မႇန္းသိလ်က္ ယူေသာသူ၏ လံု႕လကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ ခိုးသူ၏ျဖစ္ေၾကာင္းေစတနာသည္ အဒိႏၷာဒါနမည္၏။၂
    လူအမ်ားစုတို႕သည္ သူတပါးပစၥည္းကို ပိုင္ရႇင္မသိခိုက္ယူမႇသာ အဒိႏၷာဒါနကံေျမာက္၏ဟု ထင္တတ္ၾက၏။ အမႇန္စင္စစ္ ပိုင္ရႇင္သိေသာ္လည္း ဓားျပတိုက္ယူျခင္း၊ လုယက္ျခင္း၊ ရာထူး အာဏာျဖင့္ေျခာက္လႇန့္၍ယူျခင္း၊ တင္းေတာင္းခ်ိန္ခြင္တို့ျဖင့္ အေလးခိုး၍ ေရာင္း၀ယ္ျခင္း ၊အၾကပ္ ကိုင္၍ ယူျခင္းစသည္တို့မႇာလည္း အဒိႏၷာဒါနကံေျမာက္၏။
    ထု့ိျပင္ သူတပါးပစၥည္းကို ခိုးယူျခင္းအားျဖင့္ တူညီေသာ္လည္း သင့္ေရာက္ေသာအျပစ္သည္ ပစၥည္း၀တၴဳ၊ ပိုင္ရႇင္အေပၚလိုက္၍ အျပစ္အႀကီးအေသးကြဲျပား၏။ တန္ဖိုးနည္းယုတ္ညံ့သည့္ဥစၥာကို ခိုးျခင္းထက္ အဖိုးတန္သည့္ေရႊေငြစသည္ကိုခိုးယူျခင္းက ပို၍အျပစ္ႀကီး၏။ ပစၥည္း၀တၴဳတူမ်ေသာ္ လည္း သီလစေသာဂုဏယုတ္နိမ့္ေသာသူ၏ ဥစၥာကို ခိုးယူျခင္းထက္ သီလစေသာဂုဏႀကီးျမတ္သူ၏ ဥစၥာကို ခိုးယူျခင္းက ပို၍ အျပစ္ႀကီးေလ၏။

၂း၆း၂း၁။ အဒိႏၷာဒါနကံအဂၤါ(၅)ပါး
    သူတစ္ပါးပိုင္ဥစၥာကိုခိုးယူရာ၌ ေအာက္ပါအဂၤါ(၅)ပါးႏႇင့္ျပည့္စံုရလ်င္ အဒိႏၷာဒါနကံေျမာက္ ၏။ ယင္းတို့မႇာ-
၁။ သူတစ္ပါးတို့၏ဥစၥာျဖစ္ျခင္း၊
၂။ သူတစ္ပါးတို့၏ ဥစၥာဟုသိရႇိျခင္း၊
၃။ ခိုးယူလိုေသာစိတ္ရႇိျခင္း၊
၄။ ခုိးယူလိုေသာစိတ္ျဖင့္လံု့လျပဳျခင္း၊
၅။ ခိုးယူျခင္း၃တို့ျဖစ္သည္။
    ဤအဂၤါ(၅)ပါးႏႇင့္ျပည့္စံုလ်င္ ကမၼပထေျမာက္၏။ အဂၤါတစ္ပါးပါးခြၽတ္ယြင္းပါက ကမၼပထ မေျမာက္ေပ။    

၂း၆း၂း၂း။ အဒိႏၷာဒါနကံ၏ဆိုးက်ဳိးမ်ား
    အဒိႏၷာဒါနကံ က်ဴးလြန္သူသည္ အပါယ္ဒုဂၢတိသို့ က်ေရာက္ရၿပီး သုဂတိဘ၀ကို ရေသာအခါ၌ လည္း လူ့ေလာကအလယ္ မတင့္မတယ္ဥစၥာမြဲသူအျဖစ္သို့ ေရာက္ရ၏။ အဒိႏၷာဒါနကံက်ဴးလြန္သူတို့ ခံစားရမည့္ဆိုးက်ဳိးမ်ားမႇာ--
၁။ ပစၥည္းဥစၥာႏြမ္းပါး၍ ဆင္းရဲရျခင္း၊
၂။ ကိုယ္စိတ္ႏႇစ္ပါးဆင္းရဲရျခင္း၊
၃။ အစာေရစာငတ္မြတ္ျခင္း၊
၄။ အလိုရႇိသည့္အရာကို မရရႇိႏိုင္ျခင္း၊
၅။ ပစၥည္းဥစၥာရႇိျပန္လ်င္လည္း မတည္မၿမဲခဏခ်င္းပ်က္စီးတတ္ျခင္း၊
၆။ ေရမီးမင္းခိုးသူအေမြခံသားဆိုးသမီးဆိုးဟူေသာ ရန္သူမ်ဳိးငါးပါးတို့ဖ်က္ဆီးမႈေၾကာင့္ ပစၥည္းဥစၥာ ပ်က္စီးရျခင္းစသည့္ ဆိုးက်ဳိးတို့ကိုခံစားရ၏။
    ဤသို့ေသာဆိုးက်ဳိးတို့ကို မႇတ္ရလြယ္ေစရန္ ေရႇးဆရာတို့က-
'' အဒိႏၷာဒါ၊ ခိုးမိပါမူ၊ ဥစၥာနည္းမြဲ၊ ဆင္းရဲငတ္ဘိ၊ လိုရႇိမရ၊ ေဘာဂပ်က္စီး၊ ေရမီးသူခိုး၊ ေမြခံဆိုးႏႇင့္၊ မင္းဆိုး အျပား၊ရန္မ်ဳိးငါးေၾကာင့္၊ မ်က္ျပားဥစၥာ၊ျပစ္မ်ားစြာသည္၊ ေရႇာင္က အျပန္အက်ိဳးတည္း။ ''ဟု လကၤာစပ္ဆိုေတာ္မူခဲ့ၾက၏။၁
   
၂း၆း၂း၃။ အဒိႏၷာဒါနကံမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ရက်ိဳးမ်ား
    လူသားတိုင္းသည္ မိမိတို႕အသက္ရႇင္ေနထိုင္စဥ္အတြင္း ခ်မ္းခ်မ္းသာသာေနလိုၾက၏။ ပစၥည္းဓန ခ်မ္းသာႂကြယ္၀ရန္ အမ်ိဳးမ်ိဳးအဖံုဖံုႀကိဳးစားၾက၏။ ထိုသို႕ ၾကိဳးစားရာ၌ သူတပါး တို႕၏ ပစၥည္းကို မတရားယူျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္သင့္၏။သူတပါးပစၥည္းကို မတရားယူျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္သူတို႕သည္ ျဖစ္ေလရာဘ၀တြင္ ႀကီးက်ယ္ေသာဥစၥာပစၥည္းရႇိျခင္း၊ ဆန္ေရစပါးေပါမ်ားျခင္း၊ အတိုင္းမသိေသာ စည္းစိမ္ဥစၥာရရႇိျခင္း၊မရရႇိေသးေသာ စည္းစိမ္ဥစၥာမ်ားရရႇိျခင္း၊ ရျပီးေသာစည္းစိမ္ဥစၥာမ်ား အျမဲတည္ ျခင္း၊အလိုရႇိေသာစည္းစိမ္ဥစၥာမ်ားကို လ်င္ျမန္စြာရရႇိျခင္း၊ မိမိတို႕၏ စည္းစိမ္ဥစၥာမ်ားကို ရန္သူမ်ိဳးငါးပါး တို႕ မဖ်က္ဆီးႏုိင္ျခင္း၊သူတပါးမရရႇိႏုိင္ေသာ ဥစၥာရရႇိျခင္း၊ေလာကတြင္ အျမတ္ဆံုးဥစၥာရႇင္ျဖစ္ျခင္း၊ မရႇိဟူေသာစကားကို မၾကားရျခင္း၊ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာေနထိုင္ရျခင္းစသည့္ အက်ိဳးေက်းဇူးတို႕ကို ရရႇိခံစားႏိုင္၏။၂

၂း၆း၃။ ကာေမသုမိစၧာစာရအဓိပၸါယ္
    ကာေမသုမိစၧာစာရပုဒ္သည္ ကာမသုႏႇင့္မိစၧာစာရဟူေသာပုဒ္ႏႇစ္ခုကို ေပါင္းစပ္ထားသည့္ အလုတၲသမာသ္ပုဒ္ျဖစ္သည္။ ကာမပုဒ္သည္ ၀တၴဳကာမ၊ ကိေလသာကာမ၊ လိုခ်င္ေတာင့္တျခင္း၊ ေမထုန္၊အလိုအတိုင္းျဖစ္ျခင္း၊ခြင့္ျပဳျခင္းဟူေသာ အနက္တို႕ကို ေဟာ၏။၃ ဤကာေမသုမိစၧာစာရ သိကၡာပုဒ္၌ ကာမအရ ေမထုန္အနက္ကိုယူရမည္။ေမထုန္ဟူသည္ ရုန္႕ရင္းၾကမ္းတမ္းေသာ ေရေဆး ျခင္းလ်င္အဆံုးရႇိေသာ ကြယ္ရာအရပ္၌ ျပဳက်င့္ရသည့္ တပ္ျခင္းတူေသာ ေယာက္်ားမိန္းမႏႇစ္ဦးသား တို႕၏အက်င့္ကို ေခၚဆိုျခင္း ျဖစ္၏။ ထိုအက်င့္ႏႇင့္စပ္၍ ဗုဒၶဘာသာက မေရႇာင္လြဲသာေသာ ပုထုဇဥ္ လူသားမ်ားအဖို႕ စည္းမ်ဥ္းသတ္မႇတ္ေပးခဲ့၏။သို႕ျဖစ္၍ လူတို႕ခါး၀တ္ပုဆိုးကဲ့သို႕ ျမဲရမည့္(၅)ပါး သီလတြင္ တတိယေျမာက္အျဖစ္ ''ကာေမသု မိစၧာစာရာ ေ၀ရမဏိ သိကၡာပဒံ သမာဒိယာမိ=မိမိမယား မႇ တပါးေသာ အျခားသူတို႕၌ ယုတ္မာေသာေမထုန္အက်င့္ကို က်င့္ျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ေၾကာင္းျဖစ္ ေသာ သိကၡာပုဒ္ကို ေဆာက္တည္ပါ၏''ဟူသည့္ စည္းမ်ဥ္းကို ခ်မႇတ္ေပးခဲ့၏။
    ထိုတြင္ ကာေမသုမိစၧာစာရဟူသည္ သူတပါးသားမယား(အိမ္ရာ)၌ မႇားမႇားယြင္းယြင္း က်ဴးလြန္ျပစ္မႇားျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ တရားကိုယ္အားျဖင့္ ေမထုန္မႇီ၀ဲလိုသျဖင့္ ကာယကံေျမာက္ မသြားမလာထိုက္ေသာသူတို႕၌ မႇီ၀ဲက်ဴးလြန္ေၾကာင္းေစတနာကို ေကာက္ရ၏။၁ ၄င္းကာေမသုမိစၧာ စာရကံသည္ သီလစသည့္ ဂုဏ္မရႇိသူ၌ လြန္က်ဴးျခင္းထက္ သီလစသည့္ဂုဏ္ရႇိသူ၌ လြန္က်ဴးျခင္းက အျပစ္ပိုႀကီး၏။၂

၂း၆း၃း၁။ ကာေမသုမိစၧာစာရ အဂၤါ (၄)ပါး
    ကာေမသုမိစၧာစာရကံ၌ ကမၼပထေျမာက္သည့္ အဂၤါ(၄)ပါးရႇိ၏။ယင္းတို႕မႇာ-
၁။ မသြားမလာထိုက္ေသာ အဂမနီယ၀တၴဳျဖစ္သည့္ မိန္းမ (၂၀) ျဖစ္ျခင္း၊
၂။ ထို၀တၴဳတို႕၌ မႇီ၀ဲေပါင္းသင္းဆက္ဆံလိုသည့္ စိတ္ရႇိျခင္း၊
၃။ မႇီ၀ဲရန္ လံု႕လပေယာဂ ျပဳျခင္း၊
၄။ မႇီ၀ဲေပါင္းသင္းဆက္ဆံရာ၌ သာယာျခင္း ဟူ၍ျဖစ္သည္။၃
ယင္းအဂၤါေလးပါးႏႇင့္ျပည့္စံုလ်င္ ကာေမသုမိစၧာစာရကမၼပထေျမာက္၏။ တစ္ပါးပါးခြၽတ္ယြင္းလ်င္ ကမၼပထမေျမာက္ဟု မႇတ္အပ္၏။

၂း၆း၃း၂။ မသြားမလာထိုက္ေသာမိန္းမ(၂၀)
    အထက္ပါအဂၤါ(၄)ပါး၌ နံပါတ္(၁)အဂၤါတြင္ပါ၀င္သည့္ မသြားမလာထိုက္ေသာ အဂနီယ ၀တၴဳျဖစ္သည့္ မိန္းမ(၂၀)ႏႇင့္စပ္၍ ဤေနရာ၌ တင္ျပလို၏။ယင္းတို႕မႇာ-
၁။ မိခင္ေစာင့္ေရႇာက္အပ္ေသာမိန္းမ၊
၂။ ဖခင္ေစာင့္ေရႇာက္အပ္ေသာမိန္းမ၊
၃။ မိဘႏႇစ္ပါးလံုးေစာင့္ေရႇာက္အပ္ေသာမိန္းမ၊
၄။ ေမာင္ႀကီးေမာင္ငယ္ ေစာင့္ေရႇာက္အပ္ေသာမိန္းမ၊
၅။ အစ္မ၊ညီမတို႕ေစာင့္ေရႇာက္အပ္ေသာမိန္းမ၊
၆။ ေဆြမ်ိဳးတို႕ေစာင့္ေရႇာက္အပ္ေသာမိန္းမ၊
၇။ အႏြယ္တူတို႕ ေစာင့္ေရႇာက္အပ္ေသာမိန္းမ၊
၈။ သီတင္းသံုးေဖာ္တို႕ ေစာင့္ေရႇာက္အပ္ေသာမိန္းမ၊
၉။ ကိုယ္၀န္တည္စကစ၍ မယားအျဖစ္လက္ထပ္ယူရန္ ေတာင္းရမ္း သတ္မႇတ္သိမ္းဆည္းခံထား ရေသာမိန္းမ၊
၁၀။ 'ဤမိန္းမကို သြားလာလ်င္ ဒဏ္သင့္ေစ'ဟု မင္းအမိန္႕ထုတ္ခံထားရေသာမိန္းမ၊
၁၁။ ဥစၥာျဖင့္၀ယ္ယူထားေသာမိန္းမ၊
၁၂။ အလိုတူ၍ ေပါင္းသင္းေနေသာမိန္းမ၊
၁၃။ စည္းစိမ္အတြက္သြားေရာက္ေနထိုင္ေသာမယား၊
၁၄။ အ၀တ္တန္ဆာဆင္ေပး၍ ေပါင္းသင္းခံရေသာမယား၊
၁၅။ လူႀကီးစံုရာလက္ထပ္ေပါင္းသင္းထားေသာမယား၊
၁၆။ ထင္းေခြေရခပ္လုပ္ကိုင္ေသာမိန္းမအား ထိုအလုပ္ကိုမလုပ္ေစဘဲ မယားအျဖစ္ေပါင္းသင္းခံရ ေသာမယား၊
၁၇။ မယားအျဖစ္သိမ္းပိုက္ခံထားရေသာအလုပ္သမ၊
၁၈။ မယားအျဖစ္သိမ္းပိုက္ခံထားရေသာအလုပ္သမ၊
၁၉။ စစ္ေအာင္၍ ေဆာင္ယူအပ္ေသာ သံု႕ပန္းမယား၊
၂၀။ ေခတၲငႇါးရမ္းေပါင္းသင္းထားေသာမယား ဟူ၍ျဖစ္သည္။၁
ေယာက္်ားတို႕အား မိမိမယားမႇတပါး အထက္ပါမိန္းမ(၂၀)တို႕ကို လြန္က်ဴးခဲ့ေသာ္ ကာေမသုမိစၧာကံ ထိုက္၏။
    အထက္ပါမိန္းမ(၂၀)တို႕တြင္ အမႇတ္(၁)မႇ အမႇတ္(၈)ထိေသာ မိန္းမတို႕သည္ မိမိတို႕၏ ကာမအေတြ႕ကို မိမိတို့ပင္ပိုင္ဆိုင္၏။ထိုမိန္းမတို႕သည္ ေယာက်္ားတို႕ႏႇင့္ ကာမဆက္ဆံေသာ္ ကာေမသုမိစၧာစာရကံမထိုက္။ သြားလာဆက္ဆံေသာ ေယာက္်ားတို႕သာ ကံထိုက္၏။ အမႇတ္(၉)မႇ အမႇတ္(၂၀)ထိေသာ မိန္းမတို႕ကား မိမိတို႕၏ ကာမအေတြ႕ပိုင္ရႇင္ ရႇိျပီးျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ပိုင္ရႇင္ ေယာက္်ားမႇတပါး အျခားေယာက္်ားတို႕ႏႇင့္ ဆက္ဆံေသာ္ ကာေမသုမိစၧာရကံထိုက္၏။၂

၂း၆း၃း၃။ ကာေမသုမိစၧာစာရကံ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား
    ကာေမသုမိစၧာစာရကံကို က်ဴးလြန္သူသည္ မ်က္ေမႇာက္ဘ၀၌ပင္ ေဘးရန္အမ်ိဳးမ်ိဳးႏႇင့္ ေတြ႕ႀကံဳ ၍ ကုိယ္စိတ္ဆင္းရဲရ၏။ တမလြန္ဘ၀တြင္လည္း အပါယ္ေလးဘံုသို႕ က်ေရာက္ရ၏။ အပါယ္ေလးဘုံမႇ လြတ္၍ လူျဖစ္ျပန္လ်င္လည္း ထိုကံ၏ အက်ိဳးဆက္ေၾကာင့္-
၁။ မလိုမုန္းထားသူေပါမ်ားျခင္း၊
၂။ ရန္သူေပါမ်ားျခင္း၊
၃။ လာဘ္လာဘပစၥည္းဥစၥာရႇားပါးျခင္း၊
၄။ ကိုယ္စိတ္ႏႇစ္ျဖာ ခ်မ္းသာသုခမႇ ကင္းဆိတ္ျခင္း၊
၅။ မိန္းမျဖစ္ရျခင္း၊
၆။ မိန္းမမဟုတ္ ေယာက္်ားမဟုတ္ နပံုးပ႑ဳတ္ျဖစ္ရျခင္း၊
၇။ ေယာက္်ားျဖစ္ေသာ္လည္း ယုတ္ညံ့ေသာအမ်ိဳး၌ ျဖစ္ရျခင္း၊
၈။ မ်က္ႏႇာပ်က္ အရႇက္တကြဲျဖစ္ျခင္း၊
၉။ ကိုယ္လက္အဂၤါ ခ်ိဳ႕ယြင္းေသးသိမ္ျခင္း၊
၁၀။ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကအားႀကီးရျခင္း၊
၁၁။ ခ်စ္သူႏႇင့္ ေကြကြင္းရျခင္း စသည့္ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ခံစားရတတ္၏။၁
    ထိုဆိုးက်ိဳးမ်ားႏႇင့္စပ္၍ မႇတ္သားလြယ္ေစရန္ ေရႇးဆရာတို႕က ဤသို႕လကၤာစပ္ဆိုေတာ္မူ ခဲ့ၾက၏။'' မိစၧာစာရ၊ က်ဴးလြန္ကလည္း၊ မုန္းၾကသူမ်ား၊ ရန္သူပြား၍၊ ရႇားပါးလာဘ္တိတ္၊ခ်မ္းသာ ဆိတ္၏၊ဣတၴိပ႑ဳတ္၊မ်ိဳးယုတ္ခါခါ၊မ်က္ႏႇာမလႇ၊အရႇက္ရလ်က္၊လကၡဏဣေၿႏၵ၊ယြင္း ေသြခ်ိဳ႕သိမ္၊စိုးရိမ္မ်ားစြာ၊ခ်စ္သူကြာသည္၊ေရႇာင္ခါအျပန္အက်ိဳးတည္း။''၂

၂း၆း၃း၄။ ကာေမသုမိစၧာစာရမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ရက်ိဳးမ်ား
    ကာေမသုမိစၧာစာရမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္သူတို႕သည္ ေအာက္ပါအက်ိဳးမ်ားကို ခံစားရႏိုင္၏။ထိုအက်ိဳးမ်ားမႇာ-
၁။ ရန္သူကင္းျခင္း၊
၂။ လူအေပါင္းတုိ႕ ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏိုးျခင္း၊
၃။ စား၀တ္ေနေရး အဆင္ေျပျခင္း၊
၄။ ခ်မ္းသာစြာ အိပ္ရ ႏိုးရျခင္း၊
၅။ မိန္းမ ပ႑ဳတ္မျဖစ္ျခင္း၊
၆။ အမ်က္မထြက္ျခင္း၊
၇။ ဇနီးေမာင္ႏႇံအခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္ၾကင္နာျခင္း၊
၈။ ကိုယ္အဂၤါလကၡဏာျပည့္စံုျခင္း၊
၉။ စုိးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမႈ နည္းပါးျခင္း၊
၁၀။ ခ်မ္းသာစြာ ေနထိုင္ရျခင္း၊
၁၁။ ေဘးရန္ကင္းျခင္း၊
၁၂။ ခ်စ္သူတို႕ႏႇင့္ မေကြမကြင္းျခင္း စသည္တို႕ျဖစ္သည္။၁

၂း၆း၄။ မုသာ၀ါဒအဓိပၸါယ္
    ငါးပါးသီလတြင္ စတုတၴေျမာက္သိကၡာပုဒ္ျဖစ္သည့္ မုသာ၀ါဒသိကၡာပုဒ္ကို 'မုသာ၀ါဒါ ေ၀ရမဏိသိကၡာဒံ သမာဒိယာမိ=လိမ္လည္လႇည့္စား မုသားစကားေျပာ ၾကားျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ ေၾကာင္းျဖစ္ေသာ သိကၡာပုဒ္ကို ေဆာက္တည္ပါ၏ ဟုရြတ္ဆို ေဆာက္တည္ရ၏။
    ထိုတြင္ မုသာ၀ါဒဟူေသာပုဒ္သည္ မုသာႏႇင့္၀ါဒဟူေသာပုဒ္ႏႇစ္ခုကို ေပါင္းစပ္ထားျခင္း ျဖစ္၏။ ထင္ရႇားမရႇိမဟုတ္မႇန္ေသာ အေၾကာင္းအရာကို မုသားဟုေခၚ၏။ ထင္ရႇားမရႇိမဟုတ္မႇန္ေသာ အေၾကာင္းအရာကို ထင္ရႇားရႇိဟုတ္မႇန္ေသာအားျဖင့္ သိေစျခင္းကို ၀ါဒ ဟုေခၚ၏။၂ သို႕ျဖစ္၍ မုသာ၀ါဒဟူသည္ ခြၽတ္ယြင္းေဖာက္ျပန္ မဟုတ္မမႇန္ ေျပာဆိုမႈကို ေရႇးရႈေသာသူ၏ သူတပါးအက်ိဳး စီးပြါးကို ပ်က္ျပားေစတတ္ေသာ ကိုယ္ျဖင့္ လိမ္ညာျခင္း၊ ႏႈတ္ျဖင့္လိမ္ညာျခင္းတို႕ကို ျဖစ္ေစတတ္သည့္ အကုသိုလ္ေစတနာပင္ ျဖစ္၏။၃
    ထိုမုသာ၀ါဒသည္ မိမိ၏ လိမ္လည္မႈေၾကာင့္ သူတပါး၏ အက်ိဳးစီးပြါးပ်က္စီးမႈ အနည္း အမ်ားအေပၚမူတည္၍လည္းေကာင္း၊ အလိမ္ခံရသူ၏ သီလစသည့္ဂုဏ္ရႇိ မရႇိအေပၚ မူတည္၍ လည္းေကာင္း အျပစ္ၾကီးငယ္ကြဲျပား၏။ မိမိ၏ လိမ္လည္မႈေၾကာင့္ သူတပါး၏ အက်ိဳးစီးပြား အနည္းငယ္သာပ်က္စီးလ်င္ အျပစ္ေသးငယ္၍ ပ်က္စီးဆံုးရႈံးမ်ားလ်င္ အျပစ္ပိုႀကီး၏။ အလိမ္ခံရသူက သီလစသည့္ဂုဏ္မရႇိလ်င္ အျပစ္ေသးငယ္၍ သီလစသည့္ဂုဏ္ရႇိသူျဖစ္လ်င္ အျပစ္ပိုႀကီး၏။

၂း၆း၄း၁။ မုသာ၀ါဒအဂၤါ(၄)ပါး
    မုသားေျပာရာ၌ အဂၤါ(၄)ပါးရႇိ၏။ ထိုအဂၤါတို႕မႇာ-
    ၁။ မဟုတ္မမႇန္ေသာ အေၾကာင္းအရာျဖစ္ျခင္း၊
    ၂။ ခြၽတ္ယြင္းလြဲမႇားေစလိုေသာစိတ္ရႇိျခင္း၊ 
    ၃။ ထိုစိတ္မ်ိဳးျဖင့္ သူတပါးအား လိမ္ညာရန္အားထုတ္ျခင္း၊
    ၄။ အလိမ္ခံရသူက လိမ္သည့္အတိုင္း ယံုၾကည္ျခင္း ဟူ၍ ျဖစ္သည္။၄
    အထက္ထက္သိကၡာပုဒ္တို႕၌ ဆိုင္ရာအဂၤါမ်ားႏႇင့္ ျပည့္စံုလ်င္ ကမၼပထေျမာက္၏။ ဤမုသာ ၀ါဒသိကၡာပုဒ္၌ကား မုသာ၀ါဒအဂၤါ(၄)ပါးႏႇင့္ ညီညြတ္ေသာ္လည္း သူတပါး၏ အက်ိဳးစီးပြားပ်က္စီးမႈ မရႇိလ်င္ ကမၼပထမေျမာက္။ ကမၼမတၲ=ဒုစရိုက္ကံျဖစ္ရုံသာျဖစ္၏။ သိကၡာပုဒ္သီလပ်က္ရုံသာျဖစ္၏။ အထက္ပါအဂၤါ(၄)ပါးႏႇင့္ ျပည့္စံု၍ သူတပါးအက်ိဳးစီးပြား ပ်က္စီးမႈလည္း ရႇိလ်င္ကား သိကၡာပုဒ္ လည္းပ်က္၏။ ကမၼပထလည္းေျမာက္၏။၁
    အသက္အႏၲရာယ္စသည္တို႕ေၾကာင့္ ကိုယ္လြတ္ရုန္းလို၍ လိမ္လည္ေျပာရာ၌ကား မုသာ၀ါဒ ကမၼပထမေျမာက္ေပ။ သံသုမာရဇာတ္၌ မိေခ်ာင္းတစ္ေကာင္သည္ ဘုရားအေလာင္း၀ါနရိႏၵေမ်ာက္မင္း ၏ အသည္းႏႇလံုးကို ေတာင္းေလ၏။ ထိုအခါ ေမ်ာက္မင္းက 'ငါတို႕ေမ်ာက္မ်ိဳး၏ အသည္းႏႇလံုးကား ကိုယ္ထဲ၌ မရႇိ။ ေရသဖန္းပင္၌ ခ်ိတ္ထားသည္' ဟုေျပာ၍ နီရဲေနေသာ ေရသဖန္းသီးကို လက္ညိႇဳး ညႊန္ျပခဲ့၏။၂
    ပဥၥာ၀ုဓဇာတ္၌လည္း ဘုရားအေလာင္းပဥၥာ၀ုဓမင္းသားသည္ ေတာအုပ္တစ္ခုအတြင္း၌ သိေလသေလာမဘီးလူးမႀကီးအား''ငါ့၀မ္းထဲ၌ ၀ရဇိန္လက္နက္ရႇိ၏။ ငါ့အား သင္စားေသာ္ အစာမေၾကဘဲ အူအပိုင္းပိုင္းျပတ္၍ ေသလိမ့္မည္''ဟု ပရိယာယ္ျဖင့္ လိမ္လည္လႇည့္ပတ္ေျပာဆိုရာ ေသေဘးမႇ လြတ္ေျမာက္ခဲ့၏။၃ ဤ၀တၴဳတုိ့၌ ဘုရားအေလာင္းသည္ လိမ္ေျပာသည္ပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း သူတစ္ပါးအကိ်ဳးပ်က္စီးရန္ မရည္ရြယ္ေသာေၾကာင့္ မုသာ၀ါဒကမၼပထ မေျမာက္ေပ။

၂း၆း၄း၂။  မုသာ၀ါဒကံ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား
    သူတစ္ပါး၏အက်ိဳးပ်က္စီးဆုံးရႈံးေအာင္ မုသားစကားေျပာဆိုသူတို့သည္ ယခုဘ၀၌ပင္ လူမႈ ေရးဒုကၡအ၀၀ကို ခံစားရႏုိင္သည့္အျပင္ ေနာက္ဘ၀၌လည္း အပါယ္ဘုံမ်ားသို့ က်ေရာက္ရ၏။ ထိုအပါယ္ဘုံမႇ လြတ္၍ လူျဖစ္ျပန္ေသာအခါ၌လည္း
    ၁။ စကားမပီသျခင္း၊ 
    ၂။ သြားမ်ားညီညီညာညာမရႇိျခင္း၊
    ၃။ ခံတြင္းမႇအပုပ္န့ံထြက္ျခင္း၊
    ၄။ အသားအေရေျခာက္ကပ္ျခင္း၊
    ၅။ မ်က္စိနားစေသာဣေျႏၵမ်ားမၾကည္လင္းျခင္း၊
    ၆။ ခြၽတ္ယြင္းေဖာက္ျပန္ပုံဟန္မလႇျခင္း၊ 
    ၇။ သူတစ္ပါးအေပၚၾသဇာအာဏာမတည္ျခင္း၊
    ၈။ အေျပာအဆိုႏႈတ္လ်ာမ်ားၾကမ္းတမ္းျခင္း၊
    ၉။ လ်ပ္ေပၚေလာ္လီစိတ္မတည္ၾကည္ျခင္း၄ စသည့္ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ခံစားရ၏။
    ယင္းကိုရည္ရြယ္၍ ေရႇးဆရာတို့က ''မုသားစကား၊ ေျပာဆိုျငားမူ၊ စကားမပီ၊သြား မညီတည္း၊ ပုပ္ညႇီပါးစပ္၊ ေျခာက္ကပ္ကိုယ္ေရ၊ ဣေျႏၵေနာက္၊ ပုံယြင္းေဖာက္၏၊ မေရာက္ ၾသဇာ၊ႏႈတ္လ်ာၾကမ္းေထာ္၊ လ်ပ္ေပၚေလာ္လည္၊စိတ္မတည္သည္၊ ေရႇာင္ၾကဥ္အျပန္အက်ိဳးတည္း''၅ ဟု လကၤာစပ္ဆိုေတာ္မူခဲ့ၾက၏။
၂း၆း၄း၃း။  မုသာ၀ါဒမႇေရႇာင္ၾကဥ္ရက်ိဳးမ်ား
    မုသားစကားေျပာၾကားျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ေသာသူတို့သည္ အထက္ပါဆိုးက်ိဳးမ်ား၏ ဆန့္က်င္ ဘက္ျဖစ္သည့္ ေကာင္းက်ိဳးမ်ားကို ခံစားရမည့္အျပင္ ျဖစ္ေလရာဘ၀တို့၌-
    ၁။ မ်က္စိနားစေသာဣေျႏၵမ်ားၾကည္လင္ျခင္း၊
    ၂။ စကားပီသခ်ိဳသာျပတ္သားျခင္း၊
    ၃။ ညီညြတ္၍သန့္စင္ေသာသြားရႇိျခင္း၊
    ၄။ မ၀လြန္း၊မပိန္လြန္းျခင္း၊
    ၅။ အရပ္မနိမ့္လြန္း၊မျမင့္လြန္းျခင္း၊
    ၆။ ေကာင္းေသာကိုယ္အေတြ႕ရႇိျခင္း၊
    ၇။ ခံတြင္းမႇေမႊးေသာအနံ့ထြက္ျခင္း၊
    ၈။ မိမိစကားကိုနားေထာင္ၾကျခင္း၊
    ၉။ မိမိေျပာဆိုေသာစကားကိုအမ်ားကယုံၾကည္ျခင္း၊
    ၁၀။ ႏူးညံ့နီျမန္း၍ပါးလႊားေသာလ်ာရႇိျခင္း၊
    ၁၁။ စိတ္တည္ၾကည္ျခင္း၊
    ၁၂။ မလ်ပ္ေပၚမေလာ္လည္ျခင္း၁စသည့္ အကိ်ဳးမ်ားကို ခံစားရႏုိင္၏။
    ဤကဲ့သို့ အကိ်ဳးမ်ားလႇသည့္ မုသားစကားေျပာဆိုျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ျခင္းကို လူသားတိုင္း က်င့္ၾကံသင့္လႇ၏။ ဘုရားရႇင္၏လကၡဏာေတာ္ႀကီး ၃၂ ပါးအနက္ ဧေကကေလာမတာလကၡဏာ= ေမြးညႇင္းတြင္းတစ္ခုလ်င္ တစ္ပင္စီသာေပါက္ျခင္းလကၡဏာ ႏႇင့္ ဥဏၰေလာမတာလကၡဏာ=မ်က္ေမႇာင္ ႏႇစ္ဖက္ၾကား၌ ႏူးည့ံသည့္ လဲ ၀ါဂြမ္းႏႇင့္တူ၍ ျဖဴစင္ေသာဥဏၰလုံေမြးရႇင္ေတာ္ေပါက္ျခင္းလကၡဏာ ဟူသည့္ လကၡဏာေတာ္ႀကီး(၂)ပါးႏႇင့္ ျပည့္စုံျခင္းတို့မႇာ ျဖစ္ေလရာဘ၀တို့၌ မုသားစကားေျပာဆိုမႈမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ျဖစ္၏။၂ သို့ျဖစ္၍ မုသာ၀ါဒမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္မႈကို လူ႕အေျခခံက်င့္၀တ္အျဖစ္ လူသားတိုင္းလိုက္နာသင့္၏။
   
၂း၆း၅။  သုရာေမရယမဇၨပမာဒ႒ာနာသီလအဖြင့္
    ငါးပါးသီလ၏ပဥၥမေျမာက္သိကၡာပုဒ္ျဖစ္သည့္ သုရာေမရယမဇၨပမာဒ႒ာနာသိကၡာပုဒ္ကို ေဆာက္တည္ေသာအခါ''သုရာေမရယမဇၨပမာဒ႒ာနာ ေ၀ရမဏိသိကၡာပဒံ သမာဒိယာမိ=မူးယစ္ေမ့ ေလ်ာ့ေၾကာင္းျဖစ္ေသာ ေသရည္ေသရက္ကို ေသာက္စားျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ေၾကာင္းျဖစ္ေသာ သိကၡာ ပုဒ္ကို ေဆာက္တည္ပါ၏။ ဟု ရြတ္ဆိုေဆာက္တည္ရ၏။
    ထိုတြင္ သုရာေမရယ ဟူေသာသိကၡာပုဒ္သည္ သုရာ ႏႇင့္ ေမရယ ဟူေသာ ပုဒ္ႏႇစ္ပုဒ္ကို တြဲစပ္ထားျခင္းျဖစ္၏။ သုရာ ဟူသည္ ေသရည္ကိုေခၚဆိုျခင္းျဖစ္ၿပီး ေမရယ ဟူသည္ အရက္ကိုေခၚဆို ျခင္းျဖစ္၏။ ယင္းသုရာႏႇင့္ေမရယသည္ အမ်ိဳးအစားအားျဖင့္ အသီးသီးငါးမ်ိဳးစီရႇိ၏။ ယင္းသုရာႏႇင့္ေမရ ယတို့သည္ ယစ္မူးေမ့ေလ်ာ့ေစတတ္၏။ ယင္းတို့ကိုေသာက္ရႈလ်င္ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈအေရးကို ေမ့ေလ်ာ့ေစတတ္၏။ ထို့ေၾကာင့္ ယင္းတို့ကို ပမာဒ႒ာနဟုလည္း ေခၚ၏။၁ သို့ျဖစ္၍ သုရာေမရယ မဇၨပမာဒ႒ာနဟူသည္ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈတို့၌ ေမ့ေလ်ာ့ေၾကာင္းျဖစ္ေသာ ေသရည္ေသရက္ကို ေသာက္ သုံးမႈဟု သိမႇတ္အပ္၏။ 

    ယင္းေသရည္အရက္ကို ေသာက္သုံးရာ၌ ေသာက္သုံးသည့္ပမာဏအနည္း အမ်ားအေပၚမႈတည္ ၍ အျပစ္ႀကီးငယ္ကြဲျပား၏။ တစ္လက္ဖက္မ်ေလာက္ေသာ ေသရည္အရက္ကိုေသာက္သုံးျခင္းသည္ အျပစ္ငယ္၍ တစ္လက္ခုပ္အတိုင္းအရႇည္ရႇိေသာ ေသရည္အရက္ကိုေသာက္သုံးျခင္းက အျပစ္ပိုႀကီး၏။ ေသရည္ေသရက္မ်ားစြာေသာက္ၿပီး ႐ြာ နိဂုံးစသည္တို့ကို ဖ်က္ဆီးမႈျပဳေသာသူကား ထိုထက္ပို၍ပင္ အျပစ္ႀကီး၏။၂ ထို့ေၾကာင့္ေသရည္ေသရက္ဆိုလ်င္ နည္းသည္ပင္ ျဖစ္ေစ မ်ားသည္ပင္ျဖစ္ေစ ေရႇာင္ၾကဥ္သင့္လႇ၏။ 
   
၂း၆း၅း၁။  သုရာ(၅)မ်ိဳး
    သုရာဟူသည္ မုန့္ညက္စသည္ကို ျပဳျပင္စီမံခ်က္လုပ္အပ္ေသာ အရည္မ်ားကိုေခၚဆိုျခင္း ျဖစ္၏။ ယင္းသုရာသည္(၅)မ်ိဳးရႇိ၏။ ၄င္းတို့မႇာ-
    ၁။ ပိ႒သုရာ=မုန့္ညက္ျဖင့္ျပဳလုပ္အပ္ေသာေသရည္၊
    ၂။ ပူ၀သုရာ=မုန့္ျဖင့္ျပဳလုပ္အပ္ေသာေသရည္၊
    ၃။ ၾသဒနသုရာ=ထမင္းျဖင့္ျပဳလုပ္အပ္ေသာေသရည္၊
    ၄။ ကိဏၰပကၡိတၲသုရာ=ေသရည္ကိုခပ္ေလာင္း၍ျပဳလုပ္အပ္ေသာေသရည္၊
    ၅။သမၻာရသံယုတၲသုရာ=သစ္ျမစ္ သစ္သီးအစရႇိေသာ အေဆာက္အဦးတို့ႏႇင့္ ေရာစပ္၍ျပဳလုပ္ အပ္ေသာေသရည္၃ဟူ၍ျဖစ္၏။   
၂း၆း၅း၂။  ေမရယ(၅)မ်ိဳး
    ေမရယဟူသည္ အပြင့္အသီးတို့ကို ထုေထာင္းၿပီး ရေသာအရည္ျဖင့္ ၾကာရႇည္စြာစိမ္အပ္ေသာ အရည္မ်ိဳးကိုေခၚ၏။ ယင္းေမရယသည္(၅)မ်ိဳးရႇိ၏။ ၄င္းတို့မႇာ-
    ၁။ ပုပၹာသ၀=သစ္ပြင့္ျဖင့္ျပဳအပ္ေသာအရက္၊
    ၂။ ဖလာသ၀=သစ္သီးျဖင့္ျပဳအပ္ေသာအရက္၊
    ၃။ မဓြာသ၀=မုဒရက္အသီးအရည္ျဖင့္ျပဳအပ္ေသာအရက္၊
    ၄။ ဂုဠႇာသ၀=တင္လဲျဖင့္ျပဳအပ္ေသာအရက္၊
    ၅။သမၻာရသံယုတၲာသ၀= အထူးထူးေသာအေဆာက္အဦးတို့၏အရည္ျဖင့္ ျပဳအပ္ေသာအရက္ ၁ဟူ၍ျဖစ္၏။  
    ယင္းသုရာ(၅)မ်ိဳးႏႇင့္ေမရယ(၅)မ်ိဳးတို့အျပင္ယခုကာလသုံးစြဲေနၾကေသာ ကေဇာ္၊ဘိန္း၊ ကိုကင္းေဆးေျခာက္၊ ဘီယာစသည့္အရာမ်ားကိုလည္း သုရာေမရယ၌ သြင္းယူသင့္၏ ဟု ဘာသာဋီကာဆရာ ေတာ္မိန့္၏။၂

၂း၆း၅း၃။ သုရာေမရယသိကၡာပုဒ္အဂၤါ(၄)ပါး

    သုရာေမရယသိကၡာပုဒ္ပ်က္ေၾကာင္းအဂၤါသည္(၄)ပါးရႇိ၏။ ယင္းတို့မႇာ-
    ၁။ သုရာေမရယတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ျခင္း၊
    ၂။ ေသာက္စားမူးယစ္လိုေသာစိတ္ရႇိျခင္း၊
    ၃။ ေသာက္စားႏုိင္ရန္လုံ့လျပဳျခင္း၊
    ၄။ ေသာက္စားမူးယစ္ျခင္း တို့ျဖစ္သည္။၃
    ဤအဂၤါေလးပါးႏႇင့္ညီညြတ္ေသာ္လည္း မူးယစ္ေသာက္စား၍ အျခားဒုစ႐ုိက္မႈမ်ားကို မက်ဴးလြန္က သီလသာပ်က္၏၊ ကမၼပထမေျမာက္ေပ။ သို့ေသာ္ မည္သို့ေသာေသာက္စား မူးယစ္ျခင္းပင္ျဖစ္ေစ လူမႈေရး႐ႈေထာင့္မႇၾကည့္လ်င္ အရက္ေသစာေသာက္စားမႈမႇန္သမ် မေကာင္းပါ၊ အရက္ေသစာေသာက္စားမႈေၾကာင့္ လူမႈ၀န္းက်င္၌ အိမ္ေထာင္ေရးတာ၀န္မေက်ႁပြန္မႈ စေသာအျပစ္ မ်ားစြာျဖစ္ရ၏။

၂း၆း၅း၄။ အရက္ေသစာေသာက္စားျခင္း၏အျပစ္မ်ား
    အရက္ေသစာေသာက္စားျခင္းေၾကာင့္ မ်က္ေမႇာက္ဘ၀၌ပင္ ဒုကၡအဖုံဖုံႀကဳံရႏုိင္၏။ အရက္ေသ စာေသာက္စားသူသည္-
    ၁။ စီးပြားဥစၥာဆုံး႐ႈံးပ်က္စီးျခင္း၊
    ၂။ သူတစ္ပါးတို့ႏႇင့္ ျငင္းခုံခိုက္ရန္မႈမ်ားျဖစ္ျခင္း၊
    ၃။ အနာေရာဂါထူေျပာျခင္း၊
    ၄။ မေကာင္းသတင္းေက်ာ္ေစာျခင္း၊
    ၅။ အရႇက္အေၾကာက္ကင္းမဲ့စြာ လ်ဳိ႕၀ႇက္အပ္ေသာအဂၤါတို့ကိုထုတ္ျပတတ္ျခင္း၊
    ၆။ ဉာဏ္ပညာအားနည္းေအာင္ျပဳတတ္ျခင္း၄ဟူသည့္ ဆိုးက်ိဳးတို့ကို မ်က္ေမႇာက္ဘ၀၌ပင္ ႀကံဳေတြ႕ရႏုိင္၏။
    ထုိ့အျပင္ အရက္ေသစာေသာက္စားမႈကိုျပဳေသာပုဂၢိဳလ္သည္ တမလြန္ဘ၀၌ အပါယ္ဒုဂၢတိသို႕ လားေရာက္ရ၏၊ လူျဖစ္ျပန္ေသာအခါ၌လည္း-
    ၁။ ကိစၥခပ္သိမ္းတို့၌ အခြင့္အေရးသင့္မသင့္ကို မသိတတ္ျခင္း၊
    ၂။ ပ်င္းရိတတ္ျခင္း၊
    ၃။ ေမ့ေလ်ာ့မူး႐ူးတတ္ျခင္း၊
    ၄။ သူတစ္ပါးေက်းဇူးကိုမသိတတ္ျခင္း၊
    ၅။ အရႇက္အေၾကာက္မရႇိျခင္း၊
    ၆။ မေကာင္းမႈမႇန္သမ်ကိုအလြယ္တကူျပဳမိတတ္ျခင္း ၁စသည့္ ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ေတြ႕ႀကဳံရႏုိင္၏။

၂း၆း၅း၅။ အရက္ေသစာေသာက္စားျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္ရက်ိဳးမ်ား
    ''လူကို ဖ်က္အရက္''ဟူသကဲ႕သို႕ပင္ အရက္ေသစာေသာက္စားမႈသည္ လူ႕ဘ၀တစ္ခုလုံးကို အညြန့္တုံးေစႏုိင္သည္ျဖစ္၍ ေရႇာင္ၾကဥ္သင့္လႇသည္။ သို့မႇသာ လူေနမႈဘ၀ သာယာမည္ျဖစ္၏၊ အရက္ေသစာေသာက္စားမႈမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္သူတို့သည္ ေအာက္ပါ အက်ိဳးမ်ားရရႇိခံစား ႏုိင္ေၾကာင္း ခုဒၵကပါဌအ႒ကထာ၌ ဆိုထား၏။ ယင္းအက်ိဳးတို့မႇာ-
    ၁။ အမႈကိစၥအားလုံးတို့၌လ်င္ျမန္စြာသိတတ္ျခင္း၊
    ၂။ အျမဲမျပတ္သတိရႇိျခင္း၊
    ၃။ ႐ူးေပါမႈမရႇိျခင္း၊
    ၄။ ဉာဏ္ပညာရႇိျခင္း၊
    ၅။ မပ်င္းမရိလုံ့လ၀ီရိယရႇိျခင္း၊
    ၆။ မထိုင္မႈိင္းမေတြေ၀ျခင္း၊
    ၇။ မေမ့မေလ်ာ့ျခင္း၊
    ၈။ ၀စီကံေလးပါးလုံၿခဳံျခင္း၊
    ၉။ သူတစ္ပါးေက်းဇူးကိုသိတတ္ျခင္း၊
    ၁၀။ ႏႇေျမာတြန့္တိုမႈမရႇိဘဲစြန့္ႀကဲေပးကမ္းတတ္ျခင္း၊
    ၁၁။ သီလရႇိျခင္း၊
    ၁၂။ စိတ္ထားေျဖာင့္၍ေဒါသနည္းျခင္း၊
    ၁၃။ အရႇက္အေၾကာက္ရႇိျခင္း၊
    ၁၄။ အယူမႇန္ျခင္း၊
    ၁၅။ ပညာႀကီး၍အက်ိဳးရႇိမရႇိ၌လိမ္မာသိျမင္ျခင္း၁စသည္တို့ျဖစ္၏။
    အထက္ပါအက်ိဳးတရားတို့ကိုပိုင္ဆိုင္လိုသူတို့အေနျဖင့္ ေသရည္ေသရက္ေသာက္စားျခင္းမႇ ေရႇာင္ၾကဥ္သင့္၏။ ထိုသို့ေရႇာင္ၾကဥ္က ဆိုင္ရာအက်ိဳးတရားမ်ားကို ခံစားရမည့္အျပင္ မ်က္ေမႇာက္ ဘ၀၌လည္း မိမိကိုအမႇီျပဳေသာမိသားစု၊ ပတ္၀န္းက်င္၏ ေကာင္းက်ိဳးကို မပ်က္မကြက္သယ္ပိုး ႐ြက္ေဆာင္ႏုိင္၏။
    ဤျပဆိုၿပီးသမ်တို့ကား ဂဟ႒သီလတြင္ပါ၀င္သည့့္ ငါးပါးသီလႏႇင့္စပ္၍ မႇတ္သားဖြယ္ရာ မ်ားျဖစ္ပါ၏။ ဤကဲ့သို့ေသာသီလမ်ိဳးကို ျမတ္စြာဘုရားက ပဌမမဟာနာမသုတ္ေတာ္၌ ဘ၀အာမခံခ်က္ ေပးႏုိင္ေသာ တရားတစ္ပါးအျဖစ္ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့၏။ တစ္ဖန္ သီလပ်က္စီးျခင္း၏ အျပစ္မ်ားကို ဆက္လက္တင္ျပပါမည္။

၂း၇။ သီလပ်က္စီးျခင္း၏အျပစ္
    ငါးပါးသီလဟူသည္ လူသားမ်ား စည္းစနစ္က်စြာ ေနထိုင္တတ္ရန္ သြန္သင္ေသာ ကုိယ္က်င့္ တရားျဖစ္၏။ သတၲ၀ါအခ်င္းခ်င္း၊ လူသားအခ်င္းခ်င္း ကိုယ္ခ်င္းစာတရားလက္ကိုင္ထားဖုိ႕ရန္လည္း ဆံုးမထား၏။တစ္ဦး၏တန္ဖိုးကို တစ္ဦးက အသိအမႇတ္ျပဳကာ အခ်င္းခ်င္းေလးစား တန္ဖိုးထား တတ္ရန္လည္း လမ္းညႊန္ေပး၏။ ထုိကိုယ္က်င့္တရားသည္ လူမ်ိဳးဘာသာမေရြးက်င့္သံုးသင့္ေသာ အေျခခံလူ႕က်င့္၀တ္ျဖစ္၏။ ယင္းက်င့္၀တ္ကို ေဖာက္ဖ်က္က တမလြန္ဘ၀ကို မဆိုထားဘိ။ယခုဘ၀ ၌ပင္ ေအာက္က်ေနာက္က်ျဖစ္၍  ပြဲမတိုးႏိုင္ေၾကာင္းကို က်မ္းဂန္မ်ား၌ ေအာက္ပါအတိုင္းျပဆိုထား၏။
    ၁။ ေမ့ေလ်ာ့ျခင္းေၾကာင့္ မ်ားစြာေသာ ပစၥည္းဥစၥာတို႕ ဆံုးရႈံးရျခင္း၊
    ၂။ မေကာင္းသတင္းျပန္႕ႏႇံ႕ေက်ာ္ၾကားျခင္း၊
    ၃။ ပရိသတ္အေပါင္းသို႕ မ၀ံ့မရဲ၀င္ရျခင္း၊
    ၄။ ေတြေ၀စြာျဖင့္ ေသရျခင္း၊
    ၅။ ေသၿပီးသည့္ေနာက္ ငရဲ၌ ျဖစ္ရျခင္း၂ ဟူ၍ ဆိုးက်ိဳးမ်ားျဖစ္ပြားႏုိင္ေၾကာင္း ျပဆိုထား၏။ထို႕အျပင္ အဂၤုတိၲဳရ္၌ သီလပ်က္စီးလ်င္ တရားထူးမရႏုိင္ေၾကာင္းကို ''သစ္ပင္သည္အခက္အရြက္ ပ်က္စီးခဲ့ေသာ္ ထိုသစ္ပင္၏ အေပြး၊အခြံ၊အေခါက္၊အႏႇစ္တို႕ ျပည့္စံုျခင္းသို႕ မေရာက္သကဲ့သို႕ သီလ ပ်က္စီးေသာပုဂၢိဳလ္မ်ား၌ ကိေလသာတို႕မႇ လြတ္ေျမာက္ ေသာၪာဏ္အျမင္တို႕ မျဖစ္ႏိုင္၃ဟု မိန္႕ဆို ထား၏။ ဤေဒသနာတို႕ကို ရႈပါက သီလမရႇိသူအား ဘ၀အာမခံခ်က္မရႇိေၾကာင္းကား ထင္ရႇား ၏။ 
၂း၈။ သီလရႇိက ဘ၀အာမခံခ်က္ရႇိပံု
    လူတို႕က 'ကိုယ္က်င့္တရား'ဟု သံုးႏႈံးေျပာဆိုၾကေသာ သီလသည္ က်င့္သံုးသူအား ပစၥဳပၸဳန္ဘ၀ ကိုလည္း သာယာေစ၏။ တမလြန္ဘ၀ကိုလည္း ခ်မ္းသာေစ၏။ သို႕ျဖစ္၍ ယင္းသီလေခၚ ကိုယ္က်င့္ တရားကို ႏႇစ္ဖက္လႇတရား ဟုဆိုႏုိင္၏။
    သီလႏႇင့္ျပည့္စံုသူသည္ အေပါင္းအသင္းဆံ့၏။ပတ္၀န္းက်င္အကူအညီျဖင့္ မိမိစီးပြားေရးကို လြယ္ကူစြာ လုပ္ကိုင္ႏုိင္၏။ စီးပြားေရးေခ်ာေမြ႕သျဖင့္ စည္းစိမ္ဥစၥာတိုးပြားႏုိင္၏။ 
    ဤေလာက၌ ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္းသူကိုသာ ေခါင္းေဆာင္ခန္႕ခ်င္ၾက၏။ ကိုယ္က်င့္တရား မရႇိသူအား ေရႇာင္ဖယ္ခ်င္ၾက၏။ ကိုယ္က်င့္တရားရႇိသူအား ေကာင္းသတင္းရနံ႕သည္ အလိုလိုပင္ ျပန္႕ႏႇံ႕ေလေသာေၾကာင့္ အခ်ိန္မေရြး ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ႏုိင္ၾက၏။
    သီလရႇိသူသည္ ပြဲလမ္းသဘင္အခမ္းအနားမ်ား၌လည္း မိမိ၏သီလအားကိုးျဖင့္ အလိုလိုရဲ၀ံ႕ လ်က္ရႇိတတ္ၾက၏။ မလံုမလဲျဖစ္မႈ၊ ေၾကာက္ရြံ႕မႈ မရႇိတတ္ၾက။
    သီလရႇိသူသည္ ေသခါနီးအခါ၌လည္း ေသျခင္းတရားကို မေတြမေ၀ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ႕ ရင္ဆိုင္ ႏုိင္စြမ္း ရႇိတတ္ၾက၏။ ဤသည္တို႕ကား ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္းလ်င္ ပစၥဳပၸန္ဘ၀၌ ေတြ႕ႀကံဳရမည့္ သုခမ်ား ျဖစ္ၾက၏။ ေသၿပီးသည့္ေနာက္ တမလြန္ဘ၀က်ေရာက္သည့္ အခါ၌လည္း ေကာင္းမြန္ သည့္ဂတိသို႕သာ ေရာက္ႏုိင္၏။ သီလရႇိသူအား ဂတိေဖာက္ျပန္မႈဟူသည္ မရႇိ။၁ ဘ၀အာမခံခ်က္ကို ရထားၿပီးသူျဖစ္၏။ ထိုေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားက ပဌမမဟာနာမသုတ္ေတာ္၌ သီလတရားကို ဘ၀အာမခံခ်က္ ေပးႏိုင္သည့္ တရားအျဖစ္ ေဟာၾကားခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါ၏။        ။

       
အခန္း (၂) ၿပီး၏။